Απόσπασμα Απομαγνητοφωνημένης Ομιλίας Του Πανιερωτάτου Μητροπολίτη Λεμεσού Κ. Αθανασίου
Πόσο συνεργεί στην προσευχή η ελεημοσύνη! Αν θέλεις να προσευχηθείς, πρέπει να γίνεις ελεήμων άνθρωπος. Ελεήμων με όλη την έκταση της λέξεως. Όταν ο άνθρωπος πει ένα καλό λόγο στον άλλο άνθρωπο η προσφέρει κάτι η δώσει μία ελεημοσύνη, τότε αυτή η κατάσταση κινεί την ψυχή του στην προσευχή. Ο ελεήμων άνθρωπος είναι αποδεδειγμένο ότι, όταν σταθεί εις προσευχή, η προσευχή του κινείται προς τον Θεό, ο οποίος την δέχεται.
Λέει ο Αββάς Ισαάκ: «ασκητής ανελεήμων, δένδρον άκαρπον». Άνθρωπος ο οποίος δεν έχει ελεήμονα διάθεση, είναι σαν δέντρο άκαρπο. Δηλαδή όσες ασκήσεις κι αν κάνει κάποιος, προσευχές, νηστείες, αγρυπνίες, εάν η καρδιά του δεν είναι ελεήμων καρδία, δεν κινείται με αγάπη προς τον άλλο άνθρωπο, δεν έχει συμπάθεια όπως ο Θεός έχει συμπάθεια προς όλους, τότε αυτός ο άνθρωπος είναι σαν ένα δέντρο το οποίο δεν έχει καρπούς. Η ελεημοσύνη από μόνη της, λένε οι πατέρες, σώζει τον άνθρωπο. Ο ελεήμων άνθρωπος μοιάζει με τον Θεό. Ο Θεός είναι ελεήμων.
Τι λέμε στη Θεία Λειτουργία; «ότι ελεήμων και φιλάνθρωπος Θεός υπάρχεις». Είναι ελεήμων ο Θεός. Αυτός που είναι ελεήμων μοιάζει με τον Θεό και ο Θεός δεν μπορεί να αρνηθεί σ’ αυτόν τη χάρη Του.
Πραγματικά ο άνθρωπος που έχει αυτή την ελεήμονα διάθεση και στέκεται ενώπιον του Θεού μετά παρρησίας και τρόπον τινά υπερασπίζεται τον αδικούμενο άνθρωπο, κυριολεκτικά αυτός ο άνθρωπος μοιάζει με τον Θεό. Και του ελεήμονος ανθρώπου η καρδιά είναι σαν ένα θυσιαστήριο, μία θυσία η οποία προσφέρεται στον ελεήμονα Θεό.
Πραγματικά ο άνθρωπος που έχει αυτή την ελεήμονα διάθεση και στέκεται ενώπιον του Θεού μετά παρρησίας και τρόπον τινά υπερασπίζεται τον αδικούμενο άνθρωπο, κυριολεκτικά αυτός ο άνθρωπος μοιάζει με τον Θεό. Και του ελεήμονος ανθρώπου η καρδιά είναι σαν ένα θυσιαστήριο, μία θυσία η οποία προσφέρεται στον ελεήμονα Θεό.
Γι’αυτό οι Πατέρες μιλώντας για την κρίση, τονίζουν ότι δεν είπε ο Θεός ούτε αν νηστεύσατε, ούτε αν μείνατε καθαροί, ούτε το ένα ούτε το άλλο. Τι είπε ο Θεός; Ότι ήμουν πτωχός και ξένος και με συνηγάγετε, γυμνός και με ντύσατε, ασθενής και επεσκέψασθέ με και όλα αυτά τα πράγματα, για να δείξει ότι ο καρπός του πνευματικού αγώνα είναι να αποκτήσουμε ελεήμονα καρδία. Η καρδία μας να γίνει όμοια με την καρδία του Θεού. Αν αυτό δεν γίνει, τότε σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά. Εάν νηστεύεις, αγρυπνάς, προσεύχεσαι, μελετάς, αγωνίζεσαι, κάνεις όλες τις εντολές του Θεού και η καρδία σου δεν είναι ελεήμων, δεν έχει ελεημοσύνη προς τον άλλο άνθρωπο, είσαι σκληρός και δεν συγκινείσαι, σημαίνει ότι θέλεις δουλειά. Σημαίνει ότι πρέπει να το συνειδητοποιήσεις ότι υπάρχει κάτι, το οποίο σκληραίνει την καρδιά σου. Και πρέπει να μάθουμε να κτυπήσουμε αυτή την καρδιά, να σπάσει η καρδιά μας. «Σύντριψόν μου την καρδία την πεπορωμένη», να σπάσει η καρδιά μας, να γίνει συντετριμμένη καρδιά, ώστε να αποκτήσει ελεημοσύνη προς όλη την κτίση.
Οι Άγιοι πολλές φορές είχαν τέτοια ελεήμονα διάθεση, ώστε καιγόταν η καρδιά τους υπέρ όλης της κτίσεως, υπέρ όλου του κόσμου, υπέρ των ερπετών, των φυτών, των δέντρων, των ανθρώπων και των δαιμόνων ακόμα. Αυτή είναι λοιπόν η ελεήμων καρδία, που χρειάζεται για να μοιάσουμε με τον Θεό πατέρα μας. Αυτή η ελεήμων καρδία είναι το στοιχείο ότι ο άνθρωπος εργάζεται πνευματικά. Έτσι όπως είπε ο Χριστός: «γίνεσθε οικτίρμονες καθώς ο πατήρ ημών ο ουράνιος οικτίρμων εστί», να γίνετε οικτίρμονες, ελεήμονες, όπως ο πατέρας σας ο ουράνιος είναι οικτίρμων και ελεήμων. Για να αποκτήσουμε ελεήμονα καρδία πρέπει να αγωνιστούμε σε όλες τις αρετές. Η ελεημοσύνη, η πρακτική του να δώσουμε εκ του υστερήματός μας η εκ του περισσεύματός μας στον άλλο άνθρωπο που έχει ανάγκη, αυτό είναι ένα σκαλοπάτι απαραίτητο. Δεν μπορείς, λέει ο Απόστολος Ιάκωβος, όταν έρθει ο αδερφός σου και σου πει πεινώ, να του πεις πήγαινε και εύχομαι ο Θεός να σε θρέψει, δεν γίνεται αυτό το πράγμα, πρέπει να του δώσεις κάτι να φάει.
Δεν μπορεί να μιλάς του άλλου περί της Βασιλείας του Θεού και να μην τον ελεείς. Εντάξει, ακούει τα πνευματικά που λέεις αλλά αυτός πεινά, διψά, καίγεται, έχει πρόβλημα.
Ο Άγιος Σεραπίων πούλησε και το ευαγγέλιο ακόμα και έλεγε ότι πουλώ αυτό που με έμαθε να πουλώ τα πάντα. Του έμεινε ένα πράγμα, το ευαγγέλιο, και πήγε και το πούλησε, διότι αυτό το βιβλίο του έμαθε να δίνει τα πάντα. Εμείς δεν έχουμε τέτοια αυταπάρνηση, αλλά ας έχουμε μικρότερη, ας έχουμε λιγότερη κατά τα μέτρα μας.Ας κινηθούμε όμως υπερβαίνοντας τον εαυτό μας.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, συνεχώς μιλούσε περί της ελεημοσύνης και έλεγε ότι αυτή η αρετή και μόνη της σώζει τον άνθρωπο. Ιδιαίτερα εμείς που είμαστε στον κόσμο δεν μπορούμε να κάνουμε πολλές ασκήσεις, ούτε μεγάλους κόπους, ούτε μεγάλες αγρυπνίες η νηστείες. Έχουμε μία άνεση, δεν έχουμε αυτή την αυστηρότητα που έπρεπε ίσως να είχαμε. Τι μας μένει; Η ελεημοσύνη, μόνο αυτό είναι μία θυσία και πάλι τι δίνεις; Αυτά που σου έδωσε ο Θεός δίνεις. Αν θέλει ο Θεός να σου τα πάρει, σε δυό λεπτά σου τα παίρνει. Αυτά που σου έδωσε ο Θεός μέσα από την πρόνοιά Του, δίνεις κι εσύ στον αδελφό σου. Δεν είναι δικά σου, σου τα έδωσε ο Θεός, ούτε μαζί σου θα τα πάρεις, είσαι ένας διαχειριστής, δεν μπορεί να τα έχεις μαζί σου αιώνια. Οπότε φρόντισε να τα κάνεις επενδύσεις σωστές.
Να ξέρεις ότι όλα αυτά τα πράγματα θα τα βρεις στην αιώνια Βασιλεία του Θεού. Πράγματι, να ξέρετε ότι η ελεημοσύνη είναι αυτή η αρετή που βοηθά την ψυχή μας, όπως λένε οι πατέρες, κατευθείαν να περάσει και να εισέλθει στη Βασιλεία του Θεού. Γιατί; Γιατί κάνουμε την καρδιά μας, την ψυχή μας όμοια με τον ελεήμονα Θεό.
