«Τι να κάνω όταν με λένε φανατική επειδή νηστεύω;»

Ο ιερός θεσμός της νηστείας κατέχει σημαντική θέση στη ζωή της Εκκλησίας μας και είναι πολύ ωφέλιμος για την πνευματική ζωή του ανθρώπου. Δυστυχώς όμως πολύ συχνά παρερμηνεύεται και παρεξηγείται, κυρίως από ανθρώπους που δεν έχουν γευθεί τη χαρά και την ωφέλεια που αποκομίζει ο πιστός από αυτήν.

Η λέξη «νηστεία» προέρχεται από το αρχαίο «νηστεύω» < «νήστις» (= νηστικός). Στην κυριολεξία λοιπόν «νηστεύω» σημαίνει «δεν τρώω»· συνήθως όμως το χρησιμοποιούμε με την έννοια: δεν τρώω κάποιες τροφές που έχει ορίσει η Εκκλησία μας. Έτσι λοιπόν, νηστεύουμε και δεν τρώμε κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα και αβγά,  κάθε Τετάρτη, σε ανάμνηση της προδοσίας και συλλήψεως του Κυρίου και κάθε Παρασκευή, σε ανάμνηση και συμμετοχή στα Άγια Πάθη Του. Ακόμη πριν από τις εξής μεγάλες εορτές: Πάσχα, Χριστούγεννα, Αγ. Αποστόλων, Δεκαπενταύγουστο. Υπάρχουν και κάποιες μεμονωμένες ημέρες νηστείας, στις οποίες θυμόμαστε σημαδιακά γεγονότα, όπως είναι η ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) και του αποκεφαλισμού του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (29 Αυγούστου).

Εκτός από τις καθιερωμένες αυτές νηστείες η εκκλησιαστική μας παράδοση εκτείνει την πνευματική αυτή άσκηση και σε προσωπικό επίπεδο με νηστείες έκτακτες, κάποτε μάλιστα και πιο αυστηρές (ξηροφαγία ή άλαδες τροφές). Αυτές οι έκτακτες νηστείες έχουν χαρακτήρα θεραπευτικό και εξαγνιστικό της ψυχής και σε κάθε περίπτωση πρέπει να καθορίζονται από τον Πνευματικό μας, όπως για παράδειγμα η προετοιμασία για τη θεία Κοινωνία και όχι να προκύπτουν από δική μας αυτόνομη πρωτοβουλία, που δεν συνοδεύεται από την ευλογία του Πνευματικού.

Και αυτό γιατί το κρίσιμο σημείο της νηστείας είναι το βαθύτερο νόημά της, που δεν περιορίζεται στην αλλαγή των διατροφικών μας συνηθειών ούτε στον περιορισμό των τροφών μας, αλλά αποσκοπεί στη νηστεία των παθών. Γι’ αυτό η αληθινή νηστεία συνδυάζεται με τον αγώνα για την αποφυγή της αμαρτίας (θυμός, οργή, ψέμα, συκοφαντία) και την αύξηση της αγάπης στο Θεό και της υπακοής στο άγιο θέλημά Του.

Εξηγώντας αυτές τις λεπτές έννοιες, με απλότητα και αγάπη στους συμμαθητές μας, που παρερμηνεύουν την έννοια της νηστείας, θα αντιληφθούν εύκολα ότι δεν πρόκειται για μια σκληρή σωματική άσκηση, ούτε πολύ περισσότερο για ένδειξη φανατισμού. Η νηστεία έχει διάσταση καθαρά πνευματική και όταν συνδυάζεται με την προσευχή και την άσκηση για καθαρότητα από τα πάθη οδηγεί την ψυχή μας στην αγάπη του Θεού και των συνανθρώπων μας, που τελικά είναι και ο βασικός σκοπός του αγώνα μας.  Όπως ο αθλητής που επιδιώκει τη νίκη στα αγωνίσματα, ακολουθεί συγκεκριμένο διαιτολόγιο νηστεύοντας πολλές τροφές, έτσι και ο πιστός νηστεύει αγωνιζόμενος για τη νίκη στα πνευματικά αγωνίσματα.

Και μια σημαντική λεπτομέρεια: εάν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος, δεν είναι απαραίτητο να γνωστοποιούμε στους άλλους την άσκησή μας στο αγώνισμα που λέγεται «νηστεία». Ο κίνδυνος της έπαρσης πάντοτε ελλοχεύει για να αφαιρέσει τους  καρπούς της πνευματικής χαράς που προσφέρει η νηστεία. Ας γνωρίζει ο Κύριος πρωτίστως τον μυστικό αγώνα μας, αφού τελικά Εκείνος είναι που τον στεφανώνει!