Ο γάμος, εκτός από αυτά που έχει, το ότι δηλαδή είναι η ένωση των δύο ανθρώπων που φτιάχνουν οικογένεια, και μέσα σ’ αυτή τη φωλιά της οικογένειας δημιουργούνται νέοι άνθρωποι, πρέπει να οδηγεί στον γάμο με τον Θεό.
Ίσως θα έχετε προσέξει αυτό που λέγεται σε μια ευχή του μυστηρίου του γάμου: «Ο του μυστικού γάμου ιερουργός και του σωματικού νομοθέτης». Στον έναν ο Θεός είναι ιερουργός, ενώ στον άλλο είναι νομοθέτης. Δεν λέει ότι ο Θεός είναι ιερουργός του σωματικού γάμου. Όχι ότι δεν τελείται το μυστήριο από τον Θεό, αλλά ο κυρίως γάμος είναι ο μυστικός, δηλαδή ο πνευματικός γάμος που γίνεται με τον Θεό. Αυτόν τον γάμο τον ιερουργεί ο Θεός, ο οποίος νομοθέτησε μετά την πτώση να γίνεται ο σωματικός γάμος. Και είπαμε ότι ο σωματικός γάμος δεν είναι αμαρτία, όσο κι αν οι Πατέρες θεωρούν ότι υπάρχει κατά συγκατάβασιν, κατά συγγνώμην.
Ο καθένας μας τώρα έχει καθήκον να τρέφεται, για να ζήσει. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τον εαυτό μας να πεθάνει ως προς αυτή τη ζωή πριν από την ώρα που όρισε ο Θεός. Έχει καθήκον ο καθένας να τρέφεται, αλλά να μην αρκείται μόνο σ’ αυτή την τροφή. Έχει καθήκον να τρέφεται, για να μπορεί να παίρνει την άλλη, την πιο αληθινή, την μένουσα τροφή, τον Θεό.
Κάτι ανάλογο ισχύει για τον γάμο. Ο γάμος, εκτός του ότι έχει σκοπό την παιδοποιία και τη δημιουργία οικογένειας, απαλύνει –γιατί όχι;– τη ζωή.
Δεν ξέρουμε πώς θα ήταν τα πράγματα, αν δεν έπεφτε ο άνθρωπος, αλλά έτσι όπως έχουν μετά την πτώση, αν δεν υπήρχε ο γάμος, αν δεν παντρεύονταν οι άνθρωποι, θα ήταν αγρίμια. Πρέπει να το πούμε αυτό. Ο γάμος λοιπόν έχει ως σκοπό την παιδοποιία, τη δημιουργία της οικογένειας, και να απαλύνει τη ζωή, αλλά τελικά όμως πρέπει να οδηγεί στον μυστικό γάμο, στον γάμο με τον Θεό. Εάν οι σύζυγοι αρκεστούν απλώς στο να ενωθούν οι δύο, όσο τέλεια κι αν ενωθούν, μηδέν ο ένας, μηδέν ο άλλος, μηδέν το άθροισμα. Εάν όμως, ενούμενοι οι δύο, ενώνονται και με τον Θεό, όντως βρίσκουν την οντότητά τους, όντως υπάρχουν. Ο Θεός είναι ο Ων και δίνει το είναι, την ύπαρξη και στους ανθρώπους.
Ο γάμος δεν είναι απλώς μέσο. Δεν θα ήθελα να τον δούμε ως μέσο. Γι’ αυτή τη ζωή είναι και σκοπός. Και αφού τελικά καταλήγει στον άλλο γάμο, στον γάμο με τον Θεό, ας μην τον δούμε –όπως επίσης και την αγαμία– εντελώς μόνο ως μέσο, αλλά να τον δούμε λίγο ευρύτερα.
Και πρέπει –εντελώς μεταξύ μας τα λέμε– πάρα πολύ να προσέξει εκείνος που αποφασίζει να μείνει στην αγαμία. Γιατί, αν δεν έχει χάρισμα, όπως λέει ο απόστολος Παύλος, εάν δεν τα παίζει όλα για όλα, εάν δεν βαστούν τα κότσια του, είναι ζήτημα αν ο άγαμος τα καταφέρει τελικά να είναι από ψυχολογικής απόψεως φυσιολογικός άνθρωπος. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε έγγαμος είναι φυσιολογικός· όμως, θέλει δεν θέλει ο καημένος, τορνεύεται μέσα στον γάμο.
Πρέπει κανείς πάρα πολύ να προσέξει και πάρα πολύ να σκεφθεί, πριν αποφασίσει να χάσει αυτόν τον τρόπο ζωής και να μείνει εκτός του γάμου –ο οποίος υπάρχει έστω κατά συγκατάβασιν, κατά συγγνώμην, είναι όμως μυστήριο– οπότε είναι πάρα πολύ αμφίβολο κατά πόσο θα φθάσει στον μυστικό γάμο, στον αληθινό γάμο με τον Θεό. Από την άλλη πλευρά όμως, αν βαστούν τα κότσια κάποιου και έχει και το χάρισμα, θα χαραμιστεί, αν δεθεί με τα δεσμά του γάμου. Ο άγαμος είναι ελεύθερο πουλί και έχει άλλη χάρη. Ο νοών νοείτω και «ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω».
Φοιτητής: Για να κάνει ο Θεός προ της πτώσεως άρσεν και θήλυ, σημαίνει ότι προόριζε τον άνθρωπο για τον γάμο. Και τον προόριζε με σκοπό να φθάσει ο άνθρωπος πιο σύντομα στη θέωση ή να καταλάβει μέσα στον γάμο τον Θεό.
Ομιλητής: Η Παλαιά Διαθήκη δεν ομιλεί βέβαια περί γάμου προ της πτώσεως, αλλά απλώς λέει ότι «άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς» (Γεν. 1:27, 5:2). Δεν ξέρουμε ακριβώς πώς ήταν τα πράγματα προ της πτώσεως. Ο Μωυσής στη Γένεση λέει ότι ο Θεός έπλασε τα πάντα και τον άνθρωπο, ότι του έδωσε μία εντολή, ότι ο άνθρωπος έπεσε με το να παραβεί την εντολή, και ότι από την πτώση αρχίζουν όλα τα κακά. Αλλά δεν μας τα ξεκαθαρίζει και δεν ικανοποιεί την περιέργειά μας με το να αναφέρει τι ακριβώς θα συνέβαινε, εάν δεν μεσολαβούσε η πτώση. Όπως είπαμε προηγουμένως, ο ιερός Χρυσόστομος αλλά και άλλοι Πατέρες λένε ρητώς ότι ο γάμος αρχίζει μετά την πτώση.
Το άλλο που είπατε έχει μια αλήθεια· ότι δηλαδή μέσα στον γάμο μπορεί κανείς να καταλάβει περισσότερο τι είναι ένωση με τον Θεό. Είναι λίγο περίεργο, λίγο παράξενο αυτό που θα πω· ο άγιος Γρηγόριος ο επίσκοπος Νύσσης ήταν έγγαμος, και θεωρείται ένας από τους Πατέρες εκείνους που πέταξαν πιο ψηλά από άλλους. Κάποιος καθηγητής θεολόγος λέει για τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης ότι ήταν έγγαμος, ότι ομιλεί για τον γάμο και ότι συγχρόνως πετούσε ψηλά πνευματικά. Πρέπει να πούμε ότι υπάρχει και μεταξύ των θεολόγων μια διαφοροποίηση, ανάλογα πώς τοποθετείται ο καθένας, και έτσι άλλοι θέλουν να εξυψώσουν τον γάμο, ενώ άλλοι την αγαμία. Από ό,τι εγώ έχω καταλάβει, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης ήταν μεν έγγαμος, αλλά, καθώς προχωρούσε πνευματικά, απαγκιστρωνόταν από τον γάμο. Ο γάμος υπήρχε, δεν ήταν ο άγιος εναντίον του γάμου και λέει πολλά από τα καλά του, αλλά, καθώς ανέβαινε πνευματικά, ο γάμος αποκτούσε μια πεζότητα. Κάποια φορά που συζητούσα με έναν ειδικό πατρολόγο, θυμάμαι ότι συμφωνούσε με αυτό.
Είχα διαβάσει ένα βιβλίο κάποιου σύγχρονου έγγαμου κληρικού με τίτλο «Τετρακτύς». Το βιβλίο αυτό έχει τέσσερα θέματα και γι’ αυτό έχει αυτόν τον τίτλο. Μεταξύ των άλλων γράφει και για τη νοερά προσευχή. Γράφει όμως με έναν τέτοιο τρόπο, που φαίνεται ότι τη ζούσε. Και τα γράφει έτσι, που σχεδόν δεν είδα να τα γράφει κανένας άγαμος. Γι’ αυτό είπα προηγουμένως ότι, κατά περίεργο, κατά παράξενο τρόπο, ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης πετάει αρκετά ψηλότερα από τον Μέγα Βασίλειο, από τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, και το αναγνωρίζουν όλοι αυτό. Ο ιερέας που σας ανέφερα πετάει. Πάντως, καθώς πετάει κανείς, απαγκιστρώνεται από τον γάμο. Έχει έπειτα μια πεζότητα καθ’ εαυτόν ο γάμος, χωρίς να είναι αμαρτία.
Τώρα που θα πάμε στα σπίτια μας, θα φάμε όλοι μας ό,τι έχουμε. Δεν είναι κακό το φαγητό. Ωστόσο, μόλις αρχίσει κανείς να προχωρεί πνευματικά, όχι ότι θα τα βάζει με το φαγητό ούτε θα το θεωρεί αμαρτία, αλλά απλώς θα τρώει, γιατί πρέπει. Κάπως έτσι είναι και ο γάμος, γι’ αυτόν που προχωρεί πνευματικά. Και όπως τρώγοντας παίρνουμε μια ιδέα τι είναι να μπορούμε να έχουμε τροφή τον Θεό, έτσι και από την πλευρά του γάμου πιθανόν να βοηθιέται κανείς ανάλογα.
Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου, “Εφηβεία, γάμος, αγαμία”, τόμος Β’, Πανόραμα Θεσσαλονίκης 2004, σελ. 63 (αποσπάσματα).
