Το Τριώδιο είναι περίοδος ανατροπής!

Ταῖς ἐξ ἔργων καυχήσεσι, Φαρισαῖον δικαιοῦντα ἑαυτὸν κατέκρινας Κύριε, καὶ Τελώνην μετριοπαθήσαντα, καὶ στεναγμοῖς ἱλασμὸν αἰτούμενον, ἐδικαίωσας· οὐ γὰρ προσίεσαι, τοὺς μεγαλόφρονας λογισμούς, καὶ τὰς συντετριμμένας καρδίας, οὐκ ἐξουθενεῖς· διὸ καὶ ἡμεῖς σοὶ προσπίπτομεν, ἐν ταπεινώσει τῷ παθόντι δι’ ἡμᾶς· Παράσχου τὴν ἄφεσιν καὶ τὸ μέγα ἔλεος. (Δοξαστικό των Αίνων της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου)

Αιώνες τώρα οι άνθρωποι στρέφουν τα μάτια στον ουρανό και ζητούν βοήθεια ώστε να αντέξουν την τραγωδία της ζωής. Αιώνες τώρα για τους πολιτισμούς όλων των ιστορικών περιόδων μέχρι και τη δική μας, ο Θεός απαιτεί συμμόρφωση και διαρκή επαλήθευση της αφοσίωσης των ανθρώπων με έργα.

Τα έργα είναι η απόδειξη, το διαβατήριο εισόδου στην Θεϊκή αγκαλιά, όπου και πάλι ελλοχεύει ο διαρκής κίνδυνος της παράβασης και η αυτονόητη συνέπεια.

Το σχέδιο του Θεού για την σωτηρία των ανθρώπων δεν απετέλεσε διαδικασία ξαφνική και απροετοίμαστη. Το ανθρώπινο γένος, όπως και το κάθε βρέφος, έπρεπε να περάσει από περίοδο παιδαγωγίας, μέχρι η ωριμότητα να επιτρέψει μια σχέση αντάξια της ανέκφραστης αγαθοσύνης και φιλανθρωπίας του Δημιουργού και της αρχέγονης ποιότητας του ανθρώπου.

Η περίοδος της Παλαιάς Διαθήκης αποτελεί την έναρξη της λείανσης της ανθρώπινης φύσης, μετά την παραμόρφωσή της, εξαιτίας της προπατορικής αποτυχίας.

Σε έναν ακατέργαστο νου, σε μια σκοτισμένη ανθρώπινη ύπαρξη, έρχεται η θεϊκή δικαιοσύνη και τα ζεύγη «υπακοή στις εντολές-ευλογία», «παρακοή-τιμωρία» επιστρατεύονται για να ανασύρουν τον άνθρωπο από την απόλυτη αγριότητα και την απόλυτη σύγχυση αναμεσά σε όλα τα κενά της ύπαρξής του. 

Σήμερα, του Τελώνου και του Φαρισαίου, στεκόμαστε πάνω στο σύνορο, πάνω στη λεπτή γραμμή μετάβασης από το τελευταίο στάδιο της παιδαγωγίας στο πρώτο βήμα βίωσης της πληρότητας της σχέσης ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο.

Ο Φαρισαίος είναι συνεπής. Ακολουθεί κατά βήμα το δρόμο που του υποδείχθηκε για να λύσει την προσωπική ου τραγωδία. Το αίτημά του είναι ένα και σεβαστό: Ζητά να δει πρόσωπο Θεού. Και επικαλείται τις προδιαγραφές που του υποδείχτηκαν από τις πρώτες μέρες της ζωής του:
Έργα.

Η τραγωδία όμως δεν λύνεται, διότι πάντα τα έργα θα είναι μικρότερα των προδιαγραφών. Αυτή η χίμαιρα της τελειότητας, που ταλανίζει και θα συνεχίσει να ταλανίζει εκατομμύρια ανθρώπων παραμένει πάντα άπιαστη, αφήνοντας και τον πιο φιλότιμο άνθρωπο εκτεθειμένο στο κενό ανάμεσα σ΄ εκείνον και σ΄ ένα Θεό που διαρκώς ζητάει και με τίποτε δεν ικανοποιείται. 

Ο Φαρισαίος σήμερα κραυγάζει για να μην ακούει μια εσωτερική φωνή που τον φέρνει και πάλι απολογούμενο για τις ελλείψεις του. Ο Φαρισαίος στην πραγματικότητα στήνει το δικό του δικαστήριο. Και ενώ μοιάζει να δικαιώνει τον εαυτό του με τα έργα του, βιώνει ξανά το έλλειμα.

Αναζητά παρηγοριά. Και αυτήν του την προσφέρει ένας Τελώνης, τον οποίον κατά βάθος ευγνωμονεί που υπάρχει, διότι έτσι έχει να επικαλεστεί τουλάχιστον έναν χειρότερό του σε έργα. Τα πάντα λίγα και πάντα ανεπαρκή έργα. 

Το σημερινό δοξαστικό παρουσιάζει τον Κύριο να κατακρίνει την αυτοδικαίωση του Φαρισαίου. Ο Κύριος όμως του καινούργιου κόσμου που εγκαινιάζει ο Χριστός δεν δικάζει.

Η κατάκριση που αναφέρει ο ύμνος αποτελεί ουσιαστικά και αυτοκαταδίκη. Στον καινούργιο κόσμο, οι πυξίδες που οδηγούν στην θεϊκή αγκαλιά έχουν αλλάξει.

Δείχνουν δρόμο καινούργιο, δρόμο αποδοχής της ανθρώπινης ανεπάρκειας, δρόμο αποδοχής της Πατρικής αποδοχής με φανερές τις πληγές από τις πτώσεις.

Ο Τελώνης στενάζει, όχι από φόβο, ούτε από κρυφή ενοχή. Στενάζει, διότι είδε την αλήθεια, την αλήθεια του. Ο Τελώνης είναι ο γενναίος πνευματικός άνθρωπος που δεν φοβήθηκε την αποδοχή της αποτυχία του και δεν την απέκρυψε από τα μάτια του και από τα μάτια του Θεού.

Ο Τελώνης δεν απώθησε την συντριβή. Ο Τελώνης παραδίδεται σε μια άλλη δικαιοσύνη, τη δικαιοσύνη του ιλασμού. Χτυπά την πόρτα της καρδιάς του Θεού και όχι του δικαστηρίου Του. 

Βλέπουμε σήμερα αυτή την αντιδιαστολή και ξέρουμε πως η υπόθεση της σωτηρίας μας «παίζεται» με άλλους όρους. Ο Χριστός μάς τους φανέρωσε:

Ο Θεός μας καλεί να αποφασίσουμε: Θα αναζητήσουμε την δικαίωση στην αυτοθέωσή μας και θα περιφέρουμε τα θλιβερά ράκη των …κατορθωμάτων μας; Τότε Εκείνος αποσύρεται και μας αφήνει σε μια αδιέξοδη δικαίωσή, με τη βίωση μιας διαρκούς έλλειψης.

Αν όμως παραδώσουμε συντετριμμένη την καρδία μας και μαζί με αυτήν, την συντετριμμένη ιδεατή και φαντασιακή αυτοεικόνα μας, θα βιώσουμε μια δικαίωση, αδιανόητή βέβαια για τα μέτρα μιας ανθρώπινης δικαιοσύνης αλλά στηριγμένη σ ένα Θεό αγάπης και ελέους.

Το Τριώδιο είναι περίοδος ανατροπής. Σε εποχές όπου ο κόσμος έχει καταστήσει «επιστήμη» την απώθηση της ενοχής και την μετατόπιση ευθυνών, εκείνο μας καλεί σε συνάντηση με την αποτυχία των σχεδιασμών και την διάψευση των ουτοπιστικών επιδιώξεών μας.

Εκπαιδευθήκαμε να μας «έχουμε» για πολλά, την πολυπόθητη γαλήνη όμως συνεχίζουν την την βρίσκουν οι πράοι και ταπεινόφρονες.

Διότι πηγή γαλήνης είναι Εκείνος που αποκάλυψε την ταπείνωση, ταπείνωση μέχρι σταυρού. Και τα βήματα Του μπορούν μόνον να ακολουθήσουν όσοι με αποφασιστικότητα εγκαταλείπουν τις λεωφόρους της μεγαλοστομίας, της έπαρσης και μοιραία της καταφρόνιας προς τον ασθενέστερο, τον λιγότερο προικισμένο, τον πεσμένο.

Όσο ο κόσμος αρνείται τον Γολγοθά της αυτοσυντρτιβής, θα ανεβαίνει έναν άλλον Γολγοθά, πικρότερο από εκείνον, Γολγοθά χωρίς τέλος, χωρίς αναπαμό, χωρίς Ανάσταση.