Ο ύπνος, το πολυτιμότατο αυτό αγαθό της ανθρώπινης ζωής, σε πολλούς ανθρώπους συνοδεύεται ή καλύτερα τελειώνει με τα όνειρα.
Καταστάσεις, δηλαδή, μέσα στον ύπνο, άϋλες, όπου όμως ο άνθρωπος μετέχει, πάσχει ή απλώς θεάται-βλέπει γεγονότα.
Όλοι οι άνθρωποι βλέπουν όνειρα. Είναι ενέργεια του νου η παραγωγή των ονείρων. Όμως πολλοί δεν τα θυμούνται. Σε αυτούς δεν αναφερόμαστε. Οι άλλοι, που είναι και πολύ περισσότεροι, και τα θυμούνται και τα πιστεύουν και προσπαθούν να τα ερμηνεύσουν, πιστεύοντας ότι τα όνειρα έχουν σχέση με την ζωή τους γενικά και ειδικότερα με το μέλλον τους.
Το μεγάλο ερώτημα που γεννιέται γιά εμάς τους χριστιανούς είναι εάν και κατά πόσο μπορούμε να πιστεύουμε στα όνειρα και να δεσμεύουμε κυριολεκτικά την ζωή μας, την καθημερινότητά μας και το μέλλον μας, με τα όνειρα.
Βέβαια όνειρα ονομάζονται και τα σχέδιά μας γιά το μέλλον. Ονειρεύομαι, λέμε, το μέλλον μου, ή το μέλλον των παιδιών μου κλπ.
Το πόση σημασία δίνει η Εκκλησία στα όνειρα φαίνεται και από τις σχετικές αναφορές στην πατερική σκέψη. Σχεδόν όλοι οι Πατέρες έχουν αναφερθεί στα όνειρα. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι όλη η ζωή μας είναι γεμάτη όνειρα αλλά και όλη η ζωή του Κυρίου μας είναι γεμάτη όνειρα.
Λέμε γιά την ζωή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στα άγια ευαγγέλια: είδε κατ’ όναρ, εφάνη αυτώ κατ’ όναρ, ώφθη αυτώ κατ’ όναρ. Με αυτές τις φράσεις ο άγιος ευαγγελιστής εισάγει το όνειρο.
Και ενώ έχουμε τόσες αναφορές στα όνειρα, εντούτοις, οι πατέρες μας μιλούν αρνητικά περί των ονείρων. Λένε μάλιστα να τα απορρίπτουμε και να μην δίνουμε καμία σημασία σε αυτά.
Αυτή είναι η γενική «γραμμή» της Εκκλησίας σχετικά με τα όνειρα.
Ας προσπαθήσομε όμως να διαλευκάνομε κάπως το θέμα.
Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται περισσότερο του δέοντος να πληροφορηθεί το αύριο, την επόμενη ημέρα, την επόμενη στιγμή, το μέλλον του.
Εμείς θεωρούμε ότι δεν τον απασχολεί το αύριο, αυτό καθεαυτό, αλλά τον απασχολεί ένα ακόμα μεγαλύτερο θέμα, ο Θάνατος. Και εφόσον ο θάνατος είναι μελλοντικό γεγονός, το ενδιαφέρον και η αγωνία μας γιά τον θάνατο, εκφράζεται ως ενδιαφέρον γιά το αύριο, γιά το επόμενο.
Αυτήν την αδυναμία του ανθρώπου την κατανοεί ο δαίμονας και φυσικά την εκμεταλλεύεται. Και φυσικά υπάρχουν πολλά «επαγγέλματα» που ασχολούνται με την πρόγνωση του μέλλοντος, διά της ερμηνείας των ονείρων. Μελλοντολόγοι, ονειροκρίτες, άνθρωποι αλλά και βιβλία που κάποιοι τα γράφουν, μέντιουμ, χαρτορίχτρες, καφετζούδες, μάγοι είναι κάποια από αυτούς. Όλοι αυτοί προσπαθούν, αγωνίζονται, επιχειρούν να ερμηνεύσουν τα όνειρα, να προγνώσουν το μέλλον.
Και φυσικά αυτοί που θέλουν να μάθουν το μέλλον τους δεν είναι μόνο αφελείς γειτόνισσες, κατά την ώρα που πίνουν τον καφέ τους. Ίσως αυτές να είναι οι λιγότερες.
Σχεδόν καθημερινά, τα μέσα Ενημέρωσης του λαού αναφέρουν ότι ο τάδε πολιτικός ή ο τάδε καλλιτέχνης συμβουλεύεται τον ονειρολόγο, τον μελλοντολόγο, το μέντιουμ, τον αστρολόγο του.
Και μάλιστα, σε καιρούς κρίσεως αυτά τα «επαγγέλματα» θησαυρίζουν, γιατί ο φόβος και η αγωνία των ανθρώπων είναι πολύ καλά εκμεταλλεύσιμα «υλικά».
Και λοιπόν, τι λέει η Εκκλησία γιά όλα αυτά; Τα βλέπει αρνητικά;
Προφανώς και θεωρεί στυγνούς εκμεταλλευτές, όσους εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους, γιά τέτοια θέματα.
Όσο και να τρέχουν οι άνθρωποι προς αυτούς, δεν παύουν αυτοί να έχουν ευθύνη γιά το ότι απομυζούν την ανθρώπινη αγωνία.
Η Εκκλησία εύχεται συνεχώς υπέρ της ειρήνης, γιατί ακριβώς θέλει να ζη ο άνθρωπος ειρηνικά, τόσο στο κοινωνικό του επίπεδο, όσο, και πολύ περισσότερο, στην προσωπική και εσωτερική του ζωή, τόσο σήμερα όσο και αύριο.
Εξάλλου ο Χριστός, με τον σταυρικό του θάνατο και την Ανάσασή του νίκησε και κατάργησε τον θάνατο. Ένα σχετικό τροπάριο αναφέρει ότι πριν τον ανάσταση του Χριστού, ο Θάνατος ήταν φοβερός γιά τον άνθρωπο, αλλά μετά την ανάσταση του Χριστού, ο άνθρωπος έγινε φοβερός γιά τον θάνατο. Και έχουμε τόσους ανθρώπους οι οποίοι δεν φοβήθηκαν καθόλου τον θάνατο, αγωνίστηκαν με φρικτά βασανιστήρια, και απλά, μετέβησαν από την ζωή επί της γης στην ζωή στους ουρανούς.
Το μέλλον μας ανήκει στον Θεό. Δικαίων ψυχαί εν χειρί Θεού. Στις παλαιές εκκλησίες, που έχουν αγιογραφίες στους τοίχους, επάνω από την εξωτερική πύλη, εσωτερικά, υπάρχει ένα πελώριο χέρι ζωγραφισμένο, και μέσα στην παλάμη υπάρχουν ψυχές. Είναι το χέρι του Θεού και μέσα εικονίζονται οι πιστοί. Το νόημα της εικόνας είναι παρηγορητικό. Αυτή η αγιογραφία βρίσκεται στην συγκεκριμένη θέση, γιά να σκεφτόμαστε ότι, φεύγοντας από τον οίκο του Θεού, ο Κύριος δεν μας εγκαταλείπει, αλλά συνεχίζει και πάλι μας να μάς προσέχει και να μάς φροντίζει.
Όταν τα όνειρα μάς ταράζουν, λένε οι Πατέρες μας, ότι είναι από τον πονηρό, ο οποίος εκμεταλλεύεται την απραγία του ανθρώπου, κατά την διάρκεια του ύπνου, και με νυκτερινές οράσεις-όνειρα τον ταράζει. Αυτά τα όνειρα δεν πρέπει να τα δίνουμε καμία απολύτως σημασία.
Επίσης δεν πρέπει καθόλου να προσέχουμε τα όνειρα που μάς «μιλούν» γιά το μέλλον μας. Το μέλλον μας ανήκει στον Θεό μας.
Μερικές φορές, νομίζουμε ότι έχουμε δει στον ύπνο μας κάτι που μας συνέβη. Αυτή η περίπτωση έχει δύο ερμηνείες. Στην μία περίπτωση, είναι καθαρά ψυχολογικό το θέμα, και ο άνθρωπος πάσχει από κάποια μορφή ψυχαναγκασμού. Είναι τόσο έντονο το γεγονός και το ζη τόσο δυνατά, που νομίζει ότι το «είδε» και στον ύπνο του.
Στην άλλη περίπτωση, ο Θεός έχει κάθε δυνατότητα να «δείξει» κάτι στον άνθρωπο. Αλλά δεν θέλει ο Θεός, σε καμία περίπτωση, να δεσμεύσει την ελευθερία τού πλάσματός του. Συνεπώς και στην περίπτωση αυτήν, ας μην προσέχουμε στα όνειρα.
Τα θεϊκά όνειρα φέρνουν ειρήνη και γαλήνη στον εσωτερικό κόσμο αυτού που τα είδε. Δεν δημιουργούν ταραχή.
Και γιά να κλείσουμε το θέμα μας, πρέπει να πούμε δύο ακόμα λέξεις.
Στον άνθρωπο, που έχει εσωτερική καθαρότητα, ο Θεός μπορεί να μιλήσει καί με τα όνειρα. Αλλά αυτά πλέον είναι οπτασίες, μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Δεν τρομάζουν, αλλά γαληνεύουν και ειρηνεύουν ακόμα περισσότερο τον άνθρωπο του Θεού.
Το δεύτερο, όπως φαίνεται μέσα από τα ιερά κείμενα της αγίας Εκκλησίας μας, τα όνειρα εξαρτώνται από το αποτέλεσμα, από την έκβασή τους. Και προφανώς, τέτοια όνειρα έχει πολλά η εκκλησιαστική μας γραμματεία.
Το καλύτερο είναι να ζούμε συνειδητά μέσα στην κιβωτό της σωτηρίας μας, την Αγία Εκκλησία μας. Να καλλιεργούμε την πίστη και την απόλυτη εμπιστοσύνη στο θέλημα του Κυρίου, στο ότι ο Κύριος μάς νοιάζεται προσωπικά, έχει την μέριμνά του ξεχωριστά γιά κάθε πλάσμα του.
Έτσι θα έχουμε την ειρήνη της καρδιάς, την ειρήνη την πάντα νουν υπερέχουσαν, την ειρήνη που δεν υπάρχει τίποτα πιο ανώτερο από αυτήν. Την ειρήνη, που είναι ο ίδιος ο Χριστός.
αρχιμ. Πορφύριος Προδρομίτης
