‹‹Τὶ δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;››
Ἕνας ἀοίδιμος Μητροπολίτης ἔγραφε: ‹‹Ὁ ἄνθρωπος εἶναι τὸ ὑποκείμενον, τὰ γύρω του εἶναι τὰ ‹‹ἀντικείμενα››. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πρόσωπον, ὅλα τὰ γύρω του εἶναι πράγματα καὶ χρήματα, δηλ. ἤ ἀποτελέσματα τῶν πράξεων τοῦ ἀνθρώπου ἢ μέσα πρὸς χρῆσιν τοῦ ἀνθρώπου››.
Ἂν γελασθοῦμε καὶ μεταθέσουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ τὴν ἐλπίδα μας στὰ πράγματα ποὺ μᾶς περιβάλλουν, χάσαμε τὴ δύναμή μας καὶ τὴ θέση μας. Οὐδέποτε πρέπει νὰ ξεχάσουμε πὼς ἔχουμε ψυχή, ποὺ ἀξίζει περισσότερο ἀπ’ ὅλα ὅσα ἔχει ὁ κόσμος γύρω μας. Αὐτὲς τὶς ἀλήθειες ἐκφράζει τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο καὶ μάλιστα τὰ λόγια τοῦ Κυρίου, ποὺ πιστοποιοῦν τὴν ἀξία τῆς ψυχῆς μας.
Ὁ κόσμος καὶ ἡ ψυχή μας
Εἶναι ἀδύνατο ἕνας ἄνθρωπος νὰ κερδίσει ὅλο τὸν κόσμο. Ἀκόμη κι ἂν αὐτὸ ἦταν κατορθωτό, δὲν εἶχε νὰ ὠφεληθεῖ τίποτε. Ὁ κόσμος εἶναι πεπερασμένος ἐνῶ ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου συνδεδεμένη μὲ τὴ ζωὴ τοῦ Θεοῦ παραμένει ἀθάνατη. Μὲ τὰ πράγματα τοῦ κόσμου ἔχουμε μιὰ τέρψη πρόσκαιρη, ἐνῶ μὲ τὴν ἀπώλεια τῆς ψυχῆς μας μιὰ κόλαση αἰώνια. Ὅλη τὴν Οἰκουμένη νὰ ἔχουμε, δὲν ἀξίζει οὔτε ζυγίζει ὅσο ἡ ψυχή μας, δηλ. ἡ ὕπαρξή μας.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς κάνει μία ἀνάλυση σπουδαία πάνω στὸ σημεῖο αὐτό. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι διπλός. Ὁ ἐκτός, δηλ. τὸ σῶμα, καὶ ὁ ἐσωτερικὸς ἄνθρωπος, ‹‹ἡ ψυχὴ δηλονότι››. Ὅταν, λοιπόν, ὁ ἐκτὸς ἄνθρωπος προδώσει τὸν ἑαυτό του στὸ θάνατο, ‹‹ἀπόλλυσι τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν χωριζομένην αὐτοῦ››, δηλ. χάνει καὶ τὴν ψυχή του, ποὺ χωρίζεται ἀπ’αὐτόν.
Ὁ φιλόψυχος, ἐπειδὴ ἀγαπᾶ τὸν παρόντα αἰώνα καὶ ὅσα πράγματα ἔχει ὁ αἰώνας αὐτός, ζημιώνει τὴν ψυχή του καὶ τὴν ἀποστερεῖ, ‹‹τῆς ὄντως ζωῆς››. Ἡ ἄρνηση τῆς θυσίας νὰ σηκώσουμε τὸ Σταυρὸ τοῦ Κυρίου, νὰ ἀπαρνηθοῦμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ τὸν ἀκολουθήσουμε, δὲν ἰσοσταθμίζεται οὔτε μὲ τὴν κατάκτηση ὅλου τοῦ κόσμου. Τὴν ὄντως ζωή, γιατί αὐτὸ σημαίνει ψυχὴ στὸ σημεῖο αὐτό, ποὺ μᾶς παρέχει ὁ Χριστός, δὲν μποροῦμε νὰ τὴν ἀντικαταστήσουμε μὲ τίποτε.
Προϋποθέσεις γιὰ τὴν αἰώνια ζωὴ
Ἡ ἄρση τοῦ Σταυροῦ εἶναι μία πορεία πρὸς ἐκτέλεση. Ἐὰν ὁ Σταυρὸς ἀναμένει τὸ Σωτήρα, δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ εἶναι διαφορετικὴ ἡ τύχη τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ κι ὅλων ὅσοι θὰ πιστεύσουν στὸ πρόσωπό Του στὸ μέλλον. Ὁ πιστὸς μαθητής, γράφει ἕνας θεολόγος, ἀκολουθεῖ καὶ μιμεῖται τὸ διδάσκαλό του ὄχι μόνο στὴ ζωὴ ἀλλὰ καὶ στὸ θάνατο. Ἡ ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι βασικὴ προυπόθεση γιὰ νὰ ἀποκτήσουμε τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Σημαίνει τὴν ἀπονέκρωση τοῦ ἐγώ μας, τῶν ἐπιθυμιῶν μας καὶ τῆς δαιμονικῆς αὐτάρκειας τοῦ ἑαυτοῦ μας.Ἐπίσης ἡ ὑποταγή μας στὸ Χριστὸ ἀπαιτεῖ, ἐφ’ ὅσον τὸν ἀκολουθήσουμε, τὴ θετικὴ ἐργασία τῶν ἐντολῶν Του.
Ὅλα αὐτὰ τὰ λόγια του Κυρίου ἴσως φαίνονται δυσέφικτα καὶ ἀκατανόητα γιὰ τὴν ἐποχή μας. Πολλοὶ ἴσως τὰ θεωροῦν καὶ οὐτοπικά. Εἶναι λάθος αὐτό. Ὅσοι ἀγωνίζονται πνευματικὰ γνωρίζουν πὼς εἶναι ἐφαρμόσιμα καὶ ἀληθινά. Εἴμαστε στηριγμένοι στὰ πάθη μας, ποὺ ἐμποδίζουν νὰ πάρουμε μέσα μας τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτὸ μᾶς φαίνονται δύσκολα τὰ λόγια τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἂς ἀρχίσουμε νὰ κάνουμε μικρὲς προσπάθειες μὲ τὴν προσευχή, τὴν ἐκκοπὴ τοῦ θελήματός μας, τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν, καὶ τότε θὰ δοῦμε τὰ εὐεργετικὰ ἀποτελέσματα. Ἡ δειλία εἶναι κατάσταση ποὺ τὴν καλλιεργεῖ ὁ διάβολος. Ὁ ἀββὰς Ἰσαὰκ ἔλεγε πὼς μία μικρὴ προσπάθεια ποὺ γίνεται κάθε μέρα, φέρνει πολὺ καρπό. Ἀντίθετα ἡ ραθυμία γιὰ μιὰ σωστὴ πνευματικὴ ζωὴ φέρνει τὸ θάνατο. Ὁ ἀπόστολος Πέτρος μᾶς ὑπενθυμίζει πὼς ὁ Χριστὸς εἶναι τὸ πρότυπο τῆς ζωή μας κι Αὐτὸν ὀφείλουμε νὰ ἀκολουθήσουμε: ‹‹Χριστὸς ἔπαθεν ὑπὲρ ἡμῶν, ὑμῖν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμόν, ἵνα ἐπακολουθήσητε τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ›› (Α’ Πέτρ. 2,21).
Ἰωὴλ Φραγκάκος (Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας)
