Δεισιδαιμονία είναι ο δίχως λογική φόβος του Θεού. Ο δεισιδαίμονας έχει φοβική συνείδηση, γιατί δεν την έχει αναπτύξει, και στέκεται προς το θείο γεμάτος φόβο και με τρόπο που δεν ταιριάζει στον Θεό. Έχει ανεπαρκή γνώση περί των θείων ιδιωμάτων και πιστεύει για τον Θεό πράγματα ανάξια γι Αυτόν. Ο δεισιδαίμονας έχει σκοτισμένο νου και ταραγμένη διάνοια. Ο Πλούταρχος λέει για τη δεισιδαιμονία: “είναι φοβερό το σκοτάδι της δεισιδαιμονίας και, όταν καταλάβει τον άνθρωπο, του ενσπείρει λογισμούς σύγχυσης και τύφλωσης, και μάλιστα σε πράγματα που είναι απαραίτητος ο συλλογισμός.”
Ο δεισιδαίμονας φοβάται εκεί που δεν υπάρχει φόβος, και ταράζεται εκεί που όφειλε να βρει την ειρήνη. Φαντάζεται ότι ο Θεός τον καταδιώκει, και ζητάει τη σωτηρία από περιδέραια, τα οποία κρεμάει στο λαιμό του. Πιστεύει σε πλάνους και δέχεται σαν αλήθεια καθαρές ανοησίες. Παντού διακρίνει την επικράτηση των σκοτεινών δυνάμεων και τους αποδίδει μεγαλύτερη δύναμη από τον Θεό. Ο δεισιδαίμονας είναι ηθικά ανελεύθερος και διανοητικά ταπεινωμένος. Πάσχει από θρησκευτική καταδίωξη και είναι ψυχικά άρρωστος.
Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως,
Απόσπασμα από το έργο του ΤΟ ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ (εκδ. Άθως, Αθήνα 2011)
ΣΧΟΛΙΟ: Ο άγιος Νεκτάριος αναφέρεται κυρίως στον τύπο του ανώριμου και μη συνειδητοποιημένου Χριστιανού της εποχής του. Γνώριζε βέβαια ότι η δεισιδαιμονία είναι φαινόμενο που συναντάται όχι μόνο ανάμεσα στους πιστούς, αλλά έχοντας ρίζα και δύναμή της τον φόβο, προσβάλλει βαθιά την εκκοσμικευμένη, υλιστική ή και ιδεολογικά αθεϊστική κοινωνία. Σε εποχές άρνησης της πίστης, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, θριαμβεύει η μαγεία (που τείνει να γίνει βαριά βιομηχανία των ‘προηγμένων’ κρατών, συμπεριλαμβανομένης της ασθμαινούσης Ελλαδίτσας), γιατί η έμφυτη ορμή του ανθρώπου προς το υπερβατικό καλπάζει αχαλίνωτα και τυφλά, σέρνοντας μαζί της και συρόμενη από τα χειρότερα ανθρώπινα πάθη. Είναι φαίνεται σωστό αυτό που είπε στις αρχές του 20ου αιώνα ο G.K. Chesterton: “Όποιος δεν πιστεύει στον Θεό, πιστεύει σε οτιδήποτε”.
