Η αγάπη του εαυτού μας και η υποταγή στον εαυτό μας είναι το μεγάλο πρόβλημα για μια γνήσια πνευματική εν Χριστώ ζωή.Άρθρο του Μητροπολίτου Πειραιώς Καλλινικου Ι. Καρούσου
Αγαπάμε τον εαυτό μας και πιστεύουμε στον εαυτό μας. Συνυφαίνουμε τα πάντα με τον εαυτό μας. Πορευόμεθα πάντοτε με τον εαυτό μας και μας είναι αφάνταστα δύσκολο να τον απαρνηθούμε. Είμαστε προσκολλημένοι στον εαυτό μας και πράττουμε αυτό που θέλει ο εαυτός μας.
Όμως, όταν ζούμε προσκολλημένοι στον εαυτό μας, τότε διακινδυνεύουμε την πνευματική μας ζωή, δηλαδή τον σωστό εαυτό μας. «Ο φιλών την ψυχήν αυτού απολέσει αυτήν», είπε ο Κύριος, «και ο μισών την ψυχήν αυτού εν τω κόσμω τούτω, εις ζωήν αιώνιον φυλάξει αυτήν» (Ιωάν. ιβ’ 25). Εδώ στα λόγια του Κυρίου «ψυχή» εννοείται ο κακός εαυτός μας, αυτός που μάς παρασύρει σε απώλεια της αθανάτου ψυχής μας.
Μέσα μας φέρουμε τον παλαιό άνθρωπο με τους εγωισμούς μας, με τα πάθη και τις αδυναμίες. Αυτός είναι ο κακός εαυτός μας, ο οποίος μάς σπρώχνει όχι στο καλό αλλά στο κακό. Μάς παραπλανά πολύ εύκολα. Μάς εμποδίζει από τον δρόμο της αρετής. Μάς παρεμβάλλει εμπόδια στην εν Χριστώ πορεία μας. Επηρεάζει τη σκέψη, τα φρονήματα και τις αντιλήψεις μας. Μάς παρακινεί σε απειθαρχία πρός το θέλημα του Θεού. Μάς εξαπατά πολύ εύκολα πείθοντάς μας ότι το στραβό είναι ίσιο και το ίσιο δεν είναι το ορθόν.
Ο εαυτός μας! Ο παλαιός άνθρωπος που κρύβεται εντός μας. Η σκουριά που μάς κληροδότησε η αμαρτία. Τα ελαττώματα, τα πάθη, οι αμαρτωλές ροπές, τα μίση, το καρκίνωμα του εγωισμού μας. Τον κακόν εαυτόν μας τον κουβαλάμε πάντοτε στους ώμους μας. Δεν θέλουμε να τον αποχωριστούμε. Μάς αρέσει και μας επαναπαύει. Μάς ευχαριστεί.
Και όμως, η πνευματική εν Χριστώ ζωή είναι έξοδος εκ του εαυτού μας. Είναι απάρνηση του εαυτού μας. Είναι θάνατος και νέκρωσις του κακού εαυτού μας και ζωή αναστημένη εν Χριστώ. «Ει τις θέλει οπίσω μου ακολουθείν απαρνησάσθω εαυτόν», είπεν ο Κύριος, ο Δημιουργός της νέας ζωής.
Δύσκολος ο λόγος του Κυρίου! Δυσκολοκατόρθωτη η προτροπή του. Αιματηρή για τον άνθρωπο. Όμως δεν χωρεί άλλη λύση. Δεν μπορούμε να τον ακολουθούμε τον παλαιό εαυτό μας και τον Ιησούν. Πρέπει να τον απαρνηθούμε και να υπερπηδήσουμε τη δυσκολία του πράγματος. Είναι ανάγκη να αγωνιστούμε με ειλικρίνεια, ενδυναμούμενοι από την χάριν του Κυρίου. Άλλη εκλογή δεν υπάρχει: «Πας ος ουκ αποτάσσεται πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν, ου δύναται είναι μου μαθητής» (Λουκ. Ιδ’ 33). Ο λόγος του Κυρίου είναι σαφής και κατηγορηματικός. Όποιος, λέει, δεν αποξενώνεται από τον παλαιόν του άνθρωπο, από τους εγωισμούς του, τα μίση και τις κακίες του- αυτό σημαίνει το «πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν» – δεν μπορεί να είναι μαθητής του Χριστού.
Αποξένωση από τον κακό εαυτό μας, έξοδος εκ του εαυτού μας, θάνατος του εαυτού μας, για να είμαστε ζώντες εν Χριστώ.
Και είναι εντός μας δυσδιάκριτα τα όρια του καλού και του κακού εαυτού μας. Τα μπερδεύουμε συνήθως πολύ εύκολα. Συνυφαίνουμε τον εαυτό μας με την εν Χριστώ πνευματική ζωή και δημιουργούμε εύκολα μία πνευματική ζωή της αρεσκείας μας. Υποδουλωνόμαστε στον υποκειμενισμό μας και υποστηρίζουμε με φανατισμό αυτό που εμείς νομίζουμε ορθό. Κρίνουμε τα πάντα με γνώμονα τις προσωπικές μας προτιμήσεις. Πόσες φορές όμως το ορθόν ενώπιον των οφθαλμών μας δεν είναι και ορθόν ενώπιον του Θεού; Πόσες φορές η πνευματική ζωή της αρεσκείας μας είναι μία κρυφή υποταγή στον εγωιστικό εαυτό μας κι όχι στο θέλημα του Θεού;
Η απάρνηση και αποξένωση εκ του εαυτού μας είναι δύσκολο πράγμα. Και τούτο, διότι ο εγωισμός μάς τυφλώνει και δεν μας αφήνει να δούμε καθαρά και ανεπηρέαστα.
Η αποταγή εκ του εαυτού μας θέλει άδειασμα της καρδιάς μας από τον εγωισμό και πολλή ταπείνωση. Η ταπείνωση όμως είναι η πιο ακριβή αρετή. Συνήθως είμαστε δούλοι του εγωισμού μας, τον οποίο εξωραϊζουμε με πνευματικό επικάλυμμα. Ταμπουρωνόμαστε σ’ αυτό που μάς αρέσει και το υποστηρίζουμε ως το μόνο ορθό. Τοιοτοτρόπως φτιάχνουμε μια ορθόδοξη ζωή της δικής μας αρεσκείας και είμαστε και κάποτε αμετακίνητοι στις δικές μας απόψεις και στη δική μας «ορθόδοξη» έκφραση.
Η τελειότητα βρίσκεται πάντοτε στην έξοδο εκ του εαυτού μας. Αυτό προϋποθέτει σταυρώσιμη πορεία ζωής, έξοδο εκ του εαυτού μας, απάρνηση του εγωισμού μας και ταπείνωση της καρδιάς μας. Σημαίνει μαρτύριο και αγώνα συνεχή. Άδεισμα του εαυτού μας και πλήρη υποταγή στη φωνή του Θεού. Όχι όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς, αλλά όπως την εκφράζουν οι άγιοι της Εκκλησίας μας με την πλήρη αυταπάρνηση του εαυτού τους.
Από το βιβλίο Μυστικά πνευματικής ζωής
Καλλινικου Ι. Καρούσου (Μητροπολίτου Πειραιώς)
Εκδόσεις Χρυσοπηγή
Αγαπάμε τον εαυτό μας και πιστεύουμε στον εαυτό μας. Συνυφαίνουμε τα πάντα με τον εαυτό μας. Πορευόμεθα πάντοτε με τον εαυτό μας και μας είναι αφάνταστα δύσκολο να τον απαρνηθούμε. Είμαστε προσκολλημένοι στον εαυτό μας και πράττουμε αυτό που θέλει ο εαυτός μας.
Όμως, όταν ζούμε προσκολλημένοι στον εαυτό μας, τότε διακινδυνεύουμε την πνευματική μας ζωή, δηλαδή τον σωστό εαυτό μας. «Ο φιλών την ψυχήν αυτού απολέσει αυτήν», είπε ο Κύριος, «και ο μισών την ψυχήν αυτού εν τω κόσμω τούτω, εις ζωήν αιώνιον φυλάξει αυτήν» (Ιωάν. ιβ’ 25). Εδώ στα λόγια του Κυρίου «ψυχή» εννοείται ο κακός εαυτός μας, αυτός που μάς παρασύρει σε απώλεια της αθανάτου ψυχής μας.
Μέσα μας φέρουμε τον παλαιό άνθρωπο με τους εγωισμούς μας, με τα πάθη και τις αδυναμίες. Αυτός είναι ο κακός εαυτός μας, ο οποίος μάς σπρώχνει όχι στο καλό αλλά στο κακό. Μάς παραπλανά πολύ εύκολα. Μάς εμποδίζει από τον δρόμο της αρετής. Μάς παρεμβάλλει εμπόδια στην εν Χριστώ πορεία μας. Επηρεάζει τη σκέψη, τα φρονήματα και τις αντιλήψεις μας. Μάς παρακινεί σε απειθαρχία πρός το θέλημα του Θεού. Μάς εξαπατά πολύ εύκολα πείθοντάς μας ότι το στραβό είναι ίσιο και το ίσιο δεν είναι το ορθόν.
Ο εαυτός μας! Ο παλαιός άνθρωπος που κρύβεται εντός μας. Η σκουριά που μάς κληροδότησε η αμαρτία. Τα ελαττώματα, τα πάθη, οι αμαρτωλές ροπές, τα μίση, το καρκίνωμα του εγωισμού μας. Τον κακόν εαυτόν μας τον κουβαλάμε πάντοτε στους ώμους μας. Δεν θέλουμε να τον αποχωριστούμε. Μάς αρέσει και μας επαναπαύει. Μάς ευχαριστεί.
Και όμως, η πνευματική εν Χριστώ ζωή είναι έξοδος εκ του εαυτού μας. Είναι απάρνηση του εαυτού μας. Είναι θάνατος και νέκρωσις του κακού εαυτού μας και ζωή αναστημένη εν Χριστώ. «Ει τις θέλει οπίσω μου ακολουθείν απαρνησάσθω εαυτόν», είπεν ο Κύριος, ο Δημιουργός της νέας ζωής.
Δύσκολος ο λόγος του Κυρίου! Δυσκολοκατόρθωτη η προτροπή του. Αιματηρή για τον άνθρωπο. Όμως δεν χωρεί άλλη λύση. Δεν μπορούμε να τον ακολουθούμε τον παλαιό εαυτό μας και τον Ιησούν. Πρέπει να τον απαρνηθούμε και να υπερπηδήσουμε τη δυσκολία του πράγματος. Είναι ανάγκη να αγωνιστούμε με ειλικρίνεια, ενδυναμούμενοι από την χάριν του Κυρίου. Άλλη εκλογή δεν υπάρχει: «Πας ος ουκ αποτάσσεται πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν, ου δύναται είναι μου μαθητής» (Λουκ. Ιδ’ 33). Ο λόγος του Κυρίου είναι σαφής και κατηγορηματικός. Όποιος, λέει, δεν αποξενώνεται από τον παλαιόν του άνθρωπο, από τους εγωισμούς του, τα μίση και τις κακίες του- αυτό σημαίνει το «πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν» – δεν μπορεί να είναι μαθητής του Χριστού.
Αποξένωση από τον κακό εαυτό μας, έξοδος εκ του εαυτού μας, θάνατος του εαυτού μας, για να είμαστε ζώντες εν Χριστώ.
Και είναι εντός μας δυσδιάκριτα τα όρια του καλού και του κακού εαυτού μας. Τα μπερδεύουμε συνήθως πολύ εύκολα. Συνυφαίνουμε τον εαυτό μας με την εν Χριστώ πνευματική ζωή και δημιουργούμε εύκολα μία πνευματική ζωή της αρεσκείας μας. Υποδουλωνόμαστε στον υποκειμενισμό μας και υποστηρίζουμε με φανατισμό αυτό που εμείς νομίζουμε ορθό. Κρίνουμε τα πάντα με γνώμονα τις προσωπικές μας προτιμήσεις. Πόσες φορές όμως το ορθόν ενώπιον των οφθαλμών μας δεν είναι και ορθόν ενώπιον του Θεού; Πόσες φορές η πνευματική ζωή της αρεσκείας μας είναι μία κρυφή υποταγή στον εγωιστικό εαυτό μας κι όχι στο θέλημα του Θεού;
Η απάρνηση και αποξένωση εκ του εαυτού μας είναι δύσκολο πράγμα. Και τούτο, διότι ο εγωισμός μάς τυφλώνει και δεν μας αφήνει να δούμε καθαρά και ανεπηρέαστα.
Η αποταγή εκ του εαυτού μας θέλει άδειασμα της καρδιάς μας από τον εγωισμό και πολλή ταπείνωση. Η ταπείνωση όμως είναι η πιο ακριβή αρετή. Συνήθως είμαστε δούλοι του εγωισμού μας, τον οποίο εξωραϊζουμε με πνευματικό επικάλυμμα. Ταμπουρωνόμαστε σ’ αυτό που μάς αρέσει και το υποστηρίζουμε ως το μόνο ορθό. Τοιοτοτρόπως φτιάχνουμε μια ορθόδοξη ζωή της δικής μας αρεσκείας και είμαστε και κάποτε αμετακίνητοι στις δικές μας απόψεις και στη δική μας «ορθόδοξη» έκφραση.
Η τελειότητα βρίσκεται πάντοτε στην έξοδο εκ του εαυτού μας. Αυτό προϋποθέτει σταυρώσιμη πορεία ζωής, έξοδο εκ του εαυτού μας, απάρνηση του εγωισμού μας και ταπείνωση της καρδιάς μας. Σημαίνει μαρτύριο και αγώνα συνεχή. Άδεισμα του εαυτού μας και πλήρη υποταγή στη φωνή του Θεού. Όχι όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς, αλλά όπως την εκφράζουν οι άγιοι της Εκκλησίας μας με την πλήρη αυταπάρνηση του εαυτού τους.
Από το βιβλίο Μυστικά πνευματικής ζωής
Καλλινικου Ι. Καρούσου (Μητροπολίτου Πειραιώς)
Εκδόσεις Χρυσοπηγή