Ο διάβολος χρησιμοποιεί πολλούς τρόπους, πολλά μέσα, πολλά όπλα για να εξουσιάζει τους ανθρώπους. Το ισχυρότερο από όλα τα όπλα του είναι η απελπισία. Απελπισία είναι η υπερβολική λύπη, η απογοήτευση, η απόγνωση.
Ίσως να ρωτήσει κανείς: Καλό πράγμα δεν είναι το να λυπούμαστε για τις αμαρτίες που κάνουμε; Καλό πράγμα είναι, διότι η αμαρτία γεννά λύπη και η λύπη μετάνοια. «Η κατά Θεόν λύπη μετάνοιαν εις σωτηρίαν αμεταμέλητον κατεργάζεται» (Β΄ Κορ. ζ΄ 10). Η λύπη που είναι σύμφωνη με το θέλημα του Θεού έχει ως αποτέλεσμα τη μετάνοια, που οδηγεί στη σωτηρία.
Αλλά στη μετάνοια οδηγεί μόνο η κατά Θεόν λύπη. Η υπερβολική λύπη δεν είναι λύπη κατά Θεόν, αλλά ακραία εκδήλωση του πληγωμένου εγωισμού μας. Η υπερβολική λύπη δίνει πλεονεκτήματα στο σατανά. Γίνεται στα χέρια του ισχυρότατο όπλο για να μας εμποδίζει να μετανοήσουμε. Η «υπερβολή λύπης» δεν οδηγεί στη μετάνοια, αλλά στην απελπισία και την απόγνωση.
Ο Θεός θέλει τη σωτηρία μας και κάνει τα πάντα για να μας σώσει. Ο διάβολος δεν θέλει τη σωτηρία μας και κάνει τα ακριβώς αντίθετα για να μας κολάσει. Όταν πρόκειται να διαπράξουμε την αμαρτία, μας ψιθυρίζει: Δεν είναι τίποτε αυτό. Κάνετε ελεύθερα ό,τι θέλετε. Όλα επιτρέπονται. Όταν όμως διαπράξουμε την αμαρτία, αλλάζει τακτική και μας ψιθυρίζει: Είναι πάρα πολύ βαρύ το αμάρτημα που έκανες. Δεν υπάρχει για σένα ελπίδα σωτηρίας.
Οι πιό πολλοί Χριστιανοί γνωρίζουν την πανουργία του σατανά και προφυλάσσονται. Αλλά υπάρχουν και κάποιοι που κυριεύονται από λύπη μεγάλη, η οποία τους ρίχνει στην άβυσσο της απογνώσεως. Η υπερβολική λύπη, όταν μας πλήξει σφοδρώς, κατορθώνει να εξαφανίζει όλη τη δύναμη της ψυχής, σημειώνει ο ιερός Χρυσόστομος. «Είωθε γάρ η της λύπης υπερβολή, όταν ημίν επισκήψη σφοδρότερον, άπασαν περιτρώγειν της ψυχής την ισχύν» («Περί κατανύξεως Λόγος Β΄», PG 47, 417). Συνηθίζει η υπερβολική λύπη να αδυνατίζει πολύ τη δύναμη της ψυχής.
Ώστε λοιπόν η απελπισία είναι κατʼ εξοχήν έργο δαιμονικό. Είναι το ισχυρότερο όπλο του διαβόλου. «Ουδέν ούτως ισχυρόν όπλον τώ διαβόλω, ως απόγνωσις· διά τούτο ουχ ούτως αυτόν ευφραίνομεν αμαρτάνοντες, ως απογινώσκοντες». Δεν έχει κανένα δυνατότερο όπλο ο διάβολος από την απελπισία. Γιʼ αυτό δεν χαίρεται τόσο πολύ όταν αμαρτάνουμε, όσο όταν απελπιζόμαστε, σημειώνει πάλι ο ιερός Χρυσόστομος στον πρώτο λόγο του «Περί μετανοίας» (PG 49, 280).
Πόσο πλάνος είναι ο διάβολος, που πλανά την οικουμένη! Τι ασύστολο ψέμα χρησιμοποιεί, όταν μας ψιθυρίζει ότι «δέν υπάρχει για μας ελπίδα σωτηρίας». Ελπίδα σωτηρίας υπάρχει για όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους. Διότι για όλους τους ανθρώπους σταυρώθηκε ο Χριστός. Έχυσε το τίμιο Αίμα Του «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας». «Ου τοσούτον ημείς εξημάρτομεν, όσον εκείνος δικαίως επράξατο», λέει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων στην τρίτη Κατήχησή του. Ο Χριστός επάνω στο Σταυρό υπέμεινε πολύ περισσότερα παθήματα απʼ όσα έπρεπε, για να σώσει εμάς που αμαρτήσαμε. «Πλείω ών οφείλομεν ο Χριστός απέτισε· τοσούτω δε πλείω όσω άμετρον πέλαγος πρός μικράν ύδατος σταγόνα παραβαλλόμενον», γράφει ο ιερός Χρυσόστομος στη 10η ομιλία του στην πρός Ρωμαίους επιστολή. Περισσότερα απʼ όσα χρωστούσαμε πλήρωσε ο Χριστός. Και τόσο περισσότερα, όσο είναι αν συγκριθεί μιά σταγόνα νερού με το απέραντο πέλαγος. Τι είναι μία σταγόνα νερού μπροστά στα ύδατα του ωκεανού; Το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο χρυσορρήμων Πατήρ είναι ωραιότατο, αλλά και πάλι υπολείπεται της πραγματικότητας. Διότι ο ωκεανός έχει όρια, ενώ η ευσπλαχνία του Θεού δεν έχει όρια. Ο Χριστός με τη σταυρική θυσία Του γίνεται «ιλασμός περί των αμαρτιών ημών, ου περί των ημετέρων δε μόνον, αλλά και περί όλου του κόσμου» (Α΄ Ιω. β΄ 2). Θυσιάστηκε, ώστε με το Αίμα Του να συγχωρηθούν ενώπιον του Θεού οι αμαρτίες μας· και όχι μόνο οι δικές μας αμαρτίες, αλλά και οι αμαρτίες όλου του κόσμου. Υπάρχει λοιπόν ελπίδα σωτηρίας για όλους τους αμαρτωλούς.
Η παραβολή του Ασώτου αυτήν ακριβώς την αλήθεια τονίζει: Αρπάζει τους αμαρτωλούς από το χείλος της απογνώσεως και τους ρίχνει στην ανοικτή αγκάλη του Θεού Πατέρα. Μας θυμίζει ότι υπάρχει «φιλάνθρωπος Πατέρας και Θεός», ο Οποίος περιμένει την «καλλίστην επιστροφήν» μας. Αρκεί εμείς να μην απελπιζόμαστε για τη σωτηρία μας, αλλά να μετανοούμε ειλικρινώς για τις αμαρτίες μας και να είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι ο Ουράνιος Πατέρας θα διανοίγει «αγκάλας πατρικάς», θα μας αποκαθιστά πλήρως στη θέση του υιού και θα μας χαρίζει πάλιν «τής οικείας δόξης τα γνωρίσματα». Για να ζούμε στον κόσμο της διαφθοράς και της αποστασίας ως πριγκιπόπουλα του ουρανού και ως πολίτες της Βασιλείας του Θεού, απολαμβάνοντας τους αγλαούς καρπούς της μετανοίας και Εξομολογήσεως στους αιώνες των αιώνων.
