Τό Εὐχέλαιο ἀνήκει στά Ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας καί μάλιστα σέ ἐκεῖνα πού χαρακτηρίζονται προαιρετικά καί ἐπαναλαμβανόμενα, δηλαδή ὁ Χριστιανός μπορεῖ ἄν θέλει νά τά ἐκτελέσει ἤ νά μήντά ἐκτελέσει, νά τά ἐπαναλάβει ἤ ὄχι. Ὅπως ὅλα τά Ἱερά Μυστήρια ἔτσι καί τό Εὐχέλαιο ἀνήκει στίς θεοσύστατες τελετές τῆς Ἐκκλησίας μας, πού ὡς “ἀγωγοί” μεταφέρουν καί μεταδίδουν στά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ τήν ἀόρατη καθαρτική, ἁγιαστική καί θεραπευτική Θεία Χάρη. Εἶναι μυστήριο τῆς Μετανοίας καί συνδέεται ἄρρηκτα μέ τά μυστήρια τῆς Μετανοίας – Ἐξομολογήσεως καί τῆς Θ. Εὐχαριστίας, καί εἶναι μία συνέχιση, θά λέγαμε, τῶν θαυμα τουργικῶν θεραπειῶν τοῦ Κυρίου. “Εἶναι τό μυστήριο τοῦ πόνου καί τῆς ἀρρώστιας, ἀλλά καί τῆς ὑγείας καί τῆς παρακλήσεως” (π. Βασ. Καλιακμάνης).
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ
Ὁ Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης τονίζει μέ σαφήνεια ὅτι τό Μυστήριο τοῦ Ἱεροῦ Εὐχελαίου παραδόθηκε στούς Ἀποστόλους καί τήν καθόλου Ἐκκλησία ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Ὁ Κύριος, ὅταν ἔστειλε τούς μαθητές Του δύο – δύο νά πᾶνε στούς ανθρώπους νά κηρύττουν, τούς συνέστησε, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Ἱερός Εὐαγγελιστής Μᾶρκος, νά ἀλείφουν τούς ἀσθενεῖς μέ ἔλαιον “καί ἐξελθόντες ἐκήρυξαν ἵνα μετανοήσωσι καί δαιμόνια πολλά ἐξέβαλλον, καί ἤλειφον πολλούς ἀρρώστους καί ἐθεράπευον” (6,12 – 13). Βέβαια, το ἔλαιον αὐτό δέν τούς θεράπευε ἀπό μόνο του, ἀλλά μέ την ἀόρατη δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ἡ παλαιότερη μαρτυρία περί τοῦ Εὐχελαίου προέρχεται ἀπό τόν Ἅγιο Ἀπόστολο Ἰάκωβο τόν Ἀδελφόθεο, ὁ ὁποῖος κάνει σαφῆ λόγο στήν Καθολική Ἐπιστολή του γιά τό Ἱερό Εὐχέλαιο. Συγκεκριμένα συμβουλεύει: “Ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας και προσευξάσθωσαν ἐπ ̓αὐτόν, ἀλείψαντες αὐτόν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι Κυρίου· καί ἡ εὐχή τῆς πίστεως σώσει τόν κάμνοντα, καί ἐγερεῖ αὐτόν ὁ Κύριος κἄν ἁμαρτία ᾖ πεποιηκώς ἀφεθήσεται αὐτῷ” (Ἰακ. 5,14-15). Πού σημαίνει: Εἶναι κανείς ἄρρωστος ἀπό σᾶς; Ἄς προσκαλέσει τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας καί ἄς προσευχηθοῦν πλησίον του, ἀφοῦ τόν ἀλείψουν μέ λάδι, στο Ὄνομα τοῦ Κυρίου. Καί ἡ προσευχή τῆς Ἐκκλησίας θά σώσει τόν ἄρρωστο καί ὁ Κύριος θά τόν κάνει καλά, ὥστε νά σηκωθεῖ ἀπό τό κρεβάτι· και ἄν τυχόν ἔχει κάνει ἁμαρτίες θά τοῦ συγχωρηθοῦν.
Στό χωρίο αὐτό τοῦ Ἀποστόλου Ἰακώβου θεμελιώνεται Ἁγιογραφικά ἡ θεία σύσταση τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου. Ὁ ἐν λόγῳ Ἀπόστολος δέν εἷναι ὁ εἰσηγητής τοῦ μυστηρίου αὐτοῦ, ἀλλά ὡς μαθητής τοῦ Κυρίου ὑπακούει σέ ἐντολή Του καί καταγράφει στήν Καθολική ἐπιστολή του μιά βιούμενη ἀποστολική παράδοση, μιά ὑφιστάμενη πράξη. “Τό Ἅγιον Εὐχέλαιον ἐκφράζει και φανερώνει τήν ἀγάπην καί τήν στοργήν ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας διάτό ἄρρωστον, σωματικῶς ἤ καί ψυχικῶς, μέλος της. Ὁλόκληρος ἡ Ἐνορία, εἰς τήν ὁποίαν ἀνήκει ὁ ἀσθενής, ἐκπροσωπεῖται ἀπό τούς πρεσβυτέρους καί ἑνώνει τάς προσευχάς της καί τήν ἀγάπην της δι ̓αὐτόν. Ὡς μέλος τῆς Ἐκκλησίας ὅπου εἶναι πρέπει νά αἰσθανθῇ τήν παρουσίαν καί την στοργήν τῶν λοιπῶν μελῶν. Τοῦτο ἔχει ἰδιαιτέρως ἀνάγκην εἰς τάς δυσκόλους στιγμάς τῆς ἀρρώστιας καί τῆς μοναξιᾶς, ἐμπρός εἰς τον κίνδυνον τοῦ σωματικοῦ θανάτου”
(π. Ἀντ. Ἀλεβιζ.).
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Περί τοῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου δέν ὁμιλεῖ μόνον ἡ Ἁγία Γραφή ἀλλά καί ἡ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Μάλιστα ἡ Ἐκκλησία το εἶχε σέ χρήση ἀπό τήν ἀρχή. Ὁ Ἱππόλυτος τό 150 μ.Χ. στό βιβλίο του “Ἀποστολική Διάταξις” λέγει σέ κάποια εὐχή: “Ἵνα τό ἔλαιον τοῦτο ἁγιάζων δώσῃ, ὦ Θεέ, ὑγεί αν εἰς τούς ἔχοντας ἀνάγκην και λαμβάνοντας τοῦτο, καί ὡς ἔχρισας βασιλεῖς, Ἱερεῖς, Προφήτας, οὕτω καί εἰς πάντας τούς γενομένους αὐτοῦ καί ἔχοντας ἀνάγκην τούτου, δώσῃς ὑγείαν”. Ὁ Ὡριγένης, ὁ ὁποῖος ἔζησε στό τέλος τοῦ 2ου καί ἀρχές τοῦ 3ου αἰῶνος, λέγει χαρακτηριστικά: “Ἄκουσον νῦν πόσαι εἰσίν ἀφέσεις ἁμαρτιῶν ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις. Πρώτη εἶναι ἐκείνη πού βαπτιζόμεθα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν… Εἰς τοῦτο πληροῦται καί ἐκεῖνο, τό ὁποῖον εἶπε καί ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος”. Ἐκ τούτου συνάγεται ὅτι ὁ Ὡριγένης κάνει λόγο περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν διά τοῦ Εὐχελαίου. Ὁ Σεραπίων, Ἐπίσκοπος Θμούεως (4ος αἰ.), ἀναφέρει στό Εὐχολόγιό του τό ἐν λόγῳ Μυστήριο, την δέ εὐχή τοῦ ἐλαίου τήν ὀνομάζει“Εὐχαριστία ὕδατος καί ἐλαίου” ἤ “Εὐχή τῶν προσφερομένων ἐλαίων” ἤ “Εὐχή εἰς ἔλαιον νοσούντων”. Μάλιστα σέ μία ἀπό αὐτές τίς εὐχές παρακαλεῖται “ὁ Πατήρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν καί Σωτῆρος Χριστοῦ, ὥστε ἐκπέμψαι δύναμιν ἰατρικήν ἐπί το ἔλαιον, ἵνα γένηται τοῖς χριομένοις εἰς ἀποβολήν πάσης νόσου… εἰς ἀλεξιφάρμακον παντός δαιμονίου, εἰς ἀφορισμόν παντός πνεύματος πονηροῦ, εἰς ἐκδιωγμόν παντός πυρετοῦ καί ῥίγους καί πάσης ἀσθενείας, εἰς χάριν ἀγαθήν καί ἄφεσιν ἁμαρτημάτων, εἰς φάρμακον ζωῆς καί σωτηρίας…”.
Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος σ ̓ ἔνα λόγο του περί Ἱερωσύνης ἀναφέρεται καί στήν ἱερατική ἐξουσία “τοῦ δεσμεῖν καί λύειν”, ἡ ὁποία διαδηλώνεται κατά τήν τέλεση τοῦ Εὐχελαίου: “Οὐ γάρ ὅταν ἡμᾶς ἀναγεννῶσι μόνον, ἀλλά καί μετά ταῦτα συγχωρεῖν ἔχουσιν (οἱ Ἱερεῖς) ἐξουσίαν ἁμαρτήματα. Ἀσθενεῖ γάρ τις ἐν ὑμῖν; Προσκαλεσάσθω τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἑκκλησίας, καί προσευξάσθωσαν ἐπ ̓αὐτόν, ἀλείψαντες αὐτόν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου. Καί ἡ εὐχή τῆς πίστεως σώσει τόν κάμνοντα, καί ἐγερεῖ αὐτόν ὁ Κύριος· κἄν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ”. Ἐκ τούτου γίνεται σαφές ὅτι ὁ ἱερός Πατέρας ὁμιλεῖ γιά τό Εὐχέλαιο καί τή λειτουργική παράδοση τῆς Ἀντιόχειας.
Στό κείμενο τῶν Ἀποστολικῶν Δια ταγῶν (4ος αἰ.) ὑπάρχει εὐχή μέ τον τίτλον: “Εὐχαριστία ἐπί ὕδατος και ἐλαίου”. Συγκεκριμένα ἀναφέρεται: “Εὐλογείτω ὁ Ἐπίσκοπος τό ὕδωρ ἤτό ἔλαιον. Ἐάν δέ μή παρῇ εὐλογείτω ὁ πρεσβύτερος παρεστῶτος τοῦ διακόνου”. Στήν εὐχή αὐτή ζητεῖται ἀπό τό Θεό τῶν δυνάμεων νά ἁγιάσει διά τοῦ Χριστοῦ τό ὕδωρ καί το ἔλαιο καί νά δώσει σ ̓αὐτόν ἤ σ ̓αὐτήν πού τό προσκόμισε “δύναμιν ὑγείας ἐμποιητικήν, νόσων ἀπελατικήν, δαιμόνων φυγαδευτικήν, πάσης ἐπιβουλῆς διωκτικήν διά Χριστοῦ τῆς ἐλπίδος ἡμῶν”. Ἡ εὐλογία αὐτή φανερώνει τό σύνδεσμο σωματικῆς καί ψυχικῆς ἰάσεως (Γ.Ν. Φίλιας). Ἐπίσης καί οἱ Μονοφυσῖται, οἱ ὁποῖοι ἀποκόπηκαν ἐνωρίς ἀπό την Ἐκκλησία, ἔχουν τό Εὐχέλαιο. Αὐτό φανερώνει πόσο ἀρχαία εἶναι ἡ χρήση τοῦ Μυστηρίου αὐτοῦ στήν Ἐκκλησία.
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ
Ὁ πιστός ἄνθρωπος χριόμενος με τό ἁγιασμένο ἔλαιο τοῦ Εὐχελαίου ὠφελεῖται σωματικῶς καί πνευματικῶς. Ὁ Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης γράφει ὅτι ὁ Πρεσβύτερος “σταυροειδῶς” χρίει “τό μέτωπον διά τούς ἐντός λογισμούς και τά αἰσθητήρια χρίων ἐν τῷ προσώπῳ”. Δηλαδή, χρίοντας τίς παρειές τοῦ προσώπου χρίει κατ ̓ οὐσίαν τά αἰσθητήρια ὄργανα, διότι στο πρόσωπο βρίσκονται τά περισσότερα ἀπό αὐτά. Χρίει ἐπίσης «καί τάς χεῖρας». Ἔτσι καθαρίζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τίς σκέψεις καί τίς πράξεις τίς πονηρές καί τόν παραδίδει πλέον στή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ Ὁποία ἐπισκιάζει τόν πιστό καί τοῦ χαρίζει τά θεϊκά καί οὐράνια δῶρα Της.
Ὁ μακαριστός θεολόγος Π. Τρεμπέλας ἀναφερόμενος στά δῶρα πού χαρίζει τό Εὐχέλαιο γράφει: βοηθεῖ “πρωτίστως εἰς τήν ἀνακούφισιν ἀπό τῆς συνεχούσης τόν χριόμενον σωματικῆς ἀσθενείας ἤ και εἰς τήν ἐνδεχομένως πλήρη ἴασιν αὐτῆς, εἶτα (= ἔπειτα) δέ καί εἰς την ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν”. Ὑπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τίς ὁποῖες μετά τήν τέλε ση τοῦ Ἱεροῦ Εὐχελαίου θεραπεύτηκαν ἀμέσως ἀσθενεῖς, οἱ ὁποῖοι ὑπέφεραν ἀπό βαρύτατα καί χρόνια νοσήματα. Βέβαια αὐτό δεν συμβαίνει πάντοτε. Ἐπ ̓αὐτοῦ γράφει στή “Δογματική” του ὁ μακαριστός Χρῆστος Ἀνδροῦτσος: “Εἀν ἡ διά τοῦ μυστηρίου τούτου παρεχομένη χάρις δέν χορηγεῖ ἀείποτε τήν ἴασιν τοῦ σώματος, τοῦτο δέν πρέπει νά ἀποδίδεται πάντοτε εἰς τό ὀλιγόπιστον τοῦ χριομένου, ἀλλ ̓ἐν γένει εἶναι σύμφωνον προς τήν βουλήν τοῦ ἱδρυτοῦ, ὅστις ἱδρύων τό μυστήριον τοῦτο δέν ἐσκόπει βεβαίως νά ἀπαλλάξῃ δι ̓ αὐτοῦ τούς ὀπαδούς αὐτοῦ πάσης σωματικῆς ἀσθενείας. Ἐάν δέ κατά τόν λόγον τοῦτον ἡ σωματική ἴασις δέν παρέχεται πάντοτε, ἡ εὐχή ὅμως τῆς πίστεως εἰσακούεται πάντοτε”. Καί ὁ μακαριστός θεολόγος Ἀνδρέας Θεοδώρου ἀναφέρει στό ἔργο του “Τά ἑπτά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας”: “Συστήνοντας τό μυστήριο ὁ Κύριος δέν ἀπέβλεπε στό νά ἀποσοβήσει τό θάνατο ἀπό τούς πιστούς καί νά τούς κάνει νά ζοῦν αἰώνια πάνω στή γῆ… Ἄλλωστε ἡ παρουσία τῆς σωματικῆς ἀσθενείας ἀποτελεῖ στά χέρια τῆς Θείας Πρόνοιας ἄριστο μέσο διαπαιδαγωγήσεως τοῦ ἀνθρώπου, τό ὁποῖο μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ μετάνοια καί κατανόηση τῆς ἀνθρώπινης ματαιότητος”. Σημασία, λοιπόν, ἔχει πώς καί ἄν δεν ἔχουμε ἄμεση καί ἐντυπωσιακή σωματική ἴαση, ἡ εὐχή τῆς πίστεως εἰσακούεται πάντοτε, ἡ δέ θεραπεία τῆς ψυχῆς, δηλαδή ἡ συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ ἀσθενοῦς, παρέχεται πάντοτε. Γράφει σχετικά ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: “Ὁ προς τόν Θεόν καί τούς Ἁγίους αὐτοῦ προ-στρέχων ἐν ἀνάγκαις καί ἀσθενείαις, εἰσυμφέρει τούτῳ (= ἐάν εἶναι πρός τό συμφέρον του) καί τῶν σωματικῶν ἀναγκῶν λύεται καί τῶν νοσημάτων ἀπαλλάττεται· τῆς δέ κατά ψυχήν ὑγείας καί τῆς τῶν ἁμαρτημάτων ἀφέσεως ἀεί (= πάντοτε) ἐπιτυγχάνει”. Στό σημεῖο αὐτό πρέπει νά διευκρινισθεῖ στήριο τῆς Μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως. Ἀντίθετα, κατά κάποιο τρόπο, τό συμπληρώνει. “Τό Εὐχέλαιο μπορεῖ νά συμπληρώσει τήν ἐξομολόγηση ὄχι για ἁμαρτήματα ἐγνωσμένα καί ἀπό πρόθεση παρασιωπηθέντα, ἀλλά γιά ὅσα ὁ ἄνθρωπος ἔπραξεν ἐν ἀγνοίᾳ, μή γνωρίζοντας δηλαδή ὅτι αὐτά εἶναι ἁμαρτήματα, ἤ ἐλησμόνησε νά τά ἐξομολογηθεῖ… παρά τήν εἰλικρινῆ του διάθεση νά το πράξει” (Ἀνδ. Θεοδώρου).
Τό Ἱερό Εὐχέλαιο εἶναι Μυστήριο ἀντιμετωπίσεως καί ἰάσεως σωματικῶν και ψυχικῶν νόσων. Γι ̓ αὐτό καί ὁ Πατριάρ-ὅτι τό Εὐχέλαιο δέν ἀντικαθιστᾶ τό Μυχης Ἱερεμίας Β ́ ἀποφαίνεται ὅτι “τό ἅγιον ἔλαιον παραδίδεται, καί τοῦτο ὡς ἱερά τελετή καί θείου τύπος ἐλέους, εἰς ἀπολύτρω σιν καί ἁγιασμόν τοῖς ἀπό ἁμαρτίας ἐπιστρέφουσι χορηγούμενον. Διό καί λύσιν ἁμαρτημάτων παρέχεται καί ἐξ ἀρρωστημάτων ἐγείρει καί ἁγιασμοῦ ἐμπίπλησιν”. Ἰδού διατί ὁ Μητροφάνης ὁ Κριτόπουλος ἀποφαίνεται περί τοῦ Εὐχελαίου ὅτι εἶναι “τελετή μυστική δι ̓ἐλαίου καί προσευχῆς ὑπό τῆς Ἐκκλησίας ἱερουργημένη ὑπέρ πιστῶν νοσούντων. Χριόμενοι γάρ οἱ κάμνοντες τῷ τοιούτῳ ἐλαίῳ μετά πίστεως καί ἀγαθῆς ἐλπίδος εἰς τόν Θεόν, βοηθείας ἐκεῖθεν τυγχάνουσιν”. Τέλος, ἡ Ὀρθόδοξη Ὁμολογία ἀναφερόμενη στούς καρπούς τοῦ Μυστηρίου αὐτοῦ λέγει ὅτι αὐτοί συνίστανται “εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν ἤ σωτηρίαν ψυχῆς, ἔπειτα ὑγείαν τοῦ σώματος”, μέ τήν γνωστή διευκρίνιση, ὅτι ἀπό τούς καρπούς αὐτούς βεβαία εἶναι πάντοτε ἡ ἀπό τοῦ Εὐχελαίου ὠφέλεια στήν ψυχή σέ συνδυασμό μέ τή Μετάνοια: “Καλά, καί πάντοτε ἡ θεραπεία τοῦ σώματος νά μή γίνεται, ἀλλ ̓ ἡ ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν τῆς ψυχῆς πάντοτε ἀκολουθεῖ εἰς τόν μετανοοῦντα”.
ΧΡΟΝΟΣ ΤΕΛΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ
Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας τό Μυκληρη τήν ἄλλην προπαρασκευή, γιά τή
Θεία Μετάληψη τοῦ Πάσχα. Ἡ τέλεση τοῦ Εὐχελαίου τήν ἡμέρα αὐτή θεμελιώνεται στήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας ὄτι αὐτό βοηθᾶ στήν ψυχική ἀνόρθωση τῶν ἀσθενῶν ἀνθρώπων ὑπέρ τῶν ὁποίων τελεῖται το μυστήριο καί ὅλων ὅσων συμπαρίστανται στήν ἀσθένειά τους, συγγενῶν καί φίλων. Ὁ Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης στό λειτουργικό ὑπόμνημά του γιά τό μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου τονίζει τό χρόνο τελέσεστήριο τοῦ Εὐχελαίου τελεῖται δημόσια για ὅλους τούς χριστιανούς τή Μεγάλη Τετάρτη (ἤ τήν Μ. Πέμπτη στή Ρωσική Ἐκκλησία), σέ συνδυασμό μέ ὁλό ώς του, σύμφωνα πάντοτε μέ τήν Πατερική ἀντίληψη. Ἔτσι ἐπισημαίνει· “Τό γε Εὐχέλαιον ἀναγκαιότατον ὡς ἱερά τελετή καί τῶν ἑπτά μυστηρίων ὑπέρ αρρωστούντων, ὡς παρελάβομεν, καί ὑπέρ πιστοῦ παντός βουλομένου προσελθεῖν τοῖς φρικτοῖς μυστηρίοις, μᾶλλον δέ ὑπέρ παντός περιπεπτωκότος ἁμαρτήμασιν καί τόν κανόνα τῆς μετανοίας τετελεκότος καί προς τό κοινωνῆσαι σπεύδοντος, ἔνδοσιν παρά τοῦ πατρός εἰληφότος· ἀφίησι γάρ ἡ ἁγίου ἑλαίου ἱερά τελετή τε καί χρίσις τά ἁμαρτήματα, ὡς ὁ ἀδελφόθεος γράφει”. Συνεπῶς, τό Εὐχέλαιο μπορεῖ νά τελεστεῖ, σέ συνεννόηση πάντοτε μέ τόν Ἐφημέριο τῆς Ἐνορίας, ὅποτε θέλει ὁ πιστός, ὁποιαδήποτε ἡμέρα καί ὥρα, ἐν ὄψει τῆς προσελεύσεώς του στή Θεία Κοινωνία. Πάντως, πρέπει νά προηγεῖται τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως. Τό Εὐχέλαιο τελεῖται στό Ναό ἤ και κατ ̓οἶκον ἀκόμη καί σέ ἔκτακτες περιπτώσεις ἀσθενειῶν, σωματικῶν καί ψυχικῶν, οἱ ὁποῖες, δυστυχῶς, στήν ἀποκαλυπτική ἐποχή μας μαστίζουν τίς κοινωνίες των ἀνθρώπων.
ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ
Γιά τήν τέλεση τοῦ Μυστηρίου ἀπαιτοῦνται·
Α ́ Ἐκ μέρους τοῦ πιστοῦ:
Ἕνα τραπέζι στό ὁποῖο ἁπλώνεται λευκό τραπεζομάνδηλο. Πάνω δέ σ ̓ αὐτό τοποθετοῦνται:
Μία Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἤ τῆς Παναγίας μέ τό Χριστό.
Ἕνα μπόλ μέ ἀλεύρι καί ἑπτά μελισσοκέρια (καθαρό κερί).
Στό κέντρο τοῦ μπόλ ἡ κανδήλα, με ἐλαιόλαδο καί ὄχι ἄλλα ἔλαια, ὅπου καίει μία θρυαλλίδα (κανδηλίθρα). Χρειάζεται ἀκόμη θυμιατό καί μοσχοθυμίαμα. Μία χριαλίδα ἤ βαμβάκι πάνω σέ ξυλάκι τυλιγμένο ἤ μία μπατονέτα.
Β ́ Ἐκ μέρους τοῦ Ἱερέως:
Ἕνα Εὐαγγέλιο (μικροῦ σχήματος), ἕνα Εὐχολόγιο καί ἀπαραιτήτως ὁ Τίμιος Σταυρός (τοῦ Ἁγιασμοῦ).
ΤΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ
Τό ἀλεύρι μετά τήν τέλεση τοῦ Μυστηρίου χρησιμοποιεῖται γιά τήν παρασκευή προσφόρου, τό ὁποῖο κατόπιν προσφέρεται στό Ναό γιά τη Θεία Λειτουργία, ὅπου μνημονεύονται καί τά ὀνόματα τῶν ἀσθενῶν πού ἔκαναν τό Εὐχέλαιο. Οἱ μπατονέτες καί τά βαμβάκια καίγονται ὅταν ὁλοκληρωθεῖ ἡ χρίση τῶν πιστῶν. Μάλιστα τό κάψιμο αὐτῶν γινόταν ἀπό τόν Ἱερέα προς ἀποφυγή βεβηλώσεως αὐτῶν ἀπό μέρους ἀνίδεων πιστῶν. Ὁ Ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης ἐπισημαίνει ὅτι τά τοῦ Ἁγίου Εὐχελαίου φυλάσσονται μέ περισσή φροντίδα καί σεβασμό. “Διό καί φυλακτέον… και τιμητέον καί μή ἀμελητέον ὅλως αὐτοῦ”. Καί συνεχίζει ὅτι, ὅσοι δε φροντίζουν καί ἀμελοῦν γιά τά τοῦ Μυστηρίου τοῦ εὐχελαίου, πέφτουν σέ βαρύ παράπτωμα καί κατάκριμα.
ΟΙ ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ
(Μερικά παραδείγματα)
ΘΕΡΑΠΕΥΕΙ ΙΕΡΟΚΗΡΥΚΑ
“Τό 1958, ὁ Ἱεροκήρυξ Μεσολογγίου Βενέδικτος Πετράκης, εἶχεν ἀκατάσχετον αἱμορραγίαν τῆς μύτης. Ὁ Ρινολόγος ἰατρός δέν μποροῦσε νά τοῦ προσφέρη τίποτε. Εἶχε ὁ ἀσθενής ξαιματώσει κυριολεκτικά καί δέν μποροῦσε νά μεταφερθῆ εἰς Ἀθήνας. Ἀλλά τήν ἡμέρα τῆς Ὑπαπαντῆς, ἐκάλεσε μετά τήν Θείαν Λειτουργίαν τούς Ἱερεῖς τῆς πόλεως καί τοῦ κάνανε Εὐχέλαιο. Σέ λίγο ἀκουγότανε ἡ φωνή τοῦ ἱερουργοῦ Ἱερέως:
“Αὐτός, Ὑπεράγαθε Βασιλεῦ, ἐνώτισαι τήν προσευχήν μου… Και τοῦ δούλου σου, τοῦ ἐν ἀσθενείᾳ ψυχῆς καί σώματος ὄντος, τήν ἴασιν δώρησαι παρέχων ἄφεσιν ἁμαρτιῶν αὐτῷ καί συγχώρησιν πλημμελημάτων, ἑκουσίων τε καί ἀκουσίων, θεραπεύων αὐτοῦ πληγάς ἀνιάτους… Αὐτός, Δέσποτα, καί τῷ δούλῳ σου… παράσχου ἰατρείαν καί ἀπαλλαγήν πάσης φθοροποιοῦ ἀλγηδόνος καί μνήσθητι τῶν πλουσίων σου οἰκτιρμῶν καί τοῦ ἐλαίου σου”.
Αἴ! λοιπόν, ὅταν ἄρχισαν τήν τέλεσιν τοῦ Μυστηρίου ἄρχισε νά ὀλιγοστεύη καί τό αἷμα. Ὅταν, ὅμως, ἐτελείωσαν, ἐσταμάτησε τελείως. Ἔγινε ἐντελῶς καλά, καί σέ ὅλη του τη ζωή δέν τόν ξαναπείραξε”.
(† ’Αρχιμ. Χαράλ. Βασιλόπουλος)
ΕΚΑΝΕ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΜΟ ΤΟΥ
Ὁ μακαριστός Ἀρχιμ. π. Χαράλ. Βασιλόπουλος διηγεῖται τό ἑξῆς:
“Το 1958, τήν πρώτη Τετάρτη τῆς Τεσσαρακοστῆς χαράματα, ἦλθε στό κελλί μου ἕνας Ἱερεύς. Μέ παρακαλοῦσε νά πᾶμε στήν κλινική “Ἅγιος Παῦλος” νά κάνουμε Εὐχέλαιο σ ̓ ἕναν, πού ψυχορραγοῦσε, να τόν ἐξομολογήσω καί νά τόν κοινωνήσωμε.
– Ἔχω Λειτουργία Προηγιασμένη, τοῦ εἶπα. Καί ἐν συνεχείᾳ, ὡς τή μία ἡ ὥρα τό μεσημέρι, θά ἐξομολογῶ. Τότε εὐχαρίστως νά ἔλθω. Ἄν ὅμως δῆς ὅτι δέν θά βαστάξη, νά τόν τακτοποιήσης μόνος σου, γιά νά μη φύγη ἀκοινώνητος καί ἀνεξομολόγητος. Πράγματι! Τό μεσημέρι ἦλθε και μέ πῆρε.
– Θέλω, μοῦ εἶπε στό δρόμο, να γίνη καλά, γιά τούς συγγενεῖς του. Εἶναι ἀδιάφοροι. Δέν ἐνδιαφέρεται κανένας. Ὁ νοῦς τους εἶναι στα χρήματα. Μόνο ἡ μνηστή τοῦ ἀσθενοῦς εἶναι εὐσεβής καί ἐνδιαφέρεται νά μή φύγη ἀνέτοιμος. Ἐφθάσαμε στήν κλινική καί ἐτελέσαμε τό Μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου. Κατόπιν παρακάλεσα τους ἐπισκέπτας νά ἐξἑλθουν, γιά νά τόν ἐξομολογήσω. Δυστυχῶς δέν μποροῦσε νά ἐξομολογηθῆ. Πάθαινε διαλήψεις τό μυαλό του. Πάντως, τοῦ ἔβγαλα μερικά μέ τό τσιμπίδι. Κατόπιν τον κοινωνήσαμε.
Αἴ, λοιπόν. Ἔγινε καλά! Καί την Κυριακή τοῦ Θωμᾶ ἐτέλεσε τούς γάμους του!”
ΤΟ ΕΛΑΙΟΝ ΔΕΝ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ
“Οἱ Προτεστάνται, πού δέν παραδέχονται τό Μυστήριον τοῦ Εὐχελαίου, λέγουν, ὅτι τό ἔλαιον δεν εἶναι ὁρατόν σημεῖον τῆς ἀοράτου Θείας Χάριτος. Δέν θεραπεύει δηλαδή θαυματουργικῶς, ἀλλά φυσιολογικῶς. Διότι, λέγουν, εἶναι γνωστόν, ὅτι στήν ἀρχαιοτάτη ἐποχή, ἀλλά καί σήμερα στήν Ἑλλάδα, ἀλείφουν τό σῶμα τοῦ ἀσθενοῦς με λάδι. Εἶναι ἀντιφλογιστικόν, ἀνακουφιστικόν καί μαλακτικόν μέσον. Πολλές, μάλιστα, φορές συνοδεύεται ἀπό ἱκανοποιητικά ἀποτελέσματα. Ἐάν σήμερα, λέγουν οἱ Προτεστάντες, το ἔλαιον στή θεραπευτική κατέχη σπουδαίαν θέσιν, πόσο μᾶλλον στήν ἀρχαίαν ἐποχήν, πού ἡ θεραπευτική ἦταν στά σπάργανα. Τούς ἀπαντοῦμε: Ἔχουν λάθος καί πολύ μάλιστα. Διότι τό ἔλαιον πού συνιστᾶ ὁ θεῖος Ἰάκωβος, δεν εἶναι φυσιολογικόν μέσον θεραπείας, διά τούς ἑξῆς λόγους:
1) Ἐάν ἦτο φυσιολογικό, μαλακτικό καί ἀντιφλογιστικό μέσον θεραπείας, τότε διατί ὁ θ. Ἰάκωβος ὁρίζει νά γίνεται ἀπό ὡρισμένους ἀνθρώπους, τούς Πρεσβυτέρους τῆς Ἑκκλησίας καί ὄχι ἀπό τούς συγγενεῖς τοῦ ἀσθενοῦς ἤ ἀπό πάντα ἄλλον;
2) Τό ἔλαιον τοῦ θ. Ἰακώβου θεραπεύει πᾶσαν νόσον. Ποῖος ποτέ στήν ἀρχαιότητα και σήμερα σκέφθηκε ὅτι τό λάδι εἶναι πανάκεια (φάρμακο) καί θεραπεύει κάθε ἀσθένεια;
3) Τό κείμενο δέν λέγει ὅτι ἡ θεραπεία θά γίνη φυσιολογικά μέ το λάδι, ἀλλά μέ “τήν εὐχήν τῆς πίστεως”. “Καί ἡ εὐχή τῆς πίστεως σώσει τόν κάμνοντα”, λέγει ρητῶς ὁ θ. Ἰάκωβος.
4) Ὁ θ. Ἰάκωβος ὁμιλεῖ περί συγχωρήσεως ἁμαρτιῶν τοῦ ἀσθενοῦς. “Κἄν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς ἀφεθήσεται αὐτῷ”. Εἶναι ποτέ δυνατόν το λάδι, ὡς φυσιολογικό μέσον θεραπείας, νά ἔχη καμμιά σχέση μέ την συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας; Ἑπομένως, διά τούς λόγους αὐτούς, τό ἔλαιον τοῦ Ἰακώβου δέν εἶναι φυσιολογικόν μέσον θεραπείας, ἀλλά μέσον, διά τοῦ ὁποίου ἐνεργεῖ ἡ Θεία Χάρις. Αὐτό φαίνεται καθαρά ἀπό τίς εὐχές τοῦ Μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου”.
Δέεται, λοιπόν, ὁ Ἱερεύς εἰς μίαν εὐχήν: “Αἰτούμεθά σε ὁ Θεός ἡμῶν, ὅπως ἐπαγάγης τό ἔλεός σου ἐπί το ἔλαιον τοῦτο καί τούς χριομένους ἐξ αὐτοῦ ἐν τῷ Ὀνόματί Σου, ἵνα γένηται αὐτοῖς εἰς ἴασιν ψυχῆς τε καί σώματος καί εἰς καθαρισμόν καί ἀπαλλαγήν παντός πάθους, καί πάσης νόσου καί παντός μολυσμοῦ σαρκός καί πνεύματος. Ναί, Κύριε, τήν ἰατρικήν σου δύναμιν οὐρανόθεν ἐξαπόστειλον, ἅψαι τοῦ σώματος, σβέσον τόν πυρετόν, πράυνον τό πάθος καί πᾶσαν λανθάνουσαν ἀσθένειαν ἀποδίωξον. Γενοῦ ἰατρός τοῦ δούλου σου…, ἐξέγειρον αὐτόν ἀπό κλίνης ὀδυνηρᾶς καί στρωμνῆς κακώσεως, σῶον καί ὁλόκληρον χάρισαι αὐτόν τῇ Ἐκκλησίᾳ Σου, εὐαρεστοῦντα καί ποιοῦντα τό θέλημά Σου”.
( Ἀρχιμ. Χαραλ. Βασιλοπούλου: Ἡ δύναμις τοῦ Εὐχελαίου)
ΤΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΘΑΝΑΤΙΟ ΕΦΟΔΙΟ
Οἱ Ρωμαιοκαθολικοί ἔχουν τήν ἄποψη ὅτι τό Εὐχέλαιο εἶναι ὕστατο ἐφόδιο διά τόν ψυχορραγοῦντα, γεγονός πού στερεῖται κάθε Ἁγιογραφικῆς τεκμηριώσεως. “Ἀρκεῖ ἡ ἁπλῆ ἀνάγνωσις τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἁγίου Ἐλαίου, καθ ̓ὅλην τήν ἐξέλιξίν της ἀπό τῶν παλαιοτέρων χρόνων μέχρι τῶν νεωτέρων, διά νά πείσῃ πάντας ὅτι οὐδέποτε ἡ Ἐκκλησία ἐθεώρησε τήν μυστηριακήν ταύτην πρᾶξιν ὡς ὕστατον ἐφόδιον. Ἐρευνῶν τις προσεκτικῶς την τοῦ Ἁγίου Ἐλαίου ἀκολουθίαν τῆς Ἐκκλησίας δέν εὑρίσκει ἐν αὐτῇ εἰμή ἀνάπτυξιν τῶν ἐν τῇ περικοπῇ τῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Ἰακώβου στοιχείων.
(Π.χ. Ὠδή δ ́) “…νῦν τάς αἰσθἠσεις, Δέσποτα, σφραγίσας σοῦ δούλου, ἄβατον, ἀπρόσιτον, τήν εἴσοδον ποίησον, πάσαις ἐναντίαις δυνάμεσιν”· Εὐχή “… καί κατασκήνωσον ἐπί τόν δοῦλόν σου -τόνδε-, τόν ἐπεγνωκότα τά ἴδια πλημμελήματα, καί προσιόντα σοι, πίστει…”.
(Καθηγ. Σάββας Ἀγουρίδης (+))
“Κάποτε”, ἀναφέρει σέ γραπό Κυριακάτικο κήρυγμά του ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἱερεμίας, “πῆγα σέ ἕνα Νηπιαγωγεῖο καί ἔκανα Εὐχέλαιο γιά τά παιδάκια. Ἔπειτα τά σταύρωσα ἕνα-ἔνα στό μέτωπο, στά χείλη τους, στά μάγουλά
τους καί στά χεράκια τους, ὅπως ἔτσι πρέπει νά γίνεται. Ἕνας μικρός τότε ρώτησε τό διπλανό του παιδάκι:
– “Γιατί ὁ παπούλης μᾶς σταύρωσε μέ τό λάδι στό στόμα μας;”.
Καί τό παιδάκι τοῦ ἀπάντησε:
– “Γιά νά μή λέμε κακά λόγια”!
Αὐτό ἀκριβώς εἶναι, χριστιανοί μου! Ἀπό μικρό θά μάθεις τήν ἀλήθεια! Ἀφοῦ τά μέλη τοῦ σώματός μας εἶναι χρισμένα καί μυρωμένα, δέν πρέπει νά τά μολύνουμε καί νά τά χρησιμοποιοῦμε ὡς ὄργανα τῆς ἁμαρτίας να λέμε, δηλαδή, κακούς λόγους μέ το στόμα μας, νά μουντζώνουμε μέ τά χέρια μας, πού σταυρώθηκαν μέ τό ἅγιο Εὐχέλαιο καί νά ἁμαρτάνουμε μέ τόσῶμα μας, πού βυθίστηκε στήν ἅγια κολυμβήθρα”.