Με πολλή χαρά πήρα ένα e-mail πριν λίγες ημέρες από κάποιο νεαρό, φίλο των παιδιών μου, που επεδίωξε – και μπράβο του – να βρεθεί με ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα στην Αιθιοπία και να ζήσει στις εκεί συνθήκες ως μέλος μιας οικογένειας ντόπιων – όχι δηλαδή αφ’ υψηλού και μακρόθεν ως επισκέπτης, σε κάποιο ξενοδοχείο με αρκετές ανέσεις. Συγκλονισμένος από όσα είδε και έμαθε, κάθισε κι έγραψε τις εντυπώσεις του και κάποιες βαθύτερες κρίσεις και παρατηρήσεις και πολύ ωφέλιμα συμπεράσματα για όλους μας. Παίρνοντας αφορμή από την καταγεγραμμένη εμπειρία του νεαρού Α. ας πούμε τα εξής:
Έχουμε όλοι βέβαια ακούσει για την ασύλληπτη ένδεια την οποία βιώνει τουλάχιστον ο μισός πληθυσμός αυτής της χώρας, για εμφυλίους πολέμους και τυραννικά καθεστώτα που μεγιστοποιούν τα προβλήματα, για τις συνέπειες της κλιματολογικής αλλαγής που επιβαρύνουν κυρίως τις τριτοκοσμικές χώρες, (αυξημένη ξηρασία ή το εντελώς αντίθετο, φονικές πλημμύρες, καταστροφές), για την εξάπλωση του Aids και πολλών άλλων νόσων λόγω άγνοιας, για το ότι οι ανθρωπιστικές βοήθειες συχνά εξαφανίζονται πριν φτάσουν στους αναγκεμένους αποδέκτες τους κι ότι κάποιοι καθεστωτικοί πλουτίζουν από αυτές και για άλλα πολλά δεινά.
Το ζητούμενο είναι, τι μπορούμε εμείς να κάνουμε για όλα αυτά; Πώς μπορούμε έστω και ελάχιστα να συμβάλουμε ώστε να μετριαστεί αυτή η αθλιότητα;
Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, υπάρχει κάτι που περνάει από το χέρι μας και μάλιστα πολύ σημαντικό και αποτελεσματικό. Κι αυτό το κάτι πρέπει να το περάσουμε στη συνείδησή μας και στην αγωγή των παιδιών μας. Είναι η λιτή ζωή.
Αν εγώ, ο κακομαθημένος Ευρωπαίος κι ο ακόμα πιο κακομαθημένος Αμερικανός, συνεχίσω να ζω με τον τρόπο που μου έμαθαν – μόνιμη κατοικία και εξοχικό, δυο τρία αυτοκίνητα, αλλαγή πολλών ρούχων και υποδημάτων κάθε σεζόν, άπειρο φαγητό που μου προκαλεί και νοσηρότητα, ταξίδια, τεράστια σπατάλη νερού και ενέργειας κτλ. – δεν θα φθάνουν πέντε πλανήτες σαν τη Γη για να με συντηρήσουν. Και φυσικά δεν θα περισσεύει τίποτα για τους άλλους. Δεν πειράζει, ας εξαφανιστούν μερικά εκατομμύρια, να αραιώνουμε. Εμείς οι πιο έξυπνοι και πιο δυνατοί να καλοπερνάμε. Για τους άλλους, δεν μας νοιάζει. Δεν τους βλέπουμε, δεν τους γνωρίζουμε. Είναι ευτυχώς πολύ μακριά μας. Δεν έχει σημασία που δεν εκφραζόμαστε με αυτά ακριβώς τα λόγια. Ο τρόπος μας, η βιοτή μας διαλαλούν τον τεράστιο εγωκεντρισμό μας.
Ας συνειδητοποιήσουμε ότι τα αγαθά πρέπει να μοιραστούν πιο δίκαια, ότι δεν μπορεί αυτός που βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση να τραβά συνεχώς τη μερίδα του λέοντος, ότι ζούμε καλά εις βάρος εκατομμυρίων που πεθαίνουν, ότι με μερικά πολύ απλά πράγματα θα ξαλαφρώσουμε κάπως τους αδύναμους του πλανήτη μας.
Μερικές απλές προτάσεις: Ας ξοδέψουμε λιγότερη ενέργεια και λιγότερο νερό. Ας μετακινηθούμε λιγότερο με τα ΙΧ μας. Ας φάμε λιγότερο και πιο ταπεινά, θα κάνει καλό και στην υγεία μας. Ας μειώσουμε τις άσκοπες αγορές και επιδείξεις του πλούτου μας. Κάθε κόμπος νερού και ενέργειας που εξοικονομείται από εμάς περισσεύει για τα φτωχά μέρη της γης. Κάθε αγαθό λιγότερο που καταναλώνουμε σημαίνει λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή του.
Ας περιοριστούμε στα αναγκαία λοιπόν κι ας θυμηθούμε δυο όμορφες ρήσεις που δυστυχώς τις ξεχνούμε ακόμα κι οι Χριστιανοί που έχουμε πλήρως εκκοσμικευθεί και αλωθεί από την ασύστολη κατανάλωση.
“Ο έχων δύο χιτώνας δότω τω μη έχοντι” μας είπε ο Κύριος ο οποίος γνωρίζει καλύτερα από κάθε παγκόσμιο οργανισμό τις τεράτιες ανισότητες, την άθλια φτώχεια από τη μια και την προκλητική χλιδή από την άλλη.
Κι ο Μέγας Βασίλειος που έθρεψε και προστάτεψε χιλιάδες φτωχούς και έλεγξε αυστηρά τους απερίσκεπτους πλούσιους, έλεγε (περίπου): “Όποιος τα πλούτη του σκορπά, απ’ τους φτωχούς τα κλέβει”.
Μήπως η οικονομική κρίση που έπληξε τις δυτικές κοινωνίες, αλλά και η κρίση της ελληνικής οικονομίας είναι μικρά μαθήματα που μας δίνει ο Θεός για να καταλάβουμε το διαρκές έγκλημά μας;
*Αυτά γράφονταν το φθινόπωρο του 2009. Μόλις είχε αρχίσει να αχνοφαίνεται η κρίση.
Τώρα και στην Ελλάδα τα πράγματα είναι πολύ σκληρά. Λίγο-πολύ όλοι έχουμε περάσει σε άλλη οικονομική ισχύ (ελάττονα). Ζούμε και τον παραλογισμό των πολέμων στις γειτονικές χώρες με τα εκατομμύρια των προσφύγων που προκαλούν τη συμπάθειά μας.
Ο λιτός βίος παραμένει μια πάντοτε επίκαιρη πρόταση, ένα modus vivendi διαχρονικό και επιβεβλημένο και για τους πολλά έχοντας και για τους ολίγα κατέχοντας, τα πλείονα όμως επιθυμούντας.