«Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι ευτυχισμένοι άνθρωποι δεν είναι εκείνοι που έχουν λύσει όλα τα προβλήματα τους».
Μια στροφή προς τα μέσα. Το ζητούν και οι μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Γιατί ζούμε; Πώς ζούμε; Τι μας περιμένει μετά το πέρας του βίου μας; Μήπως δεν έχει αξία να ζούμε για τους άλλους ξεχνώντας τους εαυτούς μας; Θα μπορούσα να προσθέσω μυριάδες ερωτήματα που όλους μας ταλανίζουν.
Ο πατήρ Λίβυος είναι ένας πνευματικός άνθρωπος που μέσω των βιβλίων του δίνει μια άλλη διάσταση στο φαινόμενο της ζωής, της πίστης, του θανάτου και του φωτός που κρύβουμε μέσα μας. Με αφορμή του νέο του βιβλίο «Ζήσε» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός μιλάει στο Andro για τη χαρά, το σκοτάδι, τη ψυχή, το σώμα και τις ημέρες του Πάσχα.
– Αν και η ζωή είναι το μεγαλύτερο δώρο που έχουμε λάβει ποτέ, δεν το χαιρόμαστε. Γιατί;
Γιατί δεν το βλέπουμε ως δώρο που χρειάζεται να ξετυλίξουμε δηλαδή να ζήσουμε και να ευχαριστήσουμε. Βιώνουμε την ζωή ως ένα βάρος που πρέπει να ξεφορτωθούμε πάνω από τους ψυχικούς μας ώμους και όχι ως κάτι που πρέπει να απολαύσουμε με βαθιά ευγνωμοσύνη. Την ζωή την φοβόμαστε και δεν την χαιρόμαστε.
– Είναι τέχνη να ξέρεις να ζεις; Είναι κάτι που μαθαίνεται ή το έχουμε εν υπνώσει μέσα μας;
– Πολλές φορές ταυτίζουμε τη χαρά της ζωής με την υλική ευμάρεια. Μόνο οι πλούσιοι μπορούν να είναι ευτυχισμένοι;
Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι ευτυχισμένοι άνθρωποι δεν είναι εκείνοι που έχουν λύσει όλα τα προβλήματα τους. Κανείς σε αυτή την ζωή δεν τα έλυσε όλα. Όμως αυτό δεν μας εμποδίζει από το να επιλέξουμε την χαρά στην ζωή μας. Η χαρά δεν έχει σχέση με την απόλαυση. Η απόλαυση περιορίζεται από την χρονικότητα. Δηλαδή π.χ. όση ώρα τρώω ένα καλό φαγητό είμαι χαρούμενος όταν τελειώσει τι γίνεται; Η ευτυχία είναι τρόπος ζωής, που δεν εξαρτάται μονάχα από τις εξωτερικές συνθήκες, αλλά πρωτίστως από το πως μεταφράζεις ψυχικά την πραγματικότητα της ζωής σου. Η ματιά σου αλλάζει στα γεγονότα και όχι απλά τα γεγονότα.
– Ποιο είναι το πραγματικό νόημα της ζωής;
Δεν ξέρω εάν υπάρχει μια απάντηση για όλους. Για μένα το νόημα έχει όνομα και λέγεται Χριστός. Αλλά ένας Χριστός που δεν είναι στο κάδρο του τοίχου μου αλλά στην ζωή της καρδιάς μου. Ένας Χριστός που μεταφράζεται σε καθημερινότητα, σε μικρές στιγμές, σε απλές προσεγγίσεις του τώρα της ζωής μου. Για μένα Χριστός είναι ο τρόπος που σκέφτεσαι, νιώθεις, σχετίζεσαι, βλέπεις και ακουμπάς τα πράγματα και τους ανθρώπους. Είναι η αγάπη και η δοξολογία προ το δώρο της ζωής. Να ζεις και να χαίρεσαι που υπάρχεις.
«Το νόημα του Πάσχα είναι ένα και είναι υπαρξιακά θεραπευτικό, ότι νικήθηκε ο θάνατος»
(πίνακας: The Disrobing of Christ, El Greco).
– Αν κάποιος ζει μια πραγματικά φριχτή ζωή και όχι με δική του υπαιτιότητα σε τι μπορεί να προσβλέπει;
Δεν είμαστε υπεύθυνοι γι αυτά που μας έκαναν οι άλλοι, αλλά με το τι κάναμε εμείς απέναντι σε αυτά που πάθαμε. Δεν είμαστε υπεύθυνοι γι αυτό που πάθαμε αλλά γι αυτό που κάνουμε με εκείνο που μας τραυμάτισε. Οπότε εμείς καλούμαστε να δώσουμε μορφή και όνομα σε αυτό που μας συνέβη. Κάθε πόνος χρειάζεται όνομα, νόημα ώστε να γίνει δύναμη και φως.
– Λέμε ότι φοβόμαστε τον θάνατο, αλλά μήπως τελικά φοβόμαστε τη ζωή;
Ο θάνατος αδιαμφισβήτητα είναι εχθρός του ανθρώπου, είναι έξω από την δημιουργία του Θεού. Ωστόσο τις περισσότερες φορές έχουμε πεθάνει πολύ προτού πεθάνουμε. Περισσότερο τραγικό από το ίδιο τον θάνατο είναι η νεκρή ζωή μας. Η τραγωδία δεν είναι ο θάνατος αλλά όλα εκείνα που αφήνουμε να πεθάνουμε μέσα μας ενώ ακόμη είμαστε ζωντανοί.
– Μπορούμε να προσδοκούμε την τέλεια ζωή από τη στιγμή που εμείς δεν είμαστε τέλειοι;
Δεν υπάρχει τέλεια ζωή και δεν υπάρχουν τέλειοι άνθρωποι. Η τελειότητα ανήκει μονάχα στο Θεό στην οποία εμείς μπορούμε να μετέχουμε αλλά όχι να κατέχουμε. Οπότε κάθε προσπάθεια για ανθρώπινη τελειότητα είναι νεύρωση και διαταραχή. Είναι σύγκρουση του ιδεατού με του πραγματικού. Ο Θεός δεν ζητάει την τελειότητα μας αλλά την αυθεντικότητα μας. Αληθινοί πρέπει να είμαστε όχι τέλειοι.
– Λέτε «Πόρτα που δεν ανοίγει μην τη σπάσεις να μπεις».Δεν αξίζει να προσπαθούμε;
Βεβαίως και θα προσπαθούμε. Ο Χριστός λέει να κτυπάτε και θα σας ανοίξω. Ωστόσο πρέπει να είμαστε παρόντες και παρούσες στην ζωή μας παρατηρώντας τα σημάδια και τα σημεία που μας στέλνει ο Θεός. Πολλές φορές κραυγάζει μια περίπτωση, μια κατάσταση, ένα πρόσωπο ότι δεν είναι για εμάς. Ότι καταστρεφόμαστε με την αρρωστημένη επιμονή μας, που γίνεται εμμονή. Εκεί θα πρέπει να έχουμε την διάκριση να φύγουμε. Να τελειώνουμε καταστάσεις προτού μας τελειώσουν εκείνες.
«Δεν υπάρχει πνευματική ζωή δίχως σώμα. Ένας άνθρωπος δίχως ψυχή είναι πτώμα»
(πίνακας: Creation of-Adam, Michelangelo).
– Υπάρχει εξήγηση γιατί πονάμε στη ζωή; Θα ήταν διαφορετικά αν μας περίμενε ανέφελος βίος;
Δεν νομίζω ότι θα μπορέσει κανείς ποτέ να δώσει μια ολοκληρωμένη απάντηση στο γιατί του πόνου. Φαίνεται η αρχή του να είναι ένας αυτοεγκλωβισμός σε μια φαντασίωση του εγώ. Μια αυτολατρεία και αυτοειδολοποίηση. Ωστόσο έχει σημασία το γιατί ή τι νόημα θα του δώσω. Ξέρετε κάτι; Μέχρι να βρούμε το γιατί του πόνου θα έχουμε πεθάνει. Όμως πρέπει να ζήσουμε, με τις πληγές και τα βάσανα μας αλλά να ζήσουμε. Γιατί ο άνθρωπος μπορεί να σταθεί πιο ψηλά από τα τραύματα του, μπορεί να μεταμορφώσει τις πληγές του. Οπότε για μένα το βάρος πέφτει στο όνομα που θα δώσω στην κάθε δοκιμασία της ζωής μου. Στο τι ήρθε να μου πει και να με μάθει. Δεν ρωτάω εάν πονέσω το θεωρώ δεδομένο αλλά τι θα κάνω με τον πόνο μου.
– Αξίζει να ζούμε μια ζωή πνευματική δίχως τη συμμετοχή του σώματος;
Δεν υπάρχει πνευματική ζωή δίχως σώμα. Ένας άνθρωπος δίχως ψυχή είναι πτώμα, αλλά και ένας άνθρωπος δίχως σώμα είναι φάντασμα. Το συναμφότερο είναι ο άνθρωπος. Το σώμα δεν είναι κατώτερο της ψυχής. Είναι ναός του Αγίου Πνεύματος που ζει και γεύεται την εμπειρία του Θεού. Το σώμα είναι γη της ψυχής μας. Και όταν η ψυχή πονάει το σώμα διηγείται ιστορίες μέσα από τις ασθένειες. Ότι δεν τολμήσαμε να πούμε θα το διηγηθεί το κορμί μας.
– Πολλές φορές απονεκρώνουμε καθετί όμορφο που έχουμε μέσα σας φοβούμενοι τι θα πει ο κόσμος. Αξίζει να το κάνουμε αυτό;
Δεν ήρθαμε στην ύπαρξη για να ζήσουμε την ζωή κάποιου άλλου αλλά την μοναδικότητα που μας χάρισε ο Θεός. Κόλαση είναι την ώρα που πεθαίνεις να συναντήσεις τον άνθρωπο που θα μπορούσε να έχεις γίνεις αλλά δεν τόλμησες ποτέ. Γίνε αυτό που είσαι χωρίς να εγκλωβίζεσαι στο βλέμμα των άλλων. Δεν ζεις για να ικανοποιείς τις νάρκισσες επιθυμίες των άλλων πάνω σου. Απελευθερώσουν από τον έπαινο και την κατηγορία, δεν χρωστάς σε κανένα εξηγήσεις για την ζωή που επέλεξες να ζήσεις.
– Τι είναι πιο σημαντικό, η αποτυχία ή η επιτυχία;
Και τα δύο χρειάζονται εξίσου στον άνθρωπο. Η μια πραγματικότητα συμπληρώνει την άλλη. Πριν πετύχουμε χρειάστηκαν πολλές φορές να αποτύχουμε και πριν γευτούμε τον παράδεισο κοιμηθήκαμε αρκετές φορές στην κόλαση μας.
– Διανύουμε ημέρες Πάσχα. Ποιο οφείλει να είναι το πραγματικό νόημα; Η ευωχία της Κυριακής του Πάσχα; Τα πάθη του Χριστού; Η Σταύρωση;
Το νόημα του Πάσχα είναι ένα και είναι υπαρξιακά θεραπευτικό, ότι νικήθηκε ο θάνατος. Μπορεί να υπάρχει ακόμη ως βιολογικό γεγονός για πολλούς λόγους αλλά δεν απειλεί πλέον τον άνθρωπο με εκμηδενισμό. Ο θάνατος μετά την Ανάσταση του Χριστού δεν είναι πλέον προορισμός του ανθρώπου αλλά πέρασμα. Κι αυτό δημιουργεί έναν άνθρωπο που ακόμη και στις μεγαλύτερες νύχτες της ζωής του γνωρίζει ότι θα ξημερώσει.
– Μπορεί ένας άνθρωπος να ζήσει εκτός πίστης;
Η απουσία πίστης είναι μια μορφή υπαρξιακής αναπηρίας. Διότι στερείς από τον εαυτό σου σημαντικές δυνατότητες της ύπαρξης σου. Ωστόσο είναι επιλογή. Δεν υπάρχει ζωή εκεί που δεν υπάρχει πίστη. Τα πάντα στηρίζονται στην πίστη. Εμπιστεύομαι κάποιον και τον παντρεύομαι. Εμπιστεύομαι κάποιος και δουλεύω μαζί του. Εμπιστεύομαι τον πιλότο και μπαίνω στο αεροπλάνο ή τον γιατρό να με χειρουργήσει. Δίχως πίστη η ζωή καταρρέει. Και τον Θεό καλούμαστε να τον πιστέψουμε, δηλαδή να εμπιστευτούμε το σχέδιο Του.
To νέο βιβλίο του π.Λίβυου «Ζήσε» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
– Η συντριβή του εγώ είναι ένας δρόμος σωτηρίας ή απωλείας;
Μια πολύ κακή μέρα για το εγώ είναι μια πολύ όμορφη ημέρα για την ψυχή μας.
– Μήπως έχουμε χάσει το νόημα της διδασκαλίας του Χριστού μέσα στην τυπολατρία;
Αυτός είναι ένας από τους μεγαλύτερους πειρασμούς της ζωής, να κρατάμε το τσόφλι και να πετάμε τον καρπό.
– Πρέπει να νηστεύουμε ή όχι; Είναι προτιμότερο ένας μοχθηρός άνθρωπος που νηστεύει ή κάποιος γαλήνιος άνθρωπος που δεν νηστεύει;
Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Εάν η νηστεία είναι ουσιαστική δηλαδή δεν περιορίζεται μονάχα σε μια τροφική αλλαγή αλλά και σε μια μεταμόρφωση των παθών, τότε έχει θεραπευτικές δυνατότητες που δεν πρέπει να στερήσουμε από τον εαυτό μας. Η νηστεία απελευθερώνει δυνάμεις, ικανότητες και δυνατότητες της ύπαρξης μας. Μας κάνει διάφανους για να δούμε το φως που υπάρχει μέσα μας.
– Γίνεται ένας άνθρωπος να περιμένει το επέκεινα για να ζήσει; Πρέπει να αφήσει τη ζωή να του γλιστρήσει από τα χέρια;
Δεν περιμένουμε να πεθάνουμε για να ζήσουμε. Ζούμε για να μην πεθάνουμε. Στο ποσοστό που ζήσαμε στο παρόν δεν θα πεθάνουμε στο μέλλον. Ζούμε τώρα για να μην πεθάνουμε μετά. Από εδώ προγευόμαστε αυτό που έρχεται. Όταν πεθάνουμε θα πάρουμε μαζί μας το αποτύπωμα της ζωής που ζήσαμε. Γι αυτό ας χαιρόμαστε, ας αγαπάμε κι ας είμαστε βαθιά ευγνώμονες. Ένα φιλμ είναι η ψυχή μας και αποτυπώνει πάνω της ότι ζήσαμε αληθινά.
