Μικρασίας μνήμη…

        Αν βρεθείς σήμερα στην Σμύρνη, τίποτε – εκτός από το γνωστό παραλιακό δρόμο- δεν θυμίζει τα περασμένα μεγαλεία, τότε που δέσποζε το επιβλητικό καμπαναριό από άσπρο μάρμαρο, της Αγίας Φωτεινής. Τότε που η προκυμαία Κε, έσφυζε από ζωή τα καλοκαιρινά απογέματα και ακούγονταν ανατολίτικα τραγούδια. μέσα απ’ τα Καφέ Σαντούρ, αναμεμιγμένα με τις μυρωδιές που μόνο η Σμύρνη μπορούσε να έχει σε όλη την Ανατολή. Εκείνος ο Σεπτέμβριος έμελλε να γίνει ο μήνας που θα περνούσε για πάντα κρατημένος σε μια φράση στο πέρασμα της ιστορίας: Μικρασιατική καταστροφή…

     Το αποκορύφωμα μιας γενοκτονίας που ουδέποτε αναγνωρίστηκε αλλά αντίθετα αμφισβητήθηκε ακόμα και από τους ίδιους τους Έλληνες που θέλησαν την σφαγή να την ονομάσουν συνωστισμό….. Ε, και να είχε μιλιά η προκυμαία του Κε, να περιγράψει όσα ο νους του ανθρώπου δεν χωρά. Αν κάπου υπήρχε συνωστισμός αυτός ήταν μέσα στην θάλασσα από τα εκατοντάδες πτώματα ανθρώπων κάθε ηλικίας που επέπλεαν στα αφρισμένα κύματα που γίναν σάβανο για τους αδικοσκοτωμένους. Σήμερα μιλούν για συνωστισμό όλοι όσοι δεν μπόρεσαν ποτέ να καταλάβουν, τι είναι να εγκαταλείπεις για πάντα την γη που σε γέννησε, τι είναι να δίνεις ακόμα και την ίδια σου την ζωή για την πίστη με την οποίαν μεγάλωσες!

       Πρώτος στο χοροστάσι της θυσίας ο Δεσπότης της Σμύρνης, ο Χρυσόστομος που ενώ μπορούσε, δεν σκέφθηκε ποτέ να εγκαταλείψει το ποίμνιο του και να σωθεί… Στάθηκε εκεί, ψυχωμένος από το Ευαγγέλιο του Χριστού και άφησε το σώμα του να δεχθεί το μίσος της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και του στείρου και χωρίς όρια εθνικισμού… Μαζί του και οι υπόλοιποι Ιεράρχες των μεγάλων Μητροπόλεων της Ιωνικής γης: Κυδωνιών Γρηγόριος, Μοσχονησίων Αμβρόσιος, Ικονίου Προκόπιος, Ζήλων Ευθύμιος και οι εκατοντάδες κληρικοί που στάθηκαν μπροστά στο θάνατο περήφανοι για την παρακαταταθήκη της μαρτυρίας και του μαρτυρίου… Όσα χρόνια και να περάσουν, η πληγή μπορεί να επουλωθεί αλλά ποτέ δεν θα κλείσει. Και δεν θα κλείσει όσο τα αγιασμένα σώματα, βρίσκονται κρυμμένα στα ματωμένα χώματα περιμένοντας υπομονετικά την σάλπιγγα που θα τους ξυπνήσει ξανά, εκεί στην γη που έζησαν και πέθαναν, στην γη της Μικρασίας.

     Πριν χρόνια βρέθηκα στο Αιβαλί, στις Κυδωνίες του Κόντογλου. Περπάτησα στα καλντερίμια που περπάτησε και ο Κόντογλου στα παιδικά του χρόνια. Μετά πήγα στα Μοσχονήσια. Είδα τον Ναό του Ταξιάρχη καθώς και το παλαιό Επισκοπείο που σιωπηλό πλέον μαρτυρά ημέρες δόξας… Σε τέτοια μέρη βάζω το νου να ταξιδεύει και τις σελίδες των βιβλίων τις κάνω ζωντανές εικόνες… Σήμερα, στα μέρη αυτά ελάχιστα σημεία θυμίζουν τα περασμένα. Μόνο αν πάρεις μαζί σου τις μαρτυρίες θα δεις το μαρτύριο να ζωντανεύει… Όσες φορές βρέθηκε ο Σταυρός απέναντι στην ημισέληνο , τα θύματα ήταν πολλά! Ακόμα και σήμερα, το ίδιο συμβαίνει αλλά κάποιοι αδυνατούν να το καταλάβουν… Ας είναι όμως! Όσα και να γράψεις, όσα και να πεις δεν θα καταφέρεις να αποτυπώσεις αναμνήσεις, εικόνες , ακούσματα, μυρωδιές και συναισθήματα που απορρέουν από αυτά και που χάθηκαν για πάντα εκείνον τον Σεπτέμβριο του 1922.

      Κάποιοι σήμερα πάνε στα αγιασμένα αυτά χώματα, αναζητώντας φτηνά προϊόντα που αγοράζοντας τα καμαρώνουν πως πήραν κάτι σε τιμή ευκαιρίας! Αν τους πεις πως η ευκαιρία χάθηκε στο Σαγγάριο θα σε κοιτάξουν παράξενα , δεν θα σε καταλάβουν… Φεύγοντας κρατούν αναμνήσεις σε ψεύτικα ρούχα και υποδήματα, σε ανατολίτικα γλυκά  και σε κάποιες φωτογραφίες που θα δείχνουν σε άλλους λέγοντας :” πήγαμε στην Σμύρνη και στ’ Αιβαλί…”

     Δεν έχουν ιδέα τι έγινε εκεί! Γιατί στο σχολείο έμαθαν πως η γενοκτονία ήταν συνωστισμός, γιατί δεν είχαν την ευκαιρία να ζήσουν μέσα από τα μάτια των πρωταγωνιστών της εποχής, όλα όσα σήμερα απλά θυμόμαστε μέσα από κάποιες περιοχές του κλεινού Άστεως , όπως Νέα Ιωνία, Νέα Σμύρνη ή ακόμα χειρότερα από κάποιες οδούς που απλά έχουν το όνομα αλλά ελάχιστοι θα αναζητήσουν την ιστορία τους.  Δεν υπάρχει νόημα να μνημονεύεις αριθμούς, δεν αλλάζει κάτι. Είναι αρκετό να θυμηθείς μέσα στα τόσα πολλά γραφόμενα, την φράση του Αμερικανού Προξένου του Φιλέλληνα  Τζώρτζ Χόρτον που έγραψε πως : «Ένα από τα δυνατώτερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου απ’ τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής, διότι άνηκα στο ανθρώπινο γένος».
Οι θύμισες αυτής της ημέρας είναι πολλές! Μα πάνω απ’ όλα έρχονται να διαψεύσουν όλους εκείνους τους θολωμένους από την γνώση της εποχής διανοούμενους και να τους πουν πως στην Ιστορία μας, έχουμε πολλούς αυτοεξόριστους !!! πολιτικούς, αλλά κανέναν παπά! Οι Έλληνες Παπάδες, στάθηκαν δίπλα στο λαό τους και πέθαναν μαζί του, όταν οι άλλοι αυτοεξορίζονταν , όπως ο σκοτεινός Στεργιάδης , Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης που το φευγιό του έμεινε στην ιστορία…

      Σήμερα θυμόμαστε με σεβασμό, τις θρυλικές μορφές των Μαρτύρων της Φυλής μας, των ανθρώπων που η αγάπη τους για τον Χριστό και την Ελλάδα, τους οδήγησε μέχρι και το θάνατο! Ναι! Ειρήνη μεταξύ των λαών! Τα ανθρώπινα λάθη δεν μπορούν να μας στιγματίζουν για πάντα! Όμως ποτέ λήθη! Τα κιβούρια των μαρτύρων έμειναν ανοικτά για να θυμίζουν πως υπέρτατο χρέος προς την Πατρίδα είναι το να μπορείς να δώσεις ακόμα και την ίδια σου την ζωή για αυτήν! Όχι! Το πρόβλημα μας πλέον δεν μπορεί να είναι με τους απογόνους όσων πρωτοστάτησαν στις ανθρώπινες θηριωδίες! Τι φταίνε οι επόμενες γενιές για τα λάθη τούτης της γενιάς!

        Το πρόβλημα μας είναι με όσους θέλουν για τους δικούς τους, σκοτεινούς λόγους να πείσουν με οποιοδήποτε τρόπο τους νεκρούς, πως πέθαναν μαζί με την ανάμνηση της μακραίωνης ιστορίας και του αρχέγονου πολιτισμού που σταμάτησε μαζί με τον χρόνο, εκείνον τον Σεπτέμβριο του 1922. Πως παραμένουν σαν ανάμνηση σε κάποια σκονισμένα βιβλία που σε λίγο καιρό, ίσως δεν υπάρχουν.. Και αυτό, όσο και να το προσπαθήσουν δεν πρόκειται ποτέ να το καταφέρουν…

                                                                                              π. Θωμάς Ανδρέου.