Το πρόσωπο της Μάνας, είναι ένα πρόσωπο ίσως το πιο ιερό στη ζωή του ανθρώπου, ένα πρόσωπο μοναδικό και ανεπανάληπτο στην ύπαρξή μας. Οι σκέψεις αυτές έρχονται σε μια περίοδο αποϊεροποίησης των πάντων, σε μια περίοδο που οι αξίες φαίνεται να περιφρονούνται από το λεγόμενο προοδευτικό κομμάτι της κοινωνίας μας, αλλά όχι από τους νέους ανθρώπους. Σε μία πρόσφατη έρευνα που έγινε για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, το 90% των νέων ανθρώπων θεωρούν ως σημαντικότερη αξία στη ζωή τους την οικογένεια και η ρήση της Αγίας Γραφής «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου» με την έννοια του «μην τους απαρνιέσαι αλλά σεβάσου τους», εξακολουθεί να βρίσκει σήμερα απήχηση στις καρδιές των νέων ανθρώπων!
Ας επιχειρήσουμε μία σύντομη αναφορά στο πρόσωπο της Μητέρας από τα λόγια του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, όπου θα δούμε κάποιες πρακτικές συμβουλές του Αγίου προς την μάνα και κατ’ επέκτασιν προς όλες τις μητέρες του κόσμου, συμβουλές που και σήμερα διατηρούν ανέγγιχτη την ομορφιά τους, την επικαιρότητα και τη σπουδαιότητά τους! Ας δούμε αυτήν την μικρή επιλογή από τα έργα του μεγάλου αυτού πατέρα της Εκκλησίας και ας προβληματιστούμε με τους στοχασμούς του!
Τιμούμε την Μητέρα επειδή ο Κύριος την τίμησε στο σταυρό και στην Κανά. «Και στον Ιωάννη είπε ο Ιησούς: Να η μητέρα σου. Γιατί όμως δεν μίλησε για καμιά άλλη γυναίκα, αν και παραβρίσκονταν και άλλες γυναίκες κοντά στον Σταυρό ; Για να μας διδάξει να αποδίδουμε περισσότερη τιμή και σεβασμό στις μητέρες». Αυτό είναι πάρα πολύ σπουδαίο σήμερα. Σήμερα οι θεσμοί, τα πρόσωπα και οι μορφές δεν γίνονται αντικείμενο τιμής, αλλά χλεύης και ειρωνείας. Σήμερα στην τηλεόραση γίνεται λόγος για τους γονείς σαν «ο γέρος και η γριά». Γίνεται διαρκώς λόγος για το δικαίωμα της γυναίκας να διαθέτει όπως θέλει τον εαυτό της κάνοντας μέχρι και εκτρώσεις, δηλαδή φόνους αθώων παιδιών. Κι όμως ο λόγος της Εκκλησίας έρχεται να μας δείξει κάτι πραγματικά αιώνιο: τη σημασία του να τιμούμε τις μορφές που μας πρόσφεραν στη ζωή και η πρώτη τέτοια μορφή είναι η μορφή της μάνας. Ο Κύριός μας τίμησε την μητέρα του όχι μόνο στη λύπη, αλλά και στη χαρά. Ας θυμηθούμε και το γάμο στην Κανά που μολονότι φαινομενικά την μάλωσε όταν του είπε ότι δεν θα είχαν κρασί οι καλεσμένοι, ο Κύριος τελικά έκανε το θαύμα, δείχνοντας και μ’ αυτόν τον παράξενο τρόπο ότι σεβόταν και αγαπούσε την μητέρα του! Να θυμηθούμε και το ευαγγελικό «ην υποτασσόμενος αυτοίς»; Είναι μία ακόμη απόδειξη της στάσης και αναγνώρισης που έδειχνε ο ίδιος ο Θεός που έγινε άνθρωπος στα πρόσωπα εκείνων που Τον ανέθρεψαν.
Χαρακτηριστικό της καλής μητέρας είναι η φιλοστοργία , η αγάπη και η θυσία για το παιδί της, μια θυσία που εκδηλώνεται με τη χαρά της όταν κοπιάζει για το παιδί της! «Και η μητέρα , όταν πονάει για το παιδί της ευχαριστιέται απ’ αυτόν τον πόνο, φροντίζει για το παιδί που γέννησε και ευφραίνεται γι’ αυτές τις φροντίδες, παρόλο που η φροντίδα αυτή καθ’ εαυτή είναι βεβαίως κουραστική και πικρή, όταν όμως καταβάλλεται για τα παιδιά συνοδεύεται από πολλή ευχαρίστηση!». Αν μπορούσαν οι σύγχρονες μητέρες να συνειδητοποιήσουν τη σημασία αυτού του Πατερικού λόγου ! Σε μία εποχή όπου το πνεύμα του ατομισμού έχει θριαμβεύσει και βλέπουμε τους νέους να προβάλουν διαρκώς τη λέξη «είναι δικαίωμά μου», να ξεκουράζομαι, να βγαίνω έξω , να απολαμβάνω, να δουλεύω, να βγάζω χρήματα, έρχεται ο λόγος της Εκκλησίας να δείξει μιάν άλλη διάσταση. Είναι ευτυχία για την γυναίκα να κουράζεται για τα παιδιά της, να θυσιάζεται για τα παιδιά της, κι αυτό ας είναι ένα ακόμη μήνυμα προς τους γονείς που μεγαλώνουν παιδιά, να θυσιάζονται για αυτά, χωρίς γογγυσμούς και γκρίνιες , και έτσι να τα μαθαίνουν με το παράδειγμά τους , ότι αυτό είναι που δίνει νόημα και αξία στη ζωή!
Καλή μητέρα δεν είναι αυτή που γεννάει παιδιά , αλλά αυτή που τα αναθρέφει σωστά. «Γνώρισμα της μητέρας δεν είναι η γέννηση παιδιών, γιατί αυτό είναι δώρο της φύσης, αλλά η ανατροφή των παιδιών, γιατί αυτό εξαρτάται από την ελεύθερη απόφασή της. Δεν κάνει λοιπόν την γυναίκα πραγματική μητέρα η γέννηση παιδιών, αλλά η καλή ανατροφή τους». Άλλη μια μεγάλη αλήθεια αυτή του αγίου. Ας σκεφτούμε σήμερα πόσες γυναίκες μεγαλώνουν πραγματικά τα παιδιά τους ή τα εμπιστεύονται σε φροντίδες άλλων. Και ακόμη περισσότερο, ας σκεφτούμε τί αξίες παίρνουν τα παιδιά σήμερα στις οικογένειές τους, πόσες ώρες περνούν μπροστά στην τηλεόραση, πόσο λίγα πράγματα μαθαίνουν από την αλλοτριωμένη κοινωνία μας για τον Θεό, την πατρίδα, την θυσία, την αγάπη, την προσφορά, την Παράδοσή μας. Κι εδώ είναι που το πρόσωπο της μητέρας παίζει τον αποφασιστικότερο ρόλο. Η πραγματική μητέρα είναι αυτή που μεγαλώνει τα παιδιά της εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου, με τις αξίες που θα τα βοηθήσουν να αντισταθούν στη λαίλαπα της ισοπέδωσης των πάντων. Αυτό μόνο η μητέρα μπορεί να το κάνει κι εκεί θα φανεί πόσο καλή μητέρα είναι!
Η μητέρα συνεργάζεται με τον πάτερα και επιδοκιμάζει τα λόγια του. Βασική παιδαγωγική αρετή η κοινή γραμμή στην ανατροφή των παιδιών. «Όταν διηγείται ο πατέρας, ας κάθεται κοντά και η μητέρα, εφόσον με τις διηγήσεις αυτές διαπλάθεται η ψυχή του παιδιού, για να βοηθά κι αυτή και να επαινεί αυτά που διηγείται ο πατέρας». Εδώ ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει κάτι πολύ σπουδαίο, την αναγκαιότητα κοινής γραμμής στην ανατροφή των παιδιών και την συνεργασία των γονιών, όταν μεγαλώνουν τα παιδιά. Πρέπει και οι δύο γονείς να ασχολιούνται μ’ αυτό το έργο, αλλά και οι δύο να έχουν κοινή γραμμή, και σ’ αυτό βοηθά ουσιαστικά με την παρουσία της η γυναίκα. Στην εποχή μας που η ανατροφή των παιδιών έχει καταντήσει συχνά έργο τρίτων ή που οι γονείς μαλώνουν για θέματα σχετικά με το παιδί, ο λόγος της Εκκλησίας μιλά για την ηρεμία και την γαλήνη στην οικογενειακή ζωή και την κοινή γραμμή στα θέματα των παιδιών, μια κοινή γραμμή που η μητέρα χρειάζεται να έχει υπομονή, ηρεμία ψυχής και κυρίως διάθεση προσευχής στο Θεό, ώστε να περάσει το πνεύμα συνεργασίας και ομόνοιας στην οικογένεια!
Οι μητέρες πρέπει να φροντίζουν ώστε τα παιδιά τους και ιδίως τα κορίτσια να μάθουν να είναι ευσεβή, σώφρονα, και, κυρίως πεπαιδευμένα και καλλιεργημένα , για να μπορέσουν να ευτυχήσουν στη ζωή τους. «Να τις παρακολουθείτε από κοντά ώστε να γίνουν νοικοκυρές. Περισσότερο απ’ όλα να τις εκπαιδεύετε να είναι ευλαβείς, σεμνές, αφιλάργυρες και να αποφεύγουν τους καλλωπισμούς. Και μ’ αυτό τον τρόπο τις προετοιμάζετε για το γάμο, ωφελώντας και τον άντρα που θα παντρευτούν και τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. Γιατί όταν η ρίζα είναι καλή, τα κλαδιά θα απλώσουν καλύτερα και για όλα αυτά θα λάβετε το μισθό σας. Γιατί έτσι πνευματικά καλλιεργημένο θα βγει το κορίτσι από το σπίτι για να έλθει σε γάμο, όπως ακριβώς ο αθλητής από την παλαίστρα, κατέχοντας την επιστήμη της συζυγικής ζωής και της ανατροφής των παιδιών, οφείλοντας να μεταμορφώσει όλα τα μέλη της οικογένειας με την δική της ψυχική ομορφιά, όπως η μαγιά μεταβάλλει το ζυμάρι σε ψωμί». Πόσες αλήθειες δεν κρύβουν αυτά τα Πατερικά λόγια. Η μητέρα δεν είναι στο σπίτι για να μαγειρεύει μονάχα, να πλένει, να σιδερώνει και να τακτοποιεί το σπίτι! Είναι για να περάσει στα παιδιά της αξίες, όπως η πνευματική καλλιέργεια, η ευλάβεια προς τον Θεό, η σεμνότητα και η αφιλαργυρία, ο καλλωπισμός της ψυχής! Σε μία εποχή όπου κυριαρχούν ή έλλειψη ενδιαφέροντος για το πνεύμα, η ασέβεια και η αδιαφορία στον Θεό, ο εγωισμός και η επίδειξη, το κυνήγι του χρήματος και ο στολισμός με κάθε μέσο του σώματος, ο Πατερικός λόγος καίρια προβάλλει τις αξίες που χρειάζεται να έχει μία γυναίκα!
Και κάτι άλλο: Οι μητέρες να μάθουν στα παιδιά τους, και στα κορίτσια και τα αγόρια, τι σημαίνει ανατροφή και συζυγική ζωή, ιδίως στα μεγαλύτερα. Σήμερα, τα μεγαλύτερα κορίτσια κι αγόρια ξέρουν πολλά, αλλά όχι τα ουσιώδη για την ζωή τους. Οι μητέρες και οι γιαγιάδες, καλούνται και να μιλούν και να δείχνουν με το παράδειγμά τους τι σημαίνουν όλα αυτά.
Τέλος βασικό γνώρισμα της καλής μητέρας είναι όταν αφήνει τα παιδιά της να φεύγουν από κοντά της. «Οι μητέρες εκείνες που αποχαυνωμένες από το πάθος ( από νοσηρή αγάπη) επιδιώκουν, εις βάρος του συμφέροντος των παιδιών τους, την συνεχή παρουσία κοντά τους θα μπορούσαν να ονομαστούν όχι μητέρες, αλλά φόνισσες των παιδιών τους» ! Βαρύς ο λόγος , αλά θίγει δύο καυτά θέματα. Την υπερπροστασία των παιδιών που τα κάνει «μαμόθρεφτα» και κυρίως τις διαρκείς επεμβάσεις των γονέων και ιδίως της μητέρας στο σπίτι του παιδιού, κάτι που διαλύει τόσα σπίτια σήμερα.
Χαρακτηριστικό της εκκλησιαστικής παιδαγωγικής η ελευθερία. Η μητέρα μαθαίνει τόσα πράγματα στα παιδιά της και μετά τα αφήνει ελεύθερα να πορευτούν στο δρόμο τους!
Μένει κοντά τους πάντοτε, όταν τη χρειαστούν, σβήνει φωτιές και δεν τις ανάβει όταν έχουν προβλήματα, αλλά ξέρει πότε θα κάνει πίσω! Η διαρκής ενασχόληση της μάνας με το παιδί δείχνει ότι η ανατροφή που δόθηκε δεν είναι καλή και η μάνα φοβάται για το παιδί της τόσο που δεν το θέλει ελεύθερο. Όμως ο Χρυσόστομος χαρακτηρίζει αυτήν την μάνα “φόνισσα”.
Ας μεγαλώνουμε λοιπόν τα παιδιά μας με αξίες και ας τα εμπιστευόμαστε μετά. Είναι αναπόφευκτο να κάνουν και λάθη. Κι εμείς, αφού κάναμε στο ακέραιο το καθήκον μας, ας κάνουμε μετά ό,τι είναι σπουδαιότερο: δηλαδή να μιλάμε στον Θεό με την προσευχή μας! Είναι ό,τι καλύτερο!
Αυτά είναι σε γενικές γραμμές κάποια από τα γνωρίσματα που βάζει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος για την καλή μητέρα! Γνωρίσματα που πρέπει να τα δούμε σε άμεση συνάφεια με το κλίμα της εποχής μας και να ξαναδούμε τις ευθύνες μας. Ο λόγος του Θεού, όπως η Εκκλησία τον παρουσιάζει, δίδει συμβουλές πρακτικές και ουσιαστικές. Δεν μένει σε μας παρά να τον εφαρμόσουμε σε συνέπεια και σταθερότητα.
Από το βιβλίο: « η αγάπη είναι απλή
μα θέλει κόπο»
Δρόμοι για την σύγχρονη οικογένεια…
Πρωτοπρεσβυτέρου Θεμιστοκλή Μουρτζανού
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ
ΑΘΗΝΑ 2012
