Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΚΕΠΗΣ
Νικολάου Κ. Δρατσέλλα Θεολόγου M.Th.
Η εορτή της Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία αναγράφεται στο Μέγα Συναξαριστή την 1ηΟκτωβρίου, αλλά τιμάται στις 28 Οκτωβρίου για να συμπίπτει με την Εθνική Επέτειο, ανήκει στις εορτές προς τιμήν των θεομητορικών άμφιων, δηλαδή της Τίμιας Εσθήτος και της Τίμιας Ζώνης και έχει ως υπόθεση την εμφάνιση της Θεοτόκου στον Ναό των Βλαχερνών της Κωνσταντινουπόλεως επί αυτοκράτορος Λέοντος τού Σοφοί (βλ. Ράμφου Ιω. «Σκέπης, Θεοτόκου Εορτή», άρθρον εν Θ.Η.Ε., τόμος 11ος, Αθήναι 1967, στ. 218).
Σύμφωνα με τον βίο τού Αγίου Ανδρέου τού δια Χριστόν σαλού, τον οποίο έγραψε ο Νικηφόρος ο πρεσβύτερος και επεξεργάστηκε ο Αγιολόγος Σέργιος, αρχιεπίσκοπος Βλαδιμήρου (βλ. Ράμφου Ιω. έ.α.), ο Αγιος Ανδρέας ο δια Χριστόν σαλός και ο συνοδός του Επιφάνιος βρίσκονταν στον Ιερό Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, ενώ ετελείτο δοξολογία ολονύχτια (P.G. 11,848). Κατά την τέταρτη ώρα της νύχτας ο Αγιος Ανδρέας είδε μία γυναικεία μορφή και δίπλα τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και άλλους Αγίους ενδεδυμένους στα λευκά, οι οποίοι ακολουθούσαν με υμνωδίες και άσματα πνευματικά. Όταν έφτασε κοντά στον άμβωνα, ρώτησε τον Επιφάνιο: «Οράς την Κυρίαν και Δέσποιναν τού κόσμου;» (P.G. 111,848). Και η απάντηση τού Επιφανίου ήταν «Ναι, Πάτερ μου πνευματικέ» (P.G. 111,848).
Και ενώ αυτοί έβλεπαν το όραμα, η Θεοτόκος, της οποίας την μορφή εθεώντο, προσευχόταν κλαίοντας. Μετά την προσευχή της, πλησίασε στο θυσιαστήριο και δεόταν για τον λαό τού Θεού, ο οποίος βρισκόταν σε εκείνο τον ναό. Και όταν τελείωσε την δέησή της, άφησε σε όλο τον λαό το κάλυμμα της κεφαλής της, αφού το απετύλιξε με την ωραία σεμνότητα και με τα πανάχραντα χέρια της (P.G. 111,848- 849). Ο όσιος Ανδρέας και ο συνοδός του Επιφάνιος έβλεπαν για πολλή ώρα το κάλυμμα αυτό πάνω από τον λαό να ακτινοβολεί την δόξα τού Θεού.
Όσο η Υπεραγία Θεοτόκος βρισκόταν εκεί φαινόταν και εκείνο. Όταν η Θεοτόκος αναχώρησε, δεν ξαναφάνηκε. Το βέβαιο είναι ότι η Παναγία έλαβε αυτό το κάλυμμα μαζί της, άφησε όμως την χάρη της σε όσους βρίσκονταν εκεί (P.G. 111,849). Αυτά τα είδε ο Επιφάνιος με την μεσιτεία τού Άγιου Ανδρέα. Διότι, επειδή ο τελευταίος είχε παρρησία προς τον Θεό, τού χαριζόταν ως δώρο η θέα τού Θεού και αποκτούσε δόξα (P.G. 111,849).
Ο αρχιεπίσκοπος Βλαδιμήρου Σέργιος απέδειξε ότι «η εν τω ναώ των Βλαχερνών εμφάνισις, εν οράματι, της Θεομήτορος εις τον Άγιο Ανδρέα και τον συνοδόν του Επιφάνιον, εγένετο πιθανώς κατά το β’ τέταρτον τού I’ αι., μικρόν προ της Κοιμήσεως τού Άγιου Ανδρέου (936)» (Ράμφου Σπ. Ιω. έ.α.).
Στην Ελλάδα στις 31 Οκτωβρίου 1952 σε Εγκύκλιο προς τους Ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος τονίζεται: «Η Ιερά Σύνοδος εν τη συνεδρία αυτής εισηγουμένου, όπως η εορτή της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, αγομένη τη 1η Οκτωβρίου, συμπανηγυρίζηται τη 28η αυτού εν συνδυασμώ προς την κατ’ αυτήν την ημέραν τελουμένην Εθνικήν Εορτήν, δεδομένου ότι το Έθνος ημών ανέκαθεν συνέδεσε τα μεγάλα αυτού εθνικά γεγονότα μετά θρησκευτικών εκδηλώσεων και δη και μάλιστα εορταστικώς απέδωκε τα ευχαριστήρια αυτού εις την Υπέρμαχον Στρατηγόν, την αείποτε προστατεύσασαν και σωτηρίω σκέπη σκεπάσασαν το ευσεβές των Ελλήνων Γένος» («Εκκλησία», επίσημον δελτίον της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αριθ. 20, 1 Νοεμβρίου 1952, σελ. 305).
Σύμφωνα με τον π. Ιω. Σπ. Ράμφο «την Ακολουθίαν της εορτής ταύτης εν συνδυασμώ προς το περιεχόμενον της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου συνέταξεν ο εν τω αγιωνύμου Όρει,υμνογράφος της Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης» (Ράμφου Σπ. Ιω, ε.α., στ. 219). Όπως παρατηρεί ο ανωτέρω σημειωθείς συγγραφεύς, «ανέκδοτοι Ακολουθίαι της εορτής ως και υπομνήματα, διηγήσεις και εγκώμια εύρηνται εις κώδικας των Αγίω Όρει μονών» (Ράμφου Σπ. Ιω., ε.α., στ. 219).
Ο Μέγας Συναξαριστής δικαιολογεί την καθιέρωση της εορτής της Αγίας Σκεπής ως εξής:
«Θυμόμαστε την ένδοξη φανέρωση της Υπεραξίας Θεοτόκου στις Βλαχέρνες, την οποία είδαν οι Άγιοι Ανδρέας και Επιφάνιος. Κατά την εορτή ευχαριστούμε την προστάτιδά μας για την τόση ευσπλαχνία της και την παρακαλούμε να σκεπάζει πάντοτε εμάς, οι οποίοι ζητούμε την Σκέπη της. Διότι χωρίς την Σκέπη και Βοήθεια της Θεοτόκου είναι αδύνατο να ζούμε πάνω στην γη εμείς, οι οποίοι παροργίζομε τον Θεό. Επομένως αν δεν προσευχόταν για μας η προστάτιδά μας, κανείς δεν θα μας λύτρωνε από τόσους κινδύνους, κανείς δεν θα μας διατηρούσε ελεύθερους μέχρι σήμερα. Σε κανένα άλλο πρόσωπο δεν βρίσκομε σκέπη, για να καταφύγομε, παρά μόνο στην Δέσποινα τού κόσμου». (πρβλ. Κ. Χρ. Δουκάκη, Μέγας Συναξαριστής, Έκδοσις δευτέρα, Μην Οκτώβριος, Αθήναι 1949, σελ. 21).
Ο Μέγας Συναξαριστής καταλήγει τον λόγο του στην Aγία Σκέπη της Θεοτόκου ως εξής: «Σκέπασον ημάς εν τη Σκέπη σου η Προστασία ημών, Παναγία Παρθένε˙ εν ταις πονηραίς ημέραις σκέπασον ημάς. Πάσαι γαρ αι ημέραι της ζωής ημών πονηραί εισί, και βλέπομεν εν αυταίς πονηρά και πράττομεν εν αυταίς πονηρά, θησαυρίζοντες εαυτοίς οργήν εν ημέρα οργής. Άπασαι δε αι πονηραί εκείναι ημών ημέραι χρήζονσι της σης, παvευσπλάγχνου Σκέπης. Σκέπασον ουν ημάς εν πάσαις ταις ημέραις ημών, μάλιστα δε εν τη δεινή ημέρα, εν η η ψυχή ημών μέλλει τού σώματος χωρισθήναι, πρόστηθι ημίν εις βοήθειαν, και σκέπασον ημάς εκ των εναερίων πονηρών πνευμάτων αλλά και εν τη φοβερά ημέρα της κρίσεως σκέπασον ημάς εν τη μυστική σου Σκέπη, Αμήν» (Κ. Χρ. Δουκάκη, ε.α.).
ΑΠΟ Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ “ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ” ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008
