Η θεία Κοινωνία είναι η Μετάληψη του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Η θεία Κοινωνία δεν συμβολίζει απλώς το Σώμα και το Αίμα Του, αλλά είναι το Σώμα και το Αίμα Του. Ο Ίδιος ο Κύριος το διαβεβαιώνει αυτό: «ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς· ὁ ἐρχόμενος πρός με οὐ μὴ πεινάσῃ, καὶ ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ οὐ μὴ διψήσῃ πώποτε. …ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς· ἐάν τις φάγῃ ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου, ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα. καὶ ὁ ἄρτος δὲ ὃν ἐγὼ δώσω, ἡ σάρξ μού ἐστιν, ἣν ἐγὼ δώσω ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς».
Το μεγάλο Μυστήριο ιδρύθηκε από τον Κύριο μας το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης. Ενώ ο Κύριος έτρωγε με τους μαθητές Του, κατά το τελευταίο Πάσχα της επί γης παρουσίας Του, πήρε στο χέρια του τον άρτο, ευχαρίστησε τον Πατέρα Του, έκοψε σε τεμάχια τον άρτο και είπε: «λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου». Στη συνέχεια πήρε το ποτήρι με τον οίνο, πάλι ευχαρίστησε τον Θεό και το πρόσφερε στους μαθητές λέγοντας: «πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν».
Όπως ο θεολόγος P. Evdokimov υπομνηματίζει: «Όλα τα Άγια Δείπνα της Εκκλησίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα αιώνιο και μοναδικό δείπνο, το Δείπνο του Χριστού στο Υπερώο. Η ίδια θεία πράξη λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα σε μία συγκεκριμένη στιγμή της ιστορίας, και προσφέρεται πάντοτε με το Μυστήριο». Οι πιστοί τελικά μεταλαμβάνοντας των αχράντων μυστηρίων, «ενώνονται με Αυτόν μυστικώς καθιστάμενοι κοινωνοί της θείας φύσεως». Η Θεία Ευχαριστία τελείται εις ανάμνηση του σωτήριου πάθους του Κυρίου και προς άφεση αμαρτιών και ζωή αιώνιο. Είναι το Μυστήριο το οποίο ικανώνει τα μέλη της Εκκλησίας να ζουν λειτουργικά το Σταυρικό Πάθος και τη ζωηφόρο του Κυρίου μας Ανάσταση. Αποτελεί συνέχεια και επέκταση του μυστηρίου της ενανθρωπήσεως, το ύψιστο μυστήριο της χριστιανικής μας πίστης. Η Θεία Λειτουργία είναι συνεπώς το κατ΄ εξοχήν Μυστήριο της Εκκλησίας, το σημαντικότερο γεγονός της εκκλησιαστικής ζωής, η σύναξη του σώματος της Εκκλησίας.
Ήδη από τα πρώτα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία αποτελούσε το κέντρο της λατρευτικής ζωής των Χριστιανών. Με αυτή συνδέονταν όλες οι άλλες λατρευτικές και πνευματικές εκδηλώσεις της εκκλησίας. Το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας εξαλείφει τις αμαρτίες, καθαρίζει τη συνείδηση, αυξάνει την πίστη, θερμαίνει την αγάπη, στερεώνει την ελπίδα, στηρίζει τους ολιγοψύχους, χαροποιεί τους θλιμμένους, αφυπνίζει και κινητοποιεί τους αμελείς, παρηγορεί τους ασθενείς, «πλουτίζει» τους φτωχούς, «χορταίνει» τους πεινασμένους, «ντύνει» τους γυμνούς, «αναπαύει» τους κουρασμένους. Η Θεία Κοινωνία μάς κρατά ενωμένους με τον Χριστό: «ἡ γὰρ σάρξ μου ἀληθῶς ἐστι βρῶσις, καὶ τὸ αἷμά μου ἀληθῶς ἐστι πόσις. ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ.». Το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είναι εκείνο που ανακαινίζει την ύπαρξή μας, που μας αγιάζει. Όταν κοινωνούμε λαμβάνουμε μέσα μας το αληθινό Σώμα και Αίμα του Χριστού. Διότι, όπως πιστεύει, διδάσκει και ζει η αγία μας Εκκλησία ο άρτος και ο οίνος, με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος κατά την τέλεση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, καθαγιάζονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Η συχνή θεία Κοινωνία φέρει τον αληθινό αγιασμό, όπου ο πιστός γίνεται Θεοφόρος και Χριστοφόρος, όμαιμος και σύναιμος του Χριστού. κι αυτό μέσα στον χρόνο φέρει τον καρπό του, την κάθαρση του νου και της καρδιάς. Όπου κατοικεί ο Χριστός βασιλεύει η πηγαία χαρά και ειρήνη.
Η συμμετοχή στο Ιερό Μυστήριο Στη θεία Μετάληψη προσέρχονται μόνο οι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, δεν προσέρχονται Χριστιανοί άλλων δογμάτων (καθολικοί, προτεστάντες κλπ), ούτε φυσικά αλλόπιστοι. Η θεία Κοινωνία δεν γίνεται «για το καλό του χρόνου», αλλά αποτελεί την πιο σπουδαία, την πιο ιερή, την πιο άγια στιγμή της ζωής μας. Συνεπώς, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση η προετοιμασία μας.
Και συγκεκριμένα:
1. Η εξομολόγηση είναι αναγκαία, καθώς το μυστήριο της Μετανοίας και Εξομολογήσεως είναι το μόνο που μας καθαρίζει από την αμαρτία και μας προετοιμάζει να δεχθούμε τον ίδιο τον Κύριο. Ο Ιερέας-Πνευματικὸς θα ορίσει και τη συχνότητα της προσέλευσης μας στη θεία Κοινωνία.
2. Πριν κοινωνήσουμε, ας συγχωρηθούμε τουλάχιστον με τα μέλη της οικογενείας μας και με τους συγγενείς μας. Γιατί όχι και με όσους πικράναμε στη σκληρή καθημερινότητα της ζωής. Η Θεία Κοινωνία είναι μυστήριο αγάπης και ενότητας των πιστών «ἐν Χριστῷ».
3. Η νηστεία των τροφών –όταν η υγεία μας το επιτρέπει- και η κατὰ το δυνατὸν εγκράτεια θα βοηθήσει σημαντικά στην πνευματική προπαρασκευή μας. Να θυμόμαστε πως η Εκκλησία μας όταν αναφέρεται στη νηστεία, εννοεί αποχή όχι μόνο από τροφές, αλλά και από πάθη και αμαρτίες.
4. Είναι όμορφη η συνήθεια αποβραδὺς να διαβάζουμε την Ακολουθία της Μεταλήψεως στο σπίτι μας ή κάποια περικοπή από την Αγία Γραφή. Κοιμόμαστε επίσης νωρὶς και ξυπνάμε πρωί, για να μεταβούμε στο Ναὸ, που θα λειτουργηθούμε και θα κοινωνήσουμε. Η προσέλευσή μας στο Ναό πρέπει να είναι έγκαιρη, όχι την τελευταία στιγμή, απλώς για να ανοίξουμε το στόμα και να κοινωνήσουμε. Ερχόμεθα στο Ναό νωρίς, συμμετέχουμε στη θεία Λειτουργία, κορύφωμα της οποίας είναι η θεία Μετάληψη. Όσο πιο πρωί προσέλθουμε στη θεία λατρεία, τόσο καλύτερα θα βιώσουμε προσωπικὰ το σωτηριώδες Μυστήριο.
Για τα παιδιά
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, των αχράντων μυστηρίων κοινωνούν ανεξαίρετα όλοι οι πιστοί, συμπεριλαμβανομένων και των μικρών παιδιών, και αυτή είναι πράξη της αρχαίας Εκκλησίας αναγόμενη στους αποστολικούς χρόνους. Τα βαπτισμένα νήπια, ως κανονικά μέλη της Εκκλησίας, έχουν ανάγκη, όπως και οι ενήλικες, τη θεία Ευχαριστία. Στα παιδιά δεν λέμε τη θεία Κοινωνία «ψωμάκι, κρασάκι, χρυσό δοντάκι» και άλλα παρόμοια. Τους λέμε την αλήθεια: είναι ο Χριστούλης! Δεν ωφελεί ούτε να πιέζουμε ούτε να ταλαιπωρούμε το παιδί, εάν δεν θέλει να κοινωνήσει. Καλό είναι να αποκτήσει μία οικειότητα με το Ναό, να το φέρουμε συχνά στη θεία Λειτουργία, να δει και άλλα παιδιά να κοινωνούν και έτσι να προσέλθει στη θεία Κοινωνία με τη θέληση του.
Κατά την ιερή στιγμή
Όταν ο Ιερέας πει: «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καί αγάπης προσέλθετε», μη βιαστούμε να σπεύσουμε να κοινωνήσουμε, μάλιστα κάποιες φορές σπρώχνοντας ή και διαπληκτιζόμενοι με άλλους πιστούς. Είναι καλὴ η συνήθεια να δίνουμε προβάδισμα στα παιδιά, που κοινωνούν πρώτα εξ αιτίας της καθαρότητας της ψυχής τους, και στους έχοντες ανάγκη αδελφούς μας. Η αταξία είναι δείγμα περιφρόνησης των Αγίων Μυστηρίων. Ας έχουμε πάντα κατά νου, ότι εκείνη την ώρα δεν βρισκόμαστε στη γη, αλλά στον ουρανό, όπου δεν χωρούν θόρυβοι, αταξία και βιασύνες. Την ιερή στιγμή της Θείας Μεταλήψεως κρατάμε με τα δύο χέρια μας το μάκτρο (κόκκινο μαντήλι) κάτω από το πηγούνι μας, κοιτάζουμε ψηλά, δεν σκύβουμε το κεφάλι, λέμε μεγαλοφώνως το όνομά μας και ανοίγουμε καλά το στόμα μας για να μεταλάβουμε.
Έχοντας μαζί μας τον Χριστό!
Μετὰ τη Θεία Κοινωνία δεν φεύγουμε τρέχοντας απὸ το Ναό. Επιστρέφουμε με ευλάβεια στη θέση μας και περιμένουμε να τελειώσει η Θεία Λειτουργία, ώστε να βιώσουμε καλύτερα το Μυστήριο της Ζωής στο οποίο προσήλθαμε. Θα βοηθηθούμε πολὺ και θα νιώσουμε ανέκφραστη εσωτερική ευφροσύνη αν στο σπίτι μας, μετὰ την επιστροφή μας, διαβάσουμε απὸ την Ακολουθία της Μεταλήψεως. Εάν χρειάζεται προετοιμασία για να προσέλθουμε στη θεία Κοινωνία, χρειάζεται ανάλογη επαγρύπνηση και πνευματική φροντίδα και μετά τη θεία Λειτουργία, για να μην φανούμε ανάξιοι της δωρεάς του Χριστού.
Ο ιερός Χρυσόστομος λέει: «Άκουσες στο Ναό ύμνους ιερούς, απόλαυσες την Τράπεζα του βασιλέως Χριστού, γέμισες από το Άγιο Πνεύμα, συνέψαλες με τα Σεραφείμ, έγινες κοινωνός των ουρανίων Δυνάμεων. Λοιπόν, μήην πετάξεις τόση χαρά, μην διασκορπίσεις το θησαυρό. Ας είναι τα έργα μας μετά τη θεία Κοινωνία αντάξια της αγάπης του Θεού». Με τον τρόπο αυτό θα έχουμε πάντα ένοικο μέσα μας τον Χριστό. Οι ωφέλειες από την θεία Ευχαριστία είναι πολλές. Η ίδια η θεία Λειτουργία λέει ότι κοινωνούμε για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες μας, για να πάρουμε τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος, για να κληρονομήσουμε την αιώνια βασιλεία, για να έχουμε θάρρος και παρρησία ενώπιον του Θεού. Ιδιαίτερα κατά τις στιγμές των πειρασμών και των θλίψεων, στις διάφορες ασθένειες και δοκιμασίες, η θεία Μετάληψη είναι φάρμακο και για την ψυχή και για το σώμα. Η παρουσία του Χριστού μέσα μας με τη συνεχή Θεία Κοινωνία ντύνει τον πιστό με μια αγγελική πανοπλία για να μπορεί να αντέχει στις επιθέσεις του πονηρού. Με τη συνεχή θεία Κοινωνία δυναμώνει η θέληση του πιστού και στηρίζεται από τον Χριστό με «πνεύμα ηγεμονικό» μπροστά στην ολισθηρότητα των ποικίλων δυσκολιών της ζωής.
Πολύ πρακτικά μας μιλάει για το θέμα αυτό ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων: «Αν το δηλητήριο του εγωισμού σε κάνει να υποφέρεις τρομερά, λάβε το μυστήριο και ο ταπεινός άρτος θα σου δώσει τη γαλήνη. Αν η ζήλια μαραίνει με τον καυτερό της άνεμο την καρδιά σου, λάβε τον άρτο των αγγέλων και η πραγματική αγάπη θα φουντώσει μέσα σου. Αν η τεμπελιά σ’ έχει κυριεύσει και νοιώθεις πως δεν έχεις διάθεση για προσευχή και για άσκηση της αγάπης στο διπλανό σου, πάρε δύναμη με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Ασφαλώς η καρδιά σου θα γεμίσει από αγάπη. Επιτέλους, αν νιώθεις να σε πιέζει ο πειρασμός για να κάνεις μια αμαρτωλή πράξη, ω! τότε, προπαντός τότε!, λάβε το μεγαλύτερο από τα μυστήρια, και το πανάγιο Σώμα και Αίμα του Χριστού θα σε κάνει κι εσένα αγνό και ολόλευκο σαν κρίνο».
