(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Συμεών ο Νέος Θεολόγος
ΚΒ’ Κατηχητικός λόγος
Αρπαγή στο Φως
Το Φως καρπός της πίστεως
Ακούσατε αδελφοί μου, πόσα κατορθώνει η πίστη στον Θεό, όταν επισφραγίζεται με έργα; Είδατε ότι ούτε η νεότητα είναι απόβλητη, αλλ’ ούτε και τα γηρατειά είναι ωφέλιμα, όταν λείπει η σύνεση και ο φόβος του Θεού;
Βεβαιωθήκατε ότι ούτε το κέντρο της πόλεως δεν μας εμποδίζει να εργαζόμαστε τις εντολές του Θεού, αν είμαστε πρόθυμοι και άγρυπνοι, ούτε η αναχώρηση από τον κόσμο και η ησυχία ωφελούν αν ραθυμούμε και αμελούμε;
Ακούμε όλοι για τον Δαβίδ τον θαυμάζουμε και λέμε: «ένας είναι ο Δαβίδ και άλλος δεν είναι», και να εδώ περισσότερο από τον Δαβίδ. Γιατί εκείνος πήρε τη μαρτυρία από τον Θεό, χρίσθηκε προφήτης και βασιλιάς, έλαβε Πνεύμα Άγιο και είχε πολλές περί Θεού αποδείξεις. Όταν αμάρτησε λοιπόν και στερήθηκε τη χάρη του Πνεύματος και του αφαιρέθηκε το προφητικό χάρισμα και αποξενώθηκε από τη συνήθη κοινωνία με τον Θεό, τι το αξιοθαύμαστο αν αυτά πάλι τα αναζήτησε, λαχταρώντας τη χάρη από την οποία ξέπεσε;
Ενώ αυτός ο νέος* όντας προσκολλημένος μόνο στα κοσμικά και στραμμένος στα πρόσκαιρα και έχοντας διάνοια που δεν φαντάσθηκε ποτέ τίποτε ψηλότερα από τα γήινα -ω των κριμάτων σου Κύριε!- άκουσε μόνο γι’ αυτά κι αμέσως πίστεψε. Tόσο πολύ, ώστε έκανε και έργα άξια της πίστεως, από τα οποία η διάνοιά του πήρε φτερά κι έφτασε στους ουρανούς. Κέρδισε τη συμπάθεια της Μητέρας του Χριστού και με την πρεσβεία της εξιλέωσε τον Θεό. Έλκυσε μέσα του τη χάρη του Πνεύματος και αυτή τον ενίσχυσε να φθάσει μέχρι τον ουρανό και τον καταξίωσε της θέας του φωτός εκείνου, που όλοι ποθούν αλλά πολύ λίγοι το αξιώνονται.
Αυτός ο νέος, που ούτε νήστεψε πολλούς χρόνους, ούτε ποτέ κοιμήθηκε καταγής, ούτε φόρεσε τρίχινα ενδύματα, ούτε είχε καρεί μοναχός, ούτε απομακρύνθηκε σωματικά από τον κόσμο αλλά μόνο πνευματικά, με λίγη αγρυπνία αναδείχθηκε ανώτερος από τον Λωτ τον ξακουστό στα Σόδομα. Ή μάλλον, αναδείχθηκε ένσαρκος άγγελος, ψηλαφητός και αψηλάφητος, βλεπόμενος αλλ’ όχι περιοριζόμενος, άνθρωπος φαινομενικά αλλ’ άσαρκος πραγματικά, «γενόμενος τοις πάσι τα πάντα» (Α’ Κορ. 9:22) και όντας μόνος με μόνο το Θεό που γνωρίζει τα πάντα.
Γι’ αυτό με τη δύση του αισθητού ήλιου τον καταύγασε το γλυκό φως του νοητού ήλιου, προαναγγέλλοντας και προμηνύοντας το ανέσπερο φως του μέλλοντος αιώνος που επρόκειτο να απολαύσει. Και δικαίως. Γιατί η αγάπη του ποθουμένου Χριστού τον απομάκρυνε από τον κόσμο, από τη φύση και απ’ όλα γενικά τα πράγματα και τον ανέδειξε πνευματικό και φωτεινό. Και όλα αυτά ενώ κατοικούσε μέσα στην πόλη, είχε την επιστασία σπιτιού, φρόντιζε για δούλους και ελεύθερους και μεριμνούσε για όλα όσα είναι αναγκαία σ’ αυτήν τη ζωή.
Αρκούν αυτά και για έπαινο του νέου και για να σας παρακινούσαν σε πόθο και μίμησή του ή μήπως θέλετε να σας πω κι’ άλλα ακόμη μεγαλύτερα, που ίσως ούτε η ακοή σας θα τα ανεχόταν; Όμως τι ανώτερο ή τι τελειότερο μπορεί να βρεθεί απ’ αυτό; (1) Τίποτε, καθώς βεβαιώνει και ο Θεολόγος Γρηγόριος:
Η αρχή, λέει, της σοφίας είναι ο φόβος του Κυρίου [Παροιμ. 1:7]. Γιατί όπου φόβος εκεί τήρηση των εντολών. Και όπου τήρηση των εντολών κάθαρση σαρκός, δηλαδή του νέφους που εμποδίζει την ψυχή και δεν την αφήνει να δει καθαρά τη θεία ακτίνα. Και όπου κάθαρση, έλλαμψη. Έλαμψη δε είναι η εκπλήρωση του πόθου εκείνων που ποθούν σφοδρά τα μέγιστα ή το μέγιστο ή υπέρ το μέγα. (2)
Με αυτά τα λόγια φανερώνει ότι το ατέλειωτο τέλος κάθε αρετής είναι ο φωτισμός του Πνεύματος, στον οποίο όποιος έφθασε κατέκτησε το τέλος και πέρας όλων των αισθητών και βρήκε την αρχή της γνώσεως των πνευματικών.
Σημειώσεις
* Πρόκειται για τον ίδιο.
1. Εννοεί τη θεία έλλαμψη.
2. ‘Μέγιστα’ εδώ εννοεί ο Θεολόγος τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, ‘μέγιστο’ τη Θεότητα την οποία χαρακτηρίζει και με τον όρο ‘υπέρ το μέγα’ επειδή δεν προσδιορίζεται από καμμία ποσότητα ή μέγεθος, (κατά τον Νικήτα Σερρών -βλ. Και Διονυσίου Ζαγοραίου «Συμεών του Νέου Θεολόγου τα Ευρισκόμενα», Εκδ. Β. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1977, σημ. Σελ. 284).
Ελεύθερη απόδοση του ΚΒ’ Κατηχητικού λόγου έκδοση Ι. Μονής Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, Κάλαμος Αττικής