Τί πρέπει νά κάνουμε μετά τήν ἐξομολόγηση οὕτως ὥστε νά μήν ξαναπέσουμε στά ἴδια ἁμαρτήματα.

Τό πρῶτο πού πρέπει νά κάνουμε μετά τήν ἐξομολόγηση εἶναι νά δοξολογήσουμε καί νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό πού συγχώρεσε τίς ἁμαρτίες μας καί νά πάρουμε ἀπόφαση νά μήν τίς ξανακάνουμε, ἀκόμα καί ἄν χρειαστεῖ νά δώσουμε καί τή ζωή μας. Τέτοια ἀπόφαση πρέπει νά ἔχουμε καί αὐτό βεβαίως θά τό ἐκφράσουμε καί μέ μία προσευχή. Ἀφοῦ εὐχαριστήσουμε καί δοξολογήσουμε, θά παρακαλέσουμε τόν Θεό νά μᾶς βοηθήσει νά μήν ξαναπέσουμε στά ἴδια σφάλματα. Τό πρῶτο λοιπόν εἶναι αὐτό.

Τό δεύτερο εἶναι νά προσέξουμε νά μήν ἔχουμε κάποια ὀλιγοπιστία ἤ ἀπιστία στό μυστήριο καί δεχτοῦμε κάποιον λογισμό ὅτι δῆθεν δέν συγχωρεθήκαμε. Πολλοί τό παθαίνουν αὐτό καί ἐξομολογοῦνται ξανά καί ξανά τήν ἴδια ἁμαρτία. Δέν θά πρέπει νά δεχτοῦμε τέτοιους λογισμούς. Ἐφόσον τά εἴπαμε, ζητήσαμε συγχώρεση, ὁ ἱερέας μᾶς διάβασε τή συγχωρητική εὐχή, εἴμαστε συγχωρημένοι. Ἀπό ἐκεῖ καί μετά βεβαίως θά πρέπει νά προσέξουμε, νά πάρουμε τά μέτρα μας, γιά νά μήν ἐπαναλάβουμε τήν ἁμαρτία.

Τό τρίτο πού πρέπει νά κάνουμε, εἶναι νά τηρήσουμε μέ χαρά τόν κανόνα πού μᾶς ἔβαλε ὁ πνευματικός μας καί νά ἀκολουθήσουμε ἀκριβῶς τίς συμβουλές του, ὅ,τι μᾶς εἶπε, ἔτσι ὥστε νά μήν ξαναπέσουμε στά ἴδια σφάλματα.

Ἕνα τέταρτο εἶναι νά προσέξουμε νά τηρήσουμε τό ἀπόρρητο τῆς ἐξομολόγησης, τό ὁποῖο ἀπόρρητο ἰσχύει γιά τόν ἱερέα, ἀλλά ἰσχύει καί γιά τόν ἐξομολογούμενο. Δέν μπορεῖ ὁ ἱερέας νά ἀνακοινώσει αὐτά πού εἴπαμε στήν ἐξομολόγησή μας, ἀλλά καί ἐμεῖς δέν πρέπει νά κοινοποιοῦμε, νά λέμε στούς ἄλλους, αὐτά πού μᾶς ἔδωσε ὁ ἱερέας ὡς προσωπικές ὁδηγίες. Ἄλλο ἄν μᾶς πεῖ κάτι γενικό, ὅτι λ.χ. ἡ παραμονή τῶν Φώτων εἶναι νηστεία ἀλάδωτη. Αὐτό, μπορεῖ κάποια νά μήν τό ξέρει, νά σᾶς ρωτήσει, νά τό πεῖς ὅτι ἔτσι εἶναι. Ἀλλά κάτι προσωπικό δέν πρέπει νά τό λέμε, γιατί εἶναι ἕνα φάρμακο πού τό δίνει ὁ πνευματικός σέ μᾶς καί δέν εἴμαστε βέβαιοι, ἄν αὐτό τό φάρμακο λειτουργήσει θεραπευτικά καί γιά τόν ἄλλον. Ὅπως στόν γιατρό πού πηγαίνουμε. Δίνει φάρμακο γιά μᾶς. *Δέν ἐπιτρέπεται αὐτό τό φάρμακο πού μᾶς ἔδωσε νά τό δώσουμε καί σέ κάποιον ἄλλο, ἀκόμα κι ἄν μᾶς φαίνεται ὅτι ἔχει παρόμοια ἀρρώστια μέ τή δική μας*. Μπορεῖ στόν ἄλλο νά ἐνεργήσει βλαπτικά, γιατί ὁ ὀργανισμός του εἶναι διαφορετικός ἀπό τόν δικό μας. *Ἔτσι καί ἡ ψυχή τοῦ καθενός εἶναι διαφορετική καί γιά τόν καθένα χρειάζεται καί ἄλλο φάρμακο*.

Ἕνα ἄλλο πού πρέπει νά προσέξουμε εἶναι νά μήν ξεχαστοῦμε καί ἀφήσουμε γιά πολύ χρόνο τήν ἑπόμενη ἐξομολόγηση. Πολύ βοηθάει, στό νά μήν πέσουμε στά ἁμαρτήματα τά ἴδια, ἡ συχνή ἐξομολόγηση. Ὅπως ἕνα φυτό πού τό μεταφυτεύεις δέν κάνει καρπούς, ἔτσι καί ἡ ἁμαρτία πού τήν ξεριζώνεις καί πάει νά ξαναφυτρώσει καί πάλι τήν ξεριζώνεις καί πάει πάλι νά ξαναφυτρώσει… Ὅσο πιό συχνά τό κάνεις αὐτό, στό τέλος θά νεκρωθεῖ ἡ ἁμαρτία πού σέ ταλαιπωρεῖ καί τό πάθος. Ἄν τό ἀφήνεις γιά πολύ καιρό ὅμως ἀνεξομολόγητο, αὐτό πετάει βαθιές ρίζες καί δυσκολότερα μετά ἐξολοθρεύεται.

Ἐπίσης κάτι ἀκόμα, πού εἶναι πολύ βοηθητικό, εἶναι νά μήν ἔχουμε μνησικακία. Γιατί ναί μέν πήραμε συγχώρεση ἀπό τόν Θεό, ἀλλά θά πρέπει νά ἔχουμε συγχωρήσει ἀπό τήν καρδιά μας καί ὅλους. Μή τυχόν καί μετά τήν ἐξομολόγηση φουντώσει πάλι μέσα μας κάποια ἀντιπάθεια γιά ὁποιονδήποτε. Γιατί ἄν συμβεῖ αὐτό, τότε βεβαίως καί οἱ ἁμαρτίες πού ἐξομολογηθήκαμε καί συγχωρεθήκαμε γι’ αὐτές, μένουν ἀσυγχώρητες, ὅπως μᾶς λέει ὁ Κύριος στήν παραβολή τοῦ χρεώστου τῶν μυρίων ταλάντων.

Ἐπίσης, θά πρέπει γενικῶς νά θυμόμαστε τίς ἁμαρτίες μας, ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί, Ὅταν θυμᾶσαι τίς ἁμαρτίες σου καί ἔχεις συντριβή καί κατάνυξη, τότε ὁ Θεός διάκειται εὐμενῶς ἀπέναντί σου. Καί λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος· «Δέν ὑπάρχει ἄλλο φάρμακο τόσο δυνατό γιά τήν ἐξάλειψη τῶν ἁμαρτημάτων, ὅσο ἡ συνεχής τους ἀνάμνησις καί ἡ συνεχής κατηγορία τους», δηλαδή ἡ συνεχής καταδίκη τους καί καταδίκη τοῦ ἑαυτοῦ μας πού τά διαπράξαμε. Γι’ αὐτό, βλέπετε, οἱ Ἅγιοι ἁμάρτησαν κάποια φορά ἐνδεχομένως στή ζωή τους καί τό θυμόντουσαν συνεχῶς καί κλαίγανε σ’ ὅλη τους τή ζωή καί αὐτό τούς συγκρατοῦσε καί δέν κάνανε ἄλλες ἁμαρτίες.

Ἐδῶ θέλει μία διάκριση. Δέν θά θυμᾶσαι λεπτομέρειες, μέ ποιά πρόσωπα καί πῶς κ.λπ. ἔκανες τήν κάθε ἁμαρτία, γιατί ἐάν εἶσαι ἀκόμα ἐμπαθής καί ἀγαπᾶς τίς ἡδονές, ἐπιστρέφει αὐτή ἡ φιληδονία καί ὁ σκοτισμός. Ἤ ἐπειδή τίς θυμᾶσαι αὐτές μέ λύπη, ἀναλυτικά, πέφτεις σέ ἀπόγνωση. Τό ἐκμεταλλεύεται ὁ Διάβολος γιά νά σέ ρίξει στήν ἀπελπισία. Καί ἰδιαίτερα αὐτό πρέπει νά τό προσέξεις στίς σαρκικές ἁμαρτίες πού διέπραξες, τό νά μή τίς θυμᾶσαι ἀναλυτικά. Οὔτε τούς τρόπους οὔτε τά πρόσωπα, μέ τά ὁποῖα ἁμάρτησες· διότι τότε μολύνεσαι κατά διάνοια. Γενικά μόνο νά θυμᾶσαι πώς εἶσαι ἁμαρτωλός καί ὅτι ἔκανες πολλές ἁμαρτίες, μέ τίς ὁποῖες παρόργισες τόν Θεό.

Ἕνα ἄλλο προφυλακτικό κατά τῶν ἁμαρτιῶν, τῆς μη ἐπανάληψης τῶν ἁμαρτιῶν, εἶναι τό νά ἀποφεύγουμε τά αἴτια τῆς ἁμαρτίας. Νά κόψεις τά αἴτια. Κάθε ἁμαρτία ἔχει κάποια αἴτια, τά ὁποῖα προδιαθέτουν καί ὁδοποιοῦν, φτιάχνουν τόν δρόμο γιά τήν ἁμαρτία.

Λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, τά ἴδια αἴτια προκαλοῦν πάντοτε καί τά ἴδια αἰτιατά καί τά ἴδια ἀποτελέσματα· γι’ αὐτό λέει ὁ Μέγας Βασίλειος· «Ἐκεῖνος πού μετανόησε μία φορά καί κάνει πάλι τήν ἴδια ἁμαρτία, ἀποδεικνύει, ὅτι δέν καθάρισε τό πρῶτο αἴτιο ἐκείνης τῆς ἁμαρτίας· ἀπό αὐτό, σάν ἀπό κάποια ρίζα, πάλι φυτρώνουν τά ἴδια». Βλέπετε καί στόν κῆπο μας ὅταν ξεχορταριάζουμε, ὑπάρχει ἕνα φυτό πού λέγεται ἀγριάδα. Ἄν κόψεις μόνο τήν ἐπιφάνεια, αὐτό ἀπό κάτω ἔχει πολύ βαθιές ρίζες, θά ξαναφυτρώσει. Δέν κόβεις τήν αἰτία, κόβεις μόνο ἐπιφανειακά τόν βλαστό. Ἔτσι καί στήν κάθε ἁμαρτία, θά πρέπει νά κόψεις καί τή ρίζα γιά νά μήν ξαναφυτρώσει.

Ἀπόφευγε λοιπόν, ἀδελφέ, λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, τίς κακές θεωρίες, δηλαδή τά κακά βλέμματα, τίς κακές εἰκόνες. Σήμερα θά λέγαμε τό διαδίκτυο, τό ἴντερνετ, τήν τηλεόραση, τά βίντεο, αὐτά ὅλα τά βρώμικα πού ὑπάρχουν ἄφθονα. Ἀπόφευγε τίς κακές συνομιλίες καί συναναστροφές τῶν ἀτάκτων καί μάλιστα ἀπόφευγε τίς συνομιλίες καί φιλίες τῶν προσώπων ἐκείνων, μέ τά ὁποῖα ἁμάρτησες σαρκικά. Δέν πρέπει νά συνεχίζεται ἡ συναναστροφή μ’ αὐτά τά πρόσωπα, μέ τά ὁποῖα ἔπεσες, ἁμάρτησες σαρκικά. Μπορεῖ και ἐκεῖνο τό πρόσωπο νά φαίνεται ὅτι μετανόησε καί ὄντως νά μετανόησε, ὅμως ὁ Διάβολος καιροφυλακτεῖ καί ἀπό τή συναναστροφή ξαναρίχνει πάλι στήν ἴδια ἁμαρτία καί τούς δύο.

Ἕνα ἐπίσης πολύ σπουδαῖο μέτρο, γιά νά μήν ξαναπέσουμε στήν ἁμαρτία εἶναι νά θυμόμαστε τόν θάνατό μας. Ὅσο θυμᾶσαι τόν θάνατό σου, δέν ἁμαρτάνεις. Συνέχεια τό λένε αὐτό οἱ Ἅγιοι Πατέρες, μνήμη θανάτου. Πρέπει συνεχῶς νά θυμᾶσαι τόν θάνατο. Ὁπότε, θά λές:

– Εἶμαι ἕτοιμος; Ἅμα μέ πάρει ὁ θάνατος ἐνῶ κοιμᾶμαι; Πόσοι ἄνθρωποι κοιμήθηκαν καί δέν ξύπνησαν; Εἶμαι ἐξομολογημένος; Εἶμαι μετανοημένος; Εἶμαι συγχωρημένος μέ ὅλους;

Ἕνα ἀκόμα μέσον κατά τῆς ἁμαρτίας εἶναι νά καταλάβεις τί θά πεῖ ἁμαρτία. Μερικοί νομίζουν ὅτι ἡ ἁμαρτία εἶναι μιά παρονυχίδα.. δέν εἶναι καί τίποτα. Πῶς χύνεις ἕνα ποτήρι γάλα.. Δέν εἶναι καθόλου ἔτσι! Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἕνα μεγάλο, τεράστιο, ἄπειρο κακό, τό ὁποῖο πρῶτα – πρῶτα προσβάλλει τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Σέ δείχνει ἀγνώμων μπροστά στόν Θεό.

Μετά, δημιουργεῖ μέσα σου ἕνα κακό πολύ μεγάλο, ὀντολογικό κακό, καταστροφή μεγίστη στήν ψυχή σου, θάνατο. Ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος «τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. 6,23). Σοῦ στερεῖ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί φυσικά σέ ὁδηγεῖ στήν αἰώνια κόλαση.

Νά θυμᾶσαι λοιπόν, νά φιλοσοφεῖς πάνω στό τί εἶναι ἡ ἁμαρτία, πόσο μεγάλο κακό εἶναι καί πόσο θά πρέπει νά τήν τρέμουμε, νά τήν ἀποφεύγουμε, νά τήν φοβόμαστε, γιατί θέλουμε νά εἴμαστε μέ τόν Κύριο καί ὄχι μακριά ἀπό τόν Κύριο…