Η Εκκλησία από την ίδρυσή της χρησιμοποιεί πλουσιότατα τους Ψαλμούς. Τους εντάσσει στη θεία λειτουργία, στον όρθρο, σε όλα τα μυστήρια, σε όλες τις ιερές τελετές και σε όλες τις ευχές Της. Αλλά και οι πιστοί ως άτομα χρησιμοποιούν τους Ψαλμούς είτε ως προσευχή είτε ως μελέτη. Επίσης, και ο ίδιος ο Κύριος χρησιμοποιούσε τους Ψαλμούς για διδασκαλία κάτι που παρέλαβαν και οι Απόστολοι, αλλά και οι Πατέρες της Εκκλησίας στα συγγράμματά τους.
Ο Μέγας Αντώνιος, όπως μας πληροφορεί ο βιογράφος του, Άγιος Αθανάσιος, χρησιμοποιεί πολλές φορές το Ψαλτήρι, κυρίως όταν αντιμετωπίζει τις δαιμονικές προκλήσεις, καθώς οι ψαλμοί είναι “δαιμόνων φυγαδευτήριον”, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μ. Βασίλειος. Κατά τη διάρκεια των δαιμονικών επιθέσεων και προκλήσεων ο Μέγας Αντώνιος αναφέρει οκτώ φορές αυτούσιους στίχους από τους Ψαλμούς. Αρχικά, όταν ο Αντώνιος έρχεται ενώπιον του πνεύματος της πορνείας, το οποίο έχει τη μορφή μαύρου παιδιού, το περιφρονεί και του λέει πως είναι μαύρος όχι μόνο στη μορφή, αλλά και στο μυαλό.
Έπειτα χρησιμοποιεί τη ψαλμική ρήση “Κύριος ἐμοί βοηθός κἀγώ ἐπόψομαι τούς ἐχθρούς μου” (Ψλ. 117,7), δηλαδή “ο Κύριος είναι η βοήθειά μου και δίχως φόβο θα κοιτώ όσους με εχθρεύονται”.
Μετά από αυτά τα λόγια ο μαύρος δαίμονας τρόμαξε, έφυγε αμέσως και δε τόλμησε να ξαναπλησιάσει τον Άγιο. Όταν ασκήτευε μέσα στο μνήμα δέχτηκε και πάλι επίθεση δαιμόνων, οι οποίοι τον χτυπούσαν, αλλά αυτός προσευχόταν. Στη συνέχεια αναφώνησε πως όσα χτυπήματα και αν δεχτεί δε πρόκειται να φύγει από τον Χριστό και έψαλλε “Ἐάν παρατάξηται ἐπ’ἐμέ παρεμβολήν οὐ φοβηθήσεται ἡ καρδία μου” (Ψλ. 26,3), δηλαδή “κι αν συναχτεί στράτευμα να με πολεμήσει, η καρδιά μου δεν δειλιάζει”, δείχνοντας με αυτό τον τρόπο τη ψυχική του δύναμη και την πλήρη αφοσίωσή του στο Χριστό. Πολλές φορές οι γνώριμοί του πήγαιναν να τον επισκεφτούν και φοβόντουσαν μήπως και τον βρουν νεκρό, λόγω των δαιμονικών επιθέσεων.
Αντίθετα όταν έφταναν κοντά στο μέρος όπου ήταν κλεισμένος τον άκουγαν να ψέλνει “Ἀναστήτω ὁ Θεός καί διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροί αὐτοῦ καί φυγέτωσαν ἀπό προσώπου αὐτοῦ οἱ μισοῦντες αὐτόν” (Ψλ. 67,2), δηλαδή “ας εγερθεί ο Θεός κι ας σκορπισθούν οι εχθροί Του και ας φύγουν από μπρος Του αυτοί που Τον μισούν” και ακόμη έλεγε “Πάντα τά ἔθνη ἐκυκλωσάν με καί τῷ ὀνόματι Κυρίου ἠμυνάμην αὐτούς” (Ψλ. 117,10), δηλαδή “όλα τα έθνη με κατατρόπωσαν”, στη προκειμένη περίπτωση οι δαίμονες “και στο όνομα του Κυρίου τους κατατρόπωσα”.
Με τα παραπάνω λόγια ο Άγιος πάλευε με τους δαίμονες και με αυτό τον τρόπο τους νικούσε.
Και γι’αυτό, όταν δίδασκε ότι ο πιστός πρέπει να αγνοεί τους δαίμονες, ακόμη και όταν αυτοί λένε την αλήθεια ανέφερε και πάλι έναν Ψαλμό “Τῷ δέ ἀμαρτωλῷ εἶπεν ὁ Θεός΄ Ἵνα τί σύ ἐκδιηγεῖ τά διαβήματά μου, καί ἀναλαμβάνεις τήν διαθήκην μου διά στόματός σου;” (Ψλ. 69,16), δηλαδή “είπε ο Θεός στο διάβολο, γιατί χρησιμοποιείς τα παραγγέλματά μου και τη διαθήκη μου μέσα από το στόμα σου;”, θέλοντας έτσι να δείξει ότι οι δαίμονες μπορούν εύκολα να πλανέψουν τους πιστούς με τάχα αγαθά λόγια.
Μιλώντας για τη μίμηση των αγίων και πως αντιμετώπιζαν τους δαίμονες αναφέρει πως οι ίδιοι οι Άγιοι χρησιμοποιούσαν τους Ψαλμούς και έλεγαν “Ἐν τῷ συστῆναι τόν ἁμαρτωλόν ἐναντίον μου ἐκωφώθην καί ἐταπεινώθην καί ἐξ άγαθῶν ἐσίγησα” (Ψλ. 38,2-3), δηλαδή “ακόμη και αν σταθεί ο διάβολος μπροστά μου, δε θα ακούω, θα ταπεινωθώ και θα βάλω φίμωτρο στο στόμα μου, ακόμη και αν λέει καλά λόγια” και πάλι “Ἐγώ δέ ὡσεί κωφός οὐκ ἤκουον, καί ὡσεί ἄλαλος οὐκ ἀνοίγων τό στόμα αὐτοῦ, καί ἐγενόμην ὡσεί ἄνθρωπος οὐκ ἀκούων” (Ψλ. 37,14-15), δηλαδή, “κάνω τον κουφό, πως δεν ακούω και τον μουγγό, που δε μπορεί να μιλήσει, έγινα σαν ένας άνθρωπος που δεν ακούει”.
Αυτά, λοιπόν, σύμφωνα με τον Άγιο Αντώνιο πρέπει να τα μιμούμαστε, να ασκούμαστε και να μη παραπλανόμαστε από αυτούς που κάνουν πράξεις με δόλο. Δε πρέπει να τους φοβόμαστε γιατί είναι αδύνατοι.
Άλλη φορά, καθώς ο Άγιος Αντώνιος αφηγούνταν εμπειρίες του από τη πάλη με τους δαίμονες, ανέφερε πως όταν ήρθαν να τον πειράξουν και να τον φοβερίσουν με τη μορφή αρματωμένων στρατιωτών και άγριων θηρίων έλεγε το Ψαλμό “Οὗτοι ἐν ἅρμασι καί οὗτοι ἐν ἵπποις, ἡμεῖς δέ ἐν ὀνόματι Θεοῦ ἡμῶν” (Ψλ. 19,8), δηλαδή “άλλοι ελπίζουν στα άρματα κι άλλοι στο ιππικό τους, μα εμείς εμπιστευόμαστε τον Κύριο το Θεό μας” και μ’αυτό τον τρόπο οι δαίμονες χάνονταν.
Συνοψίζοντας, ο Μέγας Αντώνιος, κάθε φορά που βρισκόταν σε δύσκολη θέση, στη περίπτωσή μας κάθε φορά που πειραζόταν από τους δαίμονες χρησιμοποιούσε στίχους από το Ψαλτήρι και με αυτό τον τρόπο έβγαινε νικητής. Τόσο ο Άγιος Μέγας Αντώνιος, όσο και ο Άγιος Μέγας Αθανάσιος θέλουν να μας παραδειγματίσουν, αλλά και να μας εμπνεύσουν στους πειρασμούς, αλλά και στις δυσκολίες να χρησιμοποιούμε τους Ψαλμούς.
Γεώργιος Δαγκλής
Φοιτητής Θεολογίας Α.Π.Θ.
