Η μάχη δόθηκε στην έρημο. Εκεί όπου ο Χριστός μας κονταροχτυπήθηκε με το πνεύμα του κακού, αμέσως μετά τη Βάπτισή Του στον Ιορδάνη από τον Τίμιο Πρόδρομο.
Σαράντα μερόνυχτα έμεινε τελείως νηστικός. Το τέρας της κολάσεως λύσσαξε. Μετά την τεσσαρακοστή μέρα, κι ενώ η πείνα εκδηλώθηκε βίαιη, το φθονερό φίδι Τον υπέβαλε σε τρείς πειρασμούς. Περιγράφονται λεπτομερώς από τους ιερούς ευαγγελιστές Ματθαίο και Λουκά, με μικρή διαφορά στη σειρά· ο δεύτερος στο Ματθαίο παρουσιάζεται τρίτος από τον Λουκά.
Ο κατά τον Ματθαίο δεύτερος πειρασμός δεν ήταν στιγμιαίος· ακολούθησε τον Κύριο καθόλη τη διάρκεια της δράσεώς Του και κορυφώθηκε πάνω στο Σταυρό, στο Γολγοθά.
Ήταν ο πειρασμός του εντυπωσιασμού.
Ύπουλος και φοβερός.
Ο διάβολος ανέβασε τον Κύριο «εις το πτερύγιον του ιερού»· στην άκρη της στέγης του μεγάλου Ναού στην Ιερουσαλήμ, και Τον παρακίνησε να πέσει από εκεί, ώστε, κατά τη βεβαίωση της Αγίας Γραφής, άγγελοι να Τον πιάσουν: «ει υιός εί του Θεού, βάλε σεαυτόν κάτω· γέγραπται γάρ ότι τοίς αγγέλοις αυτού εντελείται περί σού, και επί χειρών αρούσί σε, μήποτε προσκόψης πρός λίθον τον πόδα σου» (Ματθ. δ΄ 6). Τον παρακινούσε δηλαδή να κάνει ένα θαύμα εντυπωσιασμού, για να καταπλήξει τους ανθρώπους.
Η απάντηση του Κυρίου ήταν καταλυτική. Τον απέκρουσε πάλι με λόγο της Γραφής: «ουκ εκπειράσεις Κύριον τον Θεόν σου» (στ. 7). Καθιέρωσε έτσι αιώνιο νόμο της πνευματικής ζωής μέσα στην Εκκλησία Του: Οτιδήποτε δεν είναι απολύτως αναγκαίο, αλλά γίνεται πρός εντυπωσιασμό, είναι απόβλητο. Ο ίδιος ο Κύριος σ᾿ όλη τη διάρκεια της ζωής Του φανέρωσε αυτό τον τρόπο. Ιδιαιτέρως στα τρία περίπου χρόνια της δημόσιας δράσεώς Του τον εφήρμοσε με ακρίβεια. Γι᾿ αυτό και συνιστούσε στους θεραπευμένους τυφλούς: «οράτε, μηδείς γινωσκέτω». Το ίδιο παρήγγειλε και στους μαθητές Του: «μηδενί ειπείν το γεγονός» της Μεταμορφώσεώς Του.
Καί τα παραδείγματα είναι πλήθος.
Τό αποκορύφωμα αυτής της αθορύβου πολιτείας Του φανερώθηκε στο Σταυρό. Τότε που οι άπιστοι Εβραίοι Τον προκαλούσαν: «ει υιός εί του Θεού, κατάβηθι από του Σταυρού» (Ματθ. κζ΄ [27] 40). Ο διάβολος παρόμοια Του είχε πεί: «ει υιός εί του Θεού, βάλε σεαυτόν κάτω», για να φανεί ότι με το στόμα των ασεβών σταυρωτών μιλούσε το δυστυχισμένο πλάσμα του σκότους. Το ίδιο Του έλεγαν και οι αρχιερείς με τους γραμματείς και τους Φαρισαίους· προκαλούσαν ψευδόμενοι: «καταβάτω από του σταυρού και πιστεύσωμεν αυτώ» (Ματθ. κζ΄ [27] 42).
Ο εντυπωσιασμός, δηλαδή η κενοδοξία, είναι πνευματική ασθένεια. Προσβάλλει όλους τους ανθρώπους, μικρούς και μεγάλους, κι αυτά ακόμη τα μωρά. Οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς· μέσα μας βρίσκεται το μικρόβιο. Οι ασκητικοί Πατέρες έμεναν έκθαμβοι: Όταν νηστεύω, κενοδοξώ, αλλά και όταν καταλύω τάχα για να μη φανεί η αρετή μου, πάλι κενοδοξώ με την ιδέα ότι είμαι διακριτικός. Όταν φοράω λαμπρά ρούχα, με νικάει, αλλά και όταν τα αλλάζω με φτωχικά, πάλι κενοδοξώ. Όταν μιλάω, με νικάει, αλλά και όταν σωπαίνω, πάλι με νίκησε. «Όπως αν ρίψης την τρίβολον ταύτην, ορθόν το κέντρον ίσταται»· όπως κι αν ρίξεις αυτό το τρίμορφο αγκάθι, όρθιο το κεντρί του στέκεται («Κλίμαξ», Λόγος ΚΑ΄ 5).
Λοιπόν, ως συνασθενείς επισημαίνουμε τον κίνδυνο που παραμονεύει ακόμη και στα πιό άγια έργα. Απειλεί όλους μας. Ελλοχεύει στην προσευχή, στη φιλανθρωπία, σε όλα τα ιερά διακονήματα. Στο κήρυγμα του ιεροκήρυκα, στα άμφια του ιερέως, στη φωνή των ιεροψαλτών, στις μετάνοιες των μοναχών, στις αγρυπνίες των ασκητών, στις συμβουλές των Πνευματικών, στην πέννα των συγγραφέων, σε κάθε διακόνημα και έργο της εκκλησιαστικής ζωής.
Ναί, χρειάζεται προσοχή, απαιτείται επαγρύπνηση, «ίνα μη απολέσωμεν ά ειργασάμεθα» (Β΄ Ιω. 8). Συχνά κόποι μιάς ζωής μπορεί να γίνουν μιά και μόνη μπουκιά για τον διάβολο.
Είναι περίοδος Τριωδίου, παραμονές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η όλη ατμόσφαιρα μας παρακινεί σε εσωστρέφεια και ενδοσκόπηση. Είναι και περίοδος αυξημένων πειρασμών. Αλλά και δυνατού πολέμου πρός κάθε κατεύθυνση.
Άς επιχειρήσουμε τον πόλεμο. Ιδιαιτέρως αυτόν της κενοδοξίας. Να εξοντωθεί από την προσωπική μας αλλά και από την όλη εκκλησιαστική ζωή ο δαίμονας του δεύτερου πειρασμού.
