Ο θυμός μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός. Καλός είναι ο θυμός όταν εκδηλώνεται εξωτερικά μόνο, χωρίς εσωτερική εμπάθεια, για λόγους παιδαγωγικούς. Πρόκειται για το θυμό που συχνά παρατηρείται στους γονείς, τους δασκάλους, τους προϊσταμένους, τους πνευματικούς και άλλα υπεύθυνα πρόσωπα, και που έχει σκοπό να βάλει τέρμα σε αταξίες, να διορθώσει σφάλματα, να κατανικήσει πάθη. Ο ιερός Χρυσόστομος λέει σε μια ομιλία του, πώς όποιος δεν θυμώνει όταν πρέπει, αμαρτάνει. Γιατί η άλογη ανοχή και μακροθυμία προξενεί εγκλήματα, συντηρεί κακίες, τρέφει την αμέλεια και παρακινεί στο πονηρό ακόμα και τους ενάρετους.
Κακός θυμός είναι ο άκαιρος, ο αναίτιος, ο εμπαθής και ο υπερβολικός. Δεν πρέπει να θυμώνει κανείς χωρίς αιτία, και μάλιστα σοβαρή, ούτε με εσωτερική ταραχή, ούτε περισσότερο απ΄όσο επιβάλλουν οι περιστάσεις. Ένας τέτοιος θυμός είναι αμαρτία, γιατί ξεφεύγει από τα όρια που επιβάλλει ο επιδιωκόμενος ηθικός σκοπός.
Ο θυμός γεννάει κι άλλες αμαρτίες, όπως την οργή, τη φιλονικία, την εκδίκηση, τη βλασφημία, τις βρισιές, τις κατάρες κ.τ.ό.
Όποιος είναι οξύθυμος και θέλει να λυτρωθεί απ΄αυτό το πάθος, ας διαβάσει όσα γράψαμε παραπάνω για την υπερηφάνεια, γιατί αυτή είναι η μητέρα του θυμού.
Οι υπερήφανοι άνθρωποι είναι συνήθως και θυμώδεις. Με την παραμικρή αιτία οργίζονται. Αν, λοιπόν, ταπεινωθούν, αυτόματα νικούν και το θυμό. Επιπλέον, όμως διάβασε και τις νουθεσίες που ακολουθούν.
Πρώτα-πρώτα πρέπει να ξέρεις, ότι εκείνος που σ΄έβρισε ή σ΄έβλαψε, περισσότερο ζημίωσε τον εαυτό του παρά εσένα. Κι εσύ πάλι, αν θυμώσεις εναντίον
του, τον εαυτό σου ζημιώνεις κι όχι εκείνον. Γιατί, όπως ξαναλέει ο μέγας Χρυσόστομος, κανένας δεν μπορεί να σε βλάψει, αν εσύ ο ίδιος δεν βλάψεις τον εαυτό σου. Μην τα βάζεις μ΄εκείνους που σε θλίβουν και μη θέλεις το κακό του, γιατί όλοι -καλοί και κακοί, ενάρετοι και αμαρτωλοί- είμαστε αδελφοί και μέλη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού (Α΄Κορ. 6:15, Εφ. 5:30). Το βρίσκεις λογικό, αν το χέρι σου χτυπήσει το πόδι σου -πράγμα που συμβαίνει συχνά από απροσεξία-, να πάρεις
κι εσύ μια πέτρα και να χτυπήσεις το χέρι; Δεν θα ήταν ανόητο κάτι τέτοιο; Το ίδιο ανόητος και ασύνετος είναι εκείνος που τα βάζει με τον αδελφό του.
Όταν καταλάβεις πως ο θυμός αρχίζει να σε κυριεύει, πάλεψε μαζί του σκληρά, και μην τον αφήσεις να σε νικήσει. Μην πεις τότε κανένα λόγο, αλλά φύγε μακριά απ΄αυτόν που σου έφταιξε και ασχολήσου με κάτι άλλο, ώσπου να σβήσει η φλόγα του θυμού σου και να ηρεμήσεις. Κι εκείνο που σε σπρώχνει ο θυμός να κάνεις
την ώρα της εξάψεως, μην το πραγματοποιήσεις. Άφησε το χρόνο να κυλήσει, περίμενε ώσπου να καταλαγιάσεις, και τότε εξέτασε με ψυχραιμία το ζήτημα
και σκέψου πώς πρέπει να ενεργήσεις, για να μη βλάψεις ούτε την ψυχή ούτε το σώμα σου. Πολλοί έκαναν πάνω στο θυμό τους πράγματα για τα οποία ύστερα μετανόησαν πικρά. Αν έτσι κάνεις σε κάθε περίσταση, σιγά-σιγά θα λυτρωθείς από το φοβερό τούτο πάθος. Γιατί, όπως έλεγε ο αββάς Ζωσιμάς, η αρχή
της συγκρατήσεως του θυμού είναι το να ταράζεται κανείς και να μη μιλάει, κι απ΄αυτό φτάνει, με τη χάρη του Θεού, στο να μην ταράζεται διόλου.
Όσα είπαμε ως εδώ, αφορούν το δικό σου θυμό, όταν σου φταίξει κάποιος. Τι θα κάνεις, όμς, όταν ένας άλλος είναι θυμωμένος μαζί σου και σε βρίζει;
Σ΄αυτή την περίπτωση, ή φύγε από κοντά του ώσπου να ξεθυμάνει η οργή του, ή αν η περίσταση δεν επιτρέπει να φύγεις, ηρέμησέ τον με ταπεινά και ήμερα λόγια.
Η ταπείνωση και ο γλυκός λόγος σβήνουν το θυμό, ενώ η αγριάδα και η βιαιότητα τον ανάβουν. Αν πάλι δεν μπορείς να κάνεις ένα απ΄αυτά τα δύο, τουλάχιστον, όταν δεις τον άλλο θυμωμένο, σώπασε και προσευχήσου στον Κύριο γι΄αυτόν. Γιατί είναι πιο μεγάλος και πιο αξιοθαύμαστος ηρωισμός το να υποχωρήσεις σωπαίνοντας μπροστά στο θυμό, παρά να του επιτεθείς κι εσύ με την ίδια ορμή.
Πολλές φορές ο θυμός σου οφείλεται όχι σε ανθρώπους, αλλά σε συμφορές και θλίψεις που σε βρίσκουν σ΄αυτή τη ζωή. Πρέπει όμως να θυμάσαι πάντα, ότι
ο πάνσοφος και πανάγαθος Κύριος παραχωρεί τις θλίψεις, με τις οποίες εσύ τόσο ασυλλόγιστα οργίζεσαι, για να ωφεληθείς ψυχικά, για να καλλιεργηθείς πνευματικαά, για ν΄ασκηθείς στην υπομονή και την ταπείνωση, για να εξαλείψεις τα πάθη και τις αμαρτίες σου. Γι΄αυτό δεν έχεις παρά να δείχνεις καρτερία, ευχαριστώντας και δοξάζοντας το Θεό, πού, ό,τι κάνει, είναι για το συμφέρον σου. Έτσι αντιμετώπισαν τις δοκιμασίες πολλοί δίκαιοι, πού βασανίστηκαν
και ταλαιπωρήθηκαν σκληρότερα από σένα. Θυμήσου τον πολύαθλο Ιώβ, που τόσες απανωτές συμφορές τον βρήκαν, και όμως δεν ξέφυγε από το στόμα του μήτε στάθηκε στην καρδιά του γογγυσμός εναντίον του Κυρίου. Μόνο έλεγε: “Όπως φάνηκε αρεστό στον Κύριο, έτσι κι έγινε, ας είναι δοξασμένο παντοτινά το όνομα
του Κυρίου” (Ιώβ 1:21). Θυμήσου τον προφήτη Μωυσή -πόσα τράβηξε απ΄τον αχάριστο λαό των Ιουδαίων και πόση μακροθυμία έδειξε. Θυμήσου το βασιλιά Δαβίδ -τι διωγμούς και τι ατιμώσεις υπέμεινε χωρίς να οργιστεί και να επιζητήσει εκδίκηση. Θυμήσου και τους αγίους αποστόλους -με πόση ανεξικακία υπέμειναν
τον ξυλοδαρμό που τους επέβαλε το άνομο ιουδαϊκό συνέδριο, και μάλιστα, όπως γράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς, “έφυγαν από το συνέδριο χαρούμενοι, γιατί ο Θεός τους αξίωσε να κακοποιηθούν για χάρη του Χριστού” (Πράξ. 5:41). Θυμήσου, τέλος, και τους αγίους μάρτυρες, που με την ίδια χαρά και αγαλλίαση έχυσαν το αίμα τους και πρόσφεραν τη ζωή τους θυσία στην αγάπη του Χριστού. Όλους αυτούς να μιμείσαι, υπομένοντας κι εσύ καρτερικά τις θλίψεις, για να σου γίνουν αφορμές σωτηρίας. Άνθρωπο μη μισήσεις, μίσησε όμως το θυμό, γιατί αυτός σε κάνει να ξεχνάς το Θεό και να παραβαίνεις τη συνείδησή σου.
Ο θυμός σκοτίζει το νου, ταράζει την καρδιά, θολώνει τα λογικά, αναστέλλει τη λειτουργία της κρίσεως και αφαιρεί από τον άνθρωπο το πολυτιμότερο αγαθό
του κόσμου τούτου, την ειρήνη με τον εαυτό του και με τους συνανθρώπους του. Έτσι, όσο πιο συχνά οργίζεται κανείς, τόσο πιο δυστυχισμένη και καταθλιπτική κάνει τη ζωή του. Όλα του τα έργα και όλες του οι σχέσεις -οικογενειακές, επαγγελματικές, κοινωνικές- δηλητηριάζονται από το φαρμάκι της οργής.
Όπως ο πλιατσικολόγος, μόλις πιάσει φωτιά σ΄ένα αρχοντόσπιτο, τρέχει ν΄αρπάξει ό,τι μπορεί, έτσι και ο δαίμονας πασχίζει ν΄ανάψει στην καρδιά σου το θυμό,
για να μπει τότε μέσα σου και να σου κλέψει ό,τι αγαθό βρει.
Ο θυμός είναι σαν ένα γερό σκοινί, με το οποίο μας τραβάει ο πονηρός στα τυφλά και μας ρίχνει σε διάφορα αμαρτήματα. Και η πραότητα είναι το ξίφος που κόβει αυτό το σκοινί τόσο ευκολότερα, όσο καλύτερα το ακονίσεις στην πέτρα, δηλαδή στον πραότατο και ταπεινότατο Χριστό. Η πραότητα κάνει τον άνθρωπο ειρηνοποιό και συνετό, ώστε, σαν αληθινός χριστιανός, να μην κοιτάζει το κακό που του κάνουν ούτε εκείνους που τον βλάπτουν, αλλά το τι θα πράξει ο ίδιος, σαν μαθητής
και ακόλουθος και μιμητής του Κυρίου μας, του Θεού της αγάπης και της ειρήνης.
Κάθε πρωί, λοιπόν, μόλις σηκώνεσαι, παίρνε την απόφαση να δέχεσαι με χαρά και να υπομένεις με γαλήνη οποιαδήποτε θλίψη ή δοκιμασία σε βρει στη διάρκεια
της ημέρας, ξέροντας ότι σου τη στέλνει ο φιλάνθρωπος Κύριος προετοιμάζοντάς σου την αιώνια μακαριότητα.
από το βιβλίο “ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΣΩΤΗΡΙΑ” του μοναχού Αγαπίου Λάνδου του Κρητός)
ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΟΥΜΕ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
Κακός θυμός είναι ο άκαιρος, ο αναίτιος, ο εμπαθής και ο υπερβολικός. Δεν πρέπει να θυμώνει κανείς χωρίς αιτία, και μάλιστα σοβαρή, ούτε με εσωτερική ταραχή, ούτε περισσότερο απ΄όσο επιβάλλουν οι περιστάσεις. Ένας τέτοιος θυμός είναι αμαρτία, γιατί ξεφεύγει από τα όρια που επιβάλλει ο επιδιωκόμενος ηθικός σκοπός.
Ο θυμός γεννάει κι άλλες αμαρτίες, όπως την οργή, τη φιλονικία, την εκδίκηση, τη βλασφημία, τις βρισιές, τις κατάρες κ.τ.ό.
Όποιος είναι οξύθυμος και θέλει να λυτρωθεί απ΄αυτό το πάθος, ας διαβάσει όσα γράψαμε παραπάνω για την υπερηφάνεια, γιατί αυτή είναι η μητέρα του θυμού.
Οι υπερήφανοι άνθρωποι είναι συνήθως και θυμώδεις. Με την παραμικρή αιτία οργίζονται. Αν, λοιπόν, ταπεινωθούν, αυτόματα νικούν και το θυμό. Επιπλέον, όμως διάβασε και τις νουθεσίες που ακολουθούν.
Πρώτα-πρώτα πρέπει να ξέρεις, ότι εκείνος που σ΄έβρισε ή σ΄έβλαψε, περισσότερο ζημίωσε τον εαυτό του παρά εσένα. Κι εσύ πάλι, αν θυμώσεις εναντίον
του, τον εαυτό σου ζημιώνεις κι όχι εκείνον. Γιατί, όπως ξαναλέει ο μέγας Χρυσόστομος, κανένας δεν μπορεί να σε βλάψει, αν εσύ ο ίδιος δεν βλάψεις τον εαυτό σου. Μην τα βάζεις μ΄εκείνους που σε θλίβουν και μη θέλεις το κακό του, γιατί όλοι -καλοί και κακοί, ενάρετοι και αμαρτωλοί- είμαστε αδελφοί και μέλη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού (Α΄Κορ. 6:15, Εφ. 5:30). Το βρίσκεις λογικό, αν το χέρι σου χτυπήσει το πόδι σου -πράγμα που συμβαίνει συχνά από απροσεξία-, να πάρεις
κι εσύ μια πέτρα και να χτυπήσεις το χέρι; Δεν θα ήταν ανόητο κάτι τέτοιο; Το ίδιο ανόητος και ασύνετος είναι εκείνος που τα βάζει με τον αδελφό του.
Όταν καταλάβεις πως ο θυμός αρχίζει να σε κυριεύει, πάλεψε μαζί του σκληρά, και μην τον αφήσεις να σε νικήσει. Μην πεις τότε κανένα λόγο, αλλά φύγε μακριά απ΄αυτόν που σου έφταιξε και ασχολήσου με κάτι άλλο, ώσπου να σβήσει η φλόγα του θυμού σου και να ηρεμήσεις. Κι εκείνο που σε σπρώχνει ο θυμός να κάνεις
την ώρα της εξάψεως, μην το πραγματοποιήσεις. Άφησε το χρόνο να κυλήσει, περίμενε ώσπου να καταλαγιάσεις, και τότε εξέτασε με ψυχραιμία το ζήτημα
και σκέψου πώς πρέπει να ενεργήσεις, για να μη βλάψεις ούτε την ψυχή ούτε το σώμα σου. Πολλοί έκαναν πάνω στο θυμό τους πράγματα για τα οποία ύστερα μετανόησαν πικρά. Αν έτσι κάνεις σε κάθε περίσταση, σιγά-σιγά θα λυτρωθείς από το φοβερό τούτο πάθος. Γιατί, όπως έλεγε ο αββάς Ζωσιμάς, η αρχή
της συγκρατήσεως του θυμού είναι το να ταράζεται κανείς και να μη μιλάει, κι απ΄αυτό φτάνει, με τη χάρη του Θεού, στο να μην ταράζεται διόλου.
Όσα είπαμε ως εδώ, αφορούν το δικό σου θυμό, όταν σου φταίξει κάποιος. Τι θα κάνεις, όμς, όταν ένας άλλος είναι θυμωμένος μαζί σου και σε βρίζει;
Σ΄αυτή την περίπτωση, ή φύγε από κοντά του ώσπου να ξεθυμάνει η οργή του, ή αν η περίσταση δεν επιτρέπει να φύγεις, ηρέμησέ τον με ταπεινά και ήμερα λόγια.
Η ταπείνωση και ο γλυκός λόγος σβήνουν το θυμό, ενώ η αγριάδα και η βιαιότητα τον ανάβουν. Αν πάλι δεν μπορείς να κάνεις ένα απ΄αυτά τα δύο, τουλάχιστον, όταν δεις τον άλλο θυμωμένο, σώπασε και προσευχήσου στον Κύριο γι΄αυτόν. Γιατί είναι πιο μεγάλος και πιο αξιοθαύμαστος ηρωισμός το να υποχωρήσεις σωπαίνοντας μπροστά στο θυμό, παρά να του επιτεθείς κι εσύ με την ίδια ορμή.
Πολλές φορές ο θυμός σου οφείλεται όχι σε ανθρώπους, αλλά σε συμφορές και θλίψεις που σε βρίσκουν σ΄αυτή τη ζωή. Πρέπει όμως να θυμάσαι πάντα, ότι
ο πάνσοφος και πανάγαθος Κύριος παραχωρεί τις θλίψεις, με τις οποίες εσύ τόσο ασυλλόγιστα οργίζεσαι, για να ωφεληθείς ψυχικά, για να καλλιεργηθείς πνευματικαά, για ν΄ασκηθείς στην υπομονή και την ταπείνωση, για να εξαλείψεις τα πάθη και τις αμαρτίες σου. Γι΄αυτό δεν έχεις παρά να δείχνεις καρτερία, ευχαριστώντας και δοξάζοντας το Θεό, πού, ό,τι κάνει, είναι για το συμφέρον σου. Έτσι αντιμετώπισαν τις δοκιμασίες πολλοί δίκαιοι, πού βασανίστηκαν
και ταλαιπωρήθηκαν σκληρότερα από σένα. Θυμήσου τον πολύαθλο Ιώβ, που τόσες απανωτές συμφορές τον βρήκαν, και όμως δεν ξέφυγε από το στόμα του μήτε στάθηκε στην καρδιά του γογγυσμός εναντίον του Κυρίου. Μόνο έλεγε: “Όπως φάνηκε αρεστό στον Κύριο, έτσι κι έγινε, ας είναι δοξασμένο παντοτινά το όνομα
του Κυρίου” (Ιώβ 1:21). Θυμήσου τον προφήτη Μωυσή -πόσα τράβηξε απ΄τον αχάριστο λαό των Ιουδαίων και πόση μακροθυμία έδειξε. Θυμήσου το βασιλιά Δαβίδ -τι διωγμούς και τι ατιμώσεις υπέμεινε χωρίς να οργιστεί και να επιζητήσει εκδίκηση. Θυμήσου και τους αγίους αποστόλους -με πόση ανεξικακία υπέμειναν
τον ξυλοδαρμό που τους επέβαλε το άνομο ιουδαϊκό συνέδριο, και μάλιστα, όπως γράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς, “έφυγαν από το συνέδριο χαρούμενοι, γιατί ο Θεός τους αξίωσε να κακοποιηθούν για χάρη του Χριστού” (Πράξ. 5:41). Θυμήσου, τέλος, και τους αγίους μάρτυρες, που με την ίδια χαρά και αγαλλίαση έχυσαν το αίμα τους και πρόσφεραν τη ζωή τους θυσία στην αγάπη του Χριστού. Όλους αυτούς να μιμείσαι, υπομένοντας κι εσύ καρτερικά τις θλίψεις, για να σου γίνουν αφορμές σωτηρίας. Άνθρωπο μη μισήσεις, μίσησε όμως το θυμό, γιατί αυτός σε κάνει να ξεχνάς το Θεό και να παραβαίνεις τη συνείδησή σου.
Ο θυμός σκοτίζει το νου, ταράζει την καρδιά, θολώνει τα λογικά, αναστέλλει τη λειτουργία της κρίσεως και αφαιρεί από τον άνθρωπο το πολυτιμότερο αγαθό
του κόσμου τούτου, την ειρήνη με τον εαυτό του και με τους συνανθρώπους του. Έτσι, όσο πιο συχνά οργίζεται κανείς, τόσο πιο δυστυχισμένη και καταθλιπτική κάνει τη ζωή του. Όλα του τα έργα και όλες του οι σχέσεις -οικογενειακές, επαγγελματικές, κοινωνικές- δηλητηριάζονται από το φαρμάκι της οργής.
Όπως ο πλιατσικολόγος, μόλις πιάσει φωτιά σ΄ένα αρχοντόσπιτο, τρέχει ν΄αρπάξει ό,τι μπορεί, έτσι και ο δαίμονας πασχίζει ν΄ανάψει στην καρδιά σου το θυμό,
για να μπει τότε μέσα σου και να σου κλέψει ό,τι αγαθό βρει.
Ο θυμός είναι σαν ένα γερό σκοινί, με το οποίο μας τραβάει ο πονηρός στα τυφλά και μας ρίχνει σε διάφορα αμαρτήματα. Και η πραότητα είναι το ξίφος που κόβει αυτό το σκοινί τόσο ευκολότερα, όσο καλύτερα το ακονίσεις στην πέτρα, δηλαδή στον πραότατο και ταπεινότατο Χριστό. Η πραότητα κάνει τον άνθρωπο ειρηνοποιό και συνετό, ώστε, σαν αληθινός χριστιανός, να μην κοιτάζει το κακό που του κάνουν ούτε εκείνους που τον βλάπτουν, αλλά το τι θα πράξει ο ίδιος, σαν μαθητής
και ακόλουθος και μιμητής του Κυρίου μας, του Θεού της αγάπης και της ειρήνης.
Κάθε πρωί, λοιπόν, μόλις σηκώνεσαι, παίρνε την απόφαση να δέχεσαι με χαρά και να υπομένεις με γαλήνη οποιαδήποτε θλίψη ή δοκιμασία σε βρει στη διάρκεια
της ημέρας, ξέροντας ότι σου τη στέλνει ο φιλάνθρωπος Κύριος προετοιμάζοντάς σου την αιώνια μακαριότητα.
από το βιβλίο “ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΣΩΤΗΡΙΑ” του μοναχού Αγαπίου Λάνδου του Κρητός)
ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΟΥΜΕ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
