Είναι αδύνατο ν’ αποσιωπήσουμε ένα αξιόλογο διακριτικό του χαρακτήρα του Γέροντα: τη στάση του απέναντι σ’ όποιον διαφωνούσε μαζί του.
Επιθυμούσε ειλικρινώς και βαθειά να καταλάβει ένα τέτοιον άνθρωπο όσο μπορούσε καλύτερα και να μην προσβάλει ό,τι είναι ιερό γι’ αυτόν.
Ξέρουμε τη συνομιλία του Γέροντα με έναν αρχιμανδρίτη, που ασχολείτο με το ιεραποστολικό έργο μεταξύ των ετεροδόξων. Ο αρχιμανδρίτης αυτός σεβόταν πολύ τον Γέροντα, κι όταν επισκεπτόταν το Άγιον Όρος, ερχόταν επανειλημμένως να συνομιλήσει μαζί του. Ο Γέροντας τον ρώτησε πώς κηρύττει. Ο αρχιμανδρίτης, νέος και άπειρος ακόμη, με υπερβολικές μάλλον χειρονομίες, απάντησε νευρικά:
-Τους λέω: Η πίστη σας είναι διεστραμμένη. Όλα σ’ εσάς είναι διεστραμμένα, όλα ψεύτικα, κι αν δεν μετανοήσετε, δεν θα σωθείτε.
Σαν τ’ άκουσε ο Γέροντας, τον ρώτησε:
-Πέστε μας όμως, άγιε αρχιμανδρίτα, αυτοί πιστεύουν στον Κύριον Ιησού Χριστό, πως είναι ο αληθινός Θεός;
-Αυτό το πιστεύουν.
-Και τιμούν την Παναγία;
-Την τιμούν, αλλά διδάσκουν λανθασμένα πράγματα γι’ αυτήν.
-Και τους αγίους τους παραδέχονται;
-Ναι, τους παραδέχονται, αλλά από τότε που αποσχίστηκαν από την Εκκλησία, τί αγίους μπορούν να έχουν;
-Κάνουν ακολουθίες στις Εκκλησίες; διαβάζουν τον λόγο του Θεού;
-Ναι, και ναούς έχουν και ακολουθίες, μα αν τις βλέπατε πόσο υστερούν οι ακολουθίες τους από τις δικές μας, πόσο ψυχρές, πόσο άψυχες είναι!
-Άγιε αρχιμανδρίτα, η ψυχή τους αισθάνεται πως πράττουν σωστά που πιστεύουν στο Χριστό, που τιμούν την Παναγία και τους αγίους, που τους επικαλούνται στις προσευχές τους. Γι’ αυτό, όταν τους λέτε πως η πίστη τους είναι νόθα, δεν θα σας ακούσουν… Αν όμως λέγατε στους ανθρώπους πως καλώς κάνουν που πιστεύουν στο Θεό, πως καλά κάνουν που τιμούν την Παναγία και τους αγίους, που πηγαίνουν να λειτουργηθούν στις εκκλησίες και που προσεύχονται στα σπίτια τους, πως καλά κάνουν όταν διαβάζουν τον Λόγο του Θεού και τα λοιπά, έχουν όμως εδώ κι εκεί λανθασμένες θεωρίες και πρέπει να τις διορθώσουν και τότε όλα θα είναι καλά και θεάρεστα κι έτσι με τη χάρη του Θεού όλοι θα σωθούμε…
«Ο Θεός αγάπη εστίν» και γι’ αυτό το κήρυγμα πρέπει να βγαίνει πάντα από την αγάπη. Τότε θα ωφεληθεί κι αυτός που κηρύττει κι αυτός που ακούει. Αν τους κατακρίνετε όμως, τότε η ψυχή του λαού δεν θα σας ακούσει και δεν θα προέλθει όφελος.
Συνήθως ζητούν την ελευθερία οι άνθρωποι, για να κάνουν «ό,τι θέλουν».
Κάποτε ο Γέροντας συνομιλούσε μ’ ένα φοιτητή που επισκέφθηκε τον Άθωνα και έλεγε πολλά περί ελευθερίας. Όπως πάντα, ο Γέροντας παρακολούθησε με πολλή προσοχή τις σκέψεις και τα συναισθήματα του συμπαθούς, αλλά και αφελούς συνομιλητή του. Βέβαια οι ιδέες του περί ελευθερίας συγκεντρωνόταν από τη μια στην απαίτηση για περισσότερες πολιτικές ελευθερίες κι από την άλλη στη δυνατότητα να ενεργεί κανείς γενικά σύμφωνα με τα κίνητρα και τις επιθυμίες του.
Ο Γέροντας απαντώντας του εξέθεσε τις δικές του απόψεις: «Ποιός δεν θέλει ελευθερία; Όλοι την θέλουν, αλλά πρέπει να ξέρεις πού είναι και πώς να την βρεις. Για να γίνεις ελεύθερος, πρέπει να δεσμεύσεις τον εαυτό σου. Όσο περισσότερο δεσμεύεις τον εαυτό σου, τόσο μεγαλύτερη ελευθερία θα έχει το πνεύμα σου… Πρέπει να δεσμεύεις μέσα σου τα πάθη, να μην σε κυριεύουν, πρέπει να δεσμεύεις τον εαυτό σου για να μην κάμεις κακό στον πλησίον σου… Συνήθως ζητούν την ελευθερία οι άνθρωποι, για να κάνουν «ό,τι θέλουν». Αυτό όμως δεν είναι ελευθερία, αλλά η κυριαρχία της αμαρτίας πάνω σου. Η ελευθερία να αμαρτάνεις, να πορνεύεις, να είσαι άκρατης και να μεθάς, να μνησικακείς, να εκβιάζεις, να φονεύεις ή να κάνεις κάτι παρόμοιο, όλα αυτά δεν είναι ελευθερία, αλλά δουλεία, καθώς είπε ο Κύριος: «πας ο ποιών την αμαρτίαν, δούλος έστι της αμαρτίας». Και πρέπει να προσευχηθεί κανείς πολύ για να γλυτώσει απ’ αυτή τη φοβερή δουλεία.
Εμείς νομίζομε πως η αληθινή ελευθερία έγκειται στο να μην αμαρτάνεις και στο ν’ αγαπάς τον Κύριο και τον πλησίον σου μ’ όλη την καρδιά σου και μ’ όλη τη δύναμή σου.
«Η αληθινή ελευθερία είναι η διαρκής παραμονή κοντά στο Θεό».
Παρότι το βάθος των λόγων του Γέροντα ξεπερνούσε τα όρια της αντιλήψεως του νεαρού φοιτητού, αυτός έφυγε ζωηρά επηρεασμένος.
*«Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης», Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ
