Όταν στα Παλαιοδιαθηκικά χρόνια αφού κατέβηκε ο Ύψιστος (δείχνει την μεγάλη οντολογική απόσταση και διαφορά μεταξύ Θεού και ανθρώπων) επέφερε σύγχυση στις ανθρώπινες γλώσσες (Βαβέλ= σύγχυση = ερμηνεία ανάπτυξης ξεχωριστών εθνών ως συνέπεια της αμαρτωλής απομάκρυνσης από την πατρική αγκαλιά του Θεού), τότε διαχώριζε και τα έθνη μεταξύ τους (αφού οι ίδιοι οι άνθρωποι ξέχασαν την μια και σπουδαιότατη γλώσσα της αγάπης). Όταν όμως μοίρασε, στους παρευρισκόμενους κατά την Πεντηκοστή, τις πύρινες γλώσσες της άκτιστης Χάρης του Θεού, κάλεσε τους πάντες σε εκκλησιαστική ενότητα και μυστηριακή ζωή. Γι’ αυτό και πλέον, όλοι με μια πίστη και καρδιά, δοξάζουμε το Πανάγιον Πνεύμα.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
Παγκόσμιο το φαινόμενο της προσευχής και πανθρησκειακό. Αποτελεί την κυριότερη εκδήλωση της θρησκευτικής ζωής. Τόσο πιο πολύ άνθρωπος είναι κανείς, όσο περισσότερο προσεύχεται. Και αυτή ακόμα η λέξη «άνθρωπος» παραπέμπει προς την ουράνια δόξα του Θεού (= άνω+θρώσκω= βλέπω προς τα άνω, προς τον Θεό). Η σπουδαιότερη ΠΡΑΞΗ μέσα στον κόσμο είναι η εκ βάθους καρδίας και ολιγόλογη, μυστική και επαναλαμβανόμενη, ουσιαστική προσευχή. Αυτό είναι και το κυριότερο έργο μας, που διαρκεί μια ζωή, ενώ όλα τα άλλα έργα κάποτε τελειώνουν. Οι προφήτες, ο προφητάναξ Δαβίδ και το μοναδικό Ψαλτήριο, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας (και τα κορυφαία κείμενα της αρχαιότητας), ιδίως ο Χριστός προς τον Πατέρα Του, οι απόστολοι, οι άγιοι, οι Πατέρες της Εκκλησίας, μεγάλοι πολιτικοί και άρχοντες στην ιστορία, πολλοί επιστήμονες και καλλιτέχνες, οι ιθαγενείς σε Αφρική και Αυστραλασία, πάντοτε ο απλός και αγνός λαός, προσεύχονταν και προσεύχονται. Οι μαθητές του Χριστού από την έλλειψη προσευχής έχασαν την πνευματική τους εγρήγορση, αποκοιμήθηκαν, δείλιασαν στον κήπο της Γεθσημανή, Τον εγκατέλειψαν μπροστά στην κοσμική βία, και οι ίδιοι πανικοβλήθηκαν.
Ο απ. Παύλος λέγει: «Δεν ζω πλέον εγώ, ζει μέσα μου ο Χριστός» (Γαλ. 2,20). Ο σκοπός της προσευχής είναι επομένως ο ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΣΗ των πιστών. Και από τα βάθη του πόνου, η προσευχή στέλνει τα απαραίτητα μηνύματα προς τον Θεό, που σπεύδει προς βοήθεια. Είναι λοιπόν η προσευχή καθημερινή ανάγκη στον άνθρωπο, δεν περιορίζεται από τόπο και χρόνο, φτάνει να είναι καρδιακή και πνευματική, χωρίς να καταργείται φυσικά ο ναός, στον οποίον ιδιαιτέρως πραγματοποιείται η συλλογική λατρεία του Θεού. Είναι γνωστό, μάλιστα, ότι ο μεγάλος ποιητής Θωμάς Έλιοτ έγινε χριστιανός, όταν είδε τη χαρά και ελπίδα ζωγραφισμένη στα πρόσωπα απλών ανθρώπων, που προσεύχονταν γονατιστοί μπροστά σε εξωκλήσι στην Αγγλία (βλ. Ν. Νευράκη, Ο Χριστός και ο καινούριος κόσμος του Θεού, Αθ. 1989/ Μ. Χούλη, Περιπατούντες εν αληθεία, Σύρος 1997).
ΤΟ ΠΑΝΑΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑ, Ο ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ ΚΥΡΙΟΣ
Η σωστή προσευχή είναι δώρο του Θεού στον άνθρωπο. Την δωρίζει στον άνθρωπο το ΆΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ. Το Άγιο Πνεύμα λέγεται στην Αγία Γραφή και ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ, ήτοι ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ και ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ, όπως εξάλλου είναι και ο Χριστός, γιατί σπεύδει σε βοήθεια, ενισχύει τους πιστούς και τους οδηγεί στη σωτηρία. Δόθηκε στην Εκκλησία την ημέρα της ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ (γενέθλια της Εκκλησίας), πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα, οπότε εκπληρώθηκε και η προφητεία του Ιωήλ («Εκχεώ από του Πνεύματός μου επί πάσαν σάρκα και προφητεύσουσι», Ιωήλ 3,1 και Πράξ. 2,1-13). Τότε κατέβηκε στα κεφάλια των αποστόλων με τη μορφή γλωσσών από φωτιά (κάθαρση παθών και πειθώ, ποτέ καταναγκασμός από το Θεό). Και οι απόστολοι, ενισχυμένοι με τη Χάρη πλέον του Θεού, κήρυξαν σε όλο τον κόσμο την Ανάσταση του Χριστού και στερέωσαν την Εκκλησία, που είναι το σώμα του Χριστού στην ιστορία. Το Άγιο Πνεύμα είναι η ψυχή της Εκκλησίας, και Αυτόν ανέμεναν, μετά τον Θεάνθρωπο, η δημιουργία και η ιστορία, για να αποκτήσουν το πλήρες νόημά των. Ο Παράκλητος τελεί τα ιερά Μυστήρια, αγιάζει τους πιστούς, χορηγεί τα χαρίσματα, κατευθύνει την Εκκλησία, προστατεύει, προσεύχεται, εμποδίζει ή ενισχύει στην ιεραποστολή, λυπάται, οδηγεί στην αλήθεια (βλ. λ.χ. Α΄ Κορ. 2,10-11/ Εφ. 4,30/ Ιω. 16,13/ Πρ. 20,28). Επιτελεί τη θεραπεία της Βαβέλ (σύγχυσης) και επαναφέρει στην εκκλησιαστική ενότητα τους ανθρώπους («εις ενότητα πάντας εκάλεσε …. το Πανάγιον Πνεύμα», από το Κοντάκιο της Πεντηκοστής).
Όπως φάνηκε και από τα προηγούμενα, και όπως αναγνωρίζουμε στο Σύμβολο της Πίστεως, το Άγιο Πνεύμα είναι ΠΡΟΣΩΠΟ ΘΕΪΚΟ, και όχι ενέργεια ή δύναμη του Θεού, όπως λανθασμένα πιστεύουν π.χ. οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ο Χριστός, πριν την ανάστασή Του, είχε τονίσει στους μαθητές Του: «Όταν έρθει ο Παράκλητος, τον ΟΠΟΙΟΝ θα σας στείλω εγώ από τον Πατέρα, το Πνεύμα της Αληθείας που εκπορεύεται από τον Πατέρα, ΕΚΕΙΝΟΣ θα μαρτυρήσει για μένα» (Ιω. 15,26). Είναι δηλαδή το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Ο Χριστός είπε ακόμη στους μαθητές του: «Πηγαίνετε να κάνετε όλα τα έθνη μαθητές μου, βαπτίζοντάς τους στο ΟΝΟΜΑ (και όχι στα ονόματα) του ΠΑΤΡΟΣ και του ΥΙΟΥ και του ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ» (Ματθ. 8,19), που είναι ο ένας και Τριαδικός στις υποστάσεις Θεός. Ο απόστολος Παύλος γράφει στους Θεσσαλονικείς: «Ο ΚΥΡΙΟΣ (το Άγιο Πνεύμα) να κατευθύνει τις καρδιές σας στην αγάπη του ΘΕΟΥ και στην υπομονή του ΧΡΙΣΤΟΥ» (Β΄ Θεσσ. 3,5). Η Π.Δ. ομιλεί για τρεις Κυρίους, στα χωρία μάλιστα: Γένεση κεφ. 18 και 19 και Ψλμ. 109. Ολοκάθαρα διαπιστώνουμε ότι το Άγιο Πνεύμα είναι Θεός.
Οι καρποί του Αγίου Πνεύματος είναι: «Αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότητα, αγαθοσύνη, πίστη, πραότητα, εγκράτεια» (Γαλ. 5,22-23). Οτιδήποτε σπουδαίο υπάρχει στον κόσμο δωρίζεται επομένως δια του Παρακλήτου. Κορυφαία εντολή, και πνευματικό χάρισμα του Θεού συνάμα, είναι η ΑΓΑΠΗ, και μάλιστα προς τους εχθρούς, ανύπαρκτη στα προχριστιανικά και εξωχριστιανικά κείμενα και θρησκεύματα (βλ. ανυπέρβλητο Ύμνο της αγάπης, 13ο κεφ. προς Κορινθίους Α΄ επιστολής απ. Παύλου). «Δυνάμεθα αεί Πεντηκοστήν επιτελείν», προτρέπει και ερμηνεύει το νόημα της χριστιανικής ζωής ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (P.G. 50,454), που πραγματοποιείται δια της μυστηριακής ζωής, της άσκησης και της αγάπης. Τέλος, όπως το νερό είναι ένα αλλά φέρνει πολλά αποτελέσματα, και τονίζει το λευκό χρώμα του όταν πέσει στον κρίνο, το κόκκινο φυσικό χρώμα πάνω στο τριαντάφυλλο και διαφορετικό χρώμα στο αμπέλι και στα άλλα φυτά, έτσι ακριβώς και το Άγιο Πνεύμα χορηγεί στους ανθρώπους τα πολλά και διάφορα χαρίσματα, διδάσκει Κύριλλος ο Ιεροσολύμων, χωρίς να καταστρέφει την προσωπικότητα του πιστού, αλλά αντίθετα οικοδομώντας και τονίζοντας τα υγιή του στοιχεία, ενισχύοντας αυτόν, ενώ τον οδηγεί στην κατά Χάριν ένωση με τον Τριαδικό Θεό (βλ. π. Αντ. Αλεβιζόπουλου, Η Ορθοδοξία μας, Αθ. 1994/ Ν. Νευράκη, Χριστιανισμός και Θρησκεύματα, Αθ. 1999).
