Μία λέξη ποὺ ἠχεῖ κάπως παράξενα στὰ αὐτιά μας, στὴ σύγχρονη ἐποχὴ ποὺ ζοῦμε, ἀκούγεται σάν ὀπισθοδρομικὴ καὶ ἀναχρονιστικὴ γιὰ ὅλες τὶς ἡλικίες. Ἕνας μεγάλος φιλόσοφος, ὁ Ζάν Ζὰκ Ρουσσώ, λέγει ὅτι ἡ «ἐγκράτεια εἶναι τὸ καλύτερο φάρμακο γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ἡ δουλειά μᾶς δίνει αὐτὰ ποὺ ἔχουμε ἀνάγκη καὶ ἡ ἐγκράτεια μᾶς μαθαίνει νὰ τὰ διαχειριζόμαστε καλὰ». Δυστυχῶς ἀποδείχτηκε περίτρανα ὅτι εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ διαχειριστεῖ τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ, ἀλλὰ πολὺ δυσκολότερο εἶναι νὰ ἐλέγξει τὰ πάθη του, γιατί βρίσκεται ἐκτεθειμένος σὲ μυρίους κινδύνους.
Ἡ ἔλλειψη ἀγωνιστικῆς διαθέσεως ἐκ μέρους τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου εἶναι ὁ βασικός λόγος ποὺ ὑπάρχει αὐτὸ τὸ τέλμα.
Ἡ διάπλαση τῆς προσωπικότητας βασίζεται σὲ ἀτομικὰ, ἐγωπαθῆ κριτήρια, τὰ ὁποῖα περιχαρακώνουν τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν βυθίζουν σὲ ἕναν ἀτέρμονα ναρκισσισμό. Οἱ σταθερὲς ἀρχὲς εὔκολα μεταβάλλονται γιὰ χάριν τῶν διαφόρων ἀπολαύσεων.
Ἡ ζωὴ παρουσιάζεται ὡς ἕνα ὡραῖο μυθιστόρημα ποὺ καμμιὰ σχέση δὲν ἔχει μὲ τὴν πραγματικότητα. Εἶναι ἀδύνατο ὁ ἄνθρωπος νὰ γίνει εὐτυχισμένος χωρὶς τὴν παρουσία τοῦ Χριστοῦ στὴ ζωή του.
Ἕνας μεγάλος Ἅγιος ἔλεγε «εἰσροή αἵματος, ἀπώλεια πνεύματος». Ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἀπολαμβάνει τὶς ἡδονὲς καὶ τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, πνευματικὰ ἀδειάζει καὶ ψάχνει γιὰ νὰ βρεῖ νόημα στὴ ζωή του. Στὴν οὐσία ἡ ἐγκράτεια, ὁσοδήποτε δύσκολη κι ἂν εἶναι, γίνεται σιγὰ- σιγὰ πιὸ εὔκολη καὶ πιὸ εὐχάριστη γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἀγωνίζεται πνευματικά. Ἀντιθέτως ἡ ἀκρασία ὁδηγεῖ πολλὲς φορὲς τὸν ἄνθρωπο σὲ δύσκολες καὶ ἀπέλπιδες καταστάσεις.
Ἕνας σοφὸς σύγχρονος ἄνδρας ἔλεγε ὅτι «ἡ ἐγκράτεια βάζει ξύλα στὴ φωτιά, τρόφιμα στὴν ἀποθήκη, ἀλεύρι στὸ ἀμπάρι, λεφτὰ στὸ πορτοφόλι, ὑπόληψη στὴ χώρα, χαρὰ στὸ σπίτι, ροῦχα στὰ παιδιά, δύναμη στὸ κορμί, ὀρθὴ κρίση στὸ νοῦ, καὶ σωφροσύνη σὲ ὁλόκληρο τὸ κοινωνικὸ οἰκοδόμημα». Ἡ ἐγκράτεια εἶναι, γιὰ τὸν κάθε ἄνθρωπο, ὁ ρυθμιστὴς τῆς ζωῆς του. Ὅταν ξεφεύγουμε ἀπὸ αὐτὴ, κινδυνεύουμε ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ ὄχι μόνο ὡς ἄτομα, ἀλλὰ καὶ ὡς οἰκογένεια-κοινωνία. Τὸ πνευματικὸ περιεχόμενο ἐν πολλοῖς βρίσκεται σὲ αὐτὴ τὴ μεγάλη ἀρετή. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ κυριαρχεῖ στὸν ἑαυτὸ του ἔχει πετύχει τὴ μεγαλύτερη νίκη. Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος μᾶς λέγει ὅτι πραγματικὸς φιλόσοφος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ προσέχει τὰ μικρὰ, γιατί θὰ προσέξει καὶ τὰ μεγάλα. Δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀπολαμβάνει τὰ πάντα καὶ νὰ νομίζει ὅτι μπορεῖ εὔκολα νὰ νικήσει τά πάθη του. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει μέτρο, γίνεται χειρότερος καὶ ἀπὸ τὰ ζῶα. Εἶναι πολὺ ἀνόητο γιὰ μικρὲς ἀπολαύσεις νὰ θυσιάσομε τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ὁ σοφὸς ἄνθρωπος εἶναι προσεκτικὸς καὶ ξύπνιος προσπαθώντας νὰ φυλάξει τὴ ζωή του ἀπὸ τὶς παγίδες ποὺ στήνει ὁ διάβολος. Ἡ ἐλπίδα μας στὸν Δεσπότη Χριστό θὰ ἐνισχύσει τὸν ἀγῶνα μας. Φυσικὰ χρειάζεται πολλὴ καὶ σκληρὴ δουλειὰ γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς. Ἡ σωτηρία μας εἶναι ἡ μεγαλύτερη ὑπόθεση τῆς ζωῆς μας. Ἡ μεγαλύτερη ἀπ’ ὅλες. Τί νὰ τά κάνουμε, εἶπε ὁ Κύριος, ὅλα τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς, ἂν χάσουμε τὴν ψυχή μας; Ἡ ψυχή μας ἀξίζει περισσότερο ἀπ’ ὅλο τὸν κόσμο. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ ἔχουμε στὴν καρδιά μας τὸ φόβο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ προχωροῦμε στὴ ζωὴ αὐτὴ μὲ σύνεση καὶ προσοχή. Ἐπαγρύπνηση σὲ ὅλα καὶ ἰδιαιτέρως στὰ σαρκικὰ πάθη, ποὺ κατατρῶνε τὴν ψυχή μας. Τὰ Σόδομα τὰ κατέστρεψε ὁ Θεὸς, γιατί οἱ ἄνθρωποι ἦσαν μόνο «σάρκες» καὶ δὲν ὑπῆρχε μέσα τους τίποτε τὸ πνευματικό. Ἦταν γεμᾶτοι ἀπό πνευματικὴ ἀκαθαρσία καὶ γι’ αὐτό τούς ἀποστράφηκε ὁ Θεός. Γιὰ νὰ σωθοῦμε, χρειάζεται νὰ ξεκολλήσουμε ἀπὸ τὰ ὑλικὰ πράγματα. Τὸ στεφάνι τῆς νίκης τὸ δίνει ὁ Χριστός μόνο σ’ αὐτοὺς ποὺ πάνω ἀπ’ ὅλα τὰ πράγματα τοῦ κόσμου ἔχουν βάλει τή σωτηρία τους καὶ ἀγωνίζονται γι’ αὐτήν. Ἡ σκέψη μας νὰ εἶναι συνεχῶς στὴ μέλλουσα μακαριότητα καὶ νὰ παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νὰ μᾶς κάνει κληρονόμους της.
ΟΣΙΟΣΝΙΚΩΝ195
