Διάφορα Μελετήματα του Οσίου Μακαρίου του Αιγυπτίου (δ΄)

1. Ἅγιος εἶναι ἐκεῖνος, ποὺ καθάρισε τελείως τὸν ἐσωτερικό του ἄνθρωπο. Κάποιος ἀδελφός, ἐνῶ προσευχόταν μαζὶ μὲ ἄλλους ἀδελφούς, αἰχμαλωτίσθηκε ἀπὸ τὴ θεία δύναμη, καὶ μὲ ἁρπαγὴ τοῦ νοῦ του εἶδε τὴν ἄνω Ἰερουσαλήμ καὶ τὰ ἐκεῖ φωτεινὰ κατοικητήρια καὶ φῶς ἄπειρο καὶ ἀνέκφραστο, καὶ ἄκουσε φωνή, ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ τόπος τῆς ἀναπαύσεως τῶν δικαίων. Μετὰ ἀπ’ αὐτὸ ὑπερηφανεύθηκε καί, νομίζοντας τὸν ἑαυτό του σπουδαῖο, ἔπεσε σὲ βάθος ἁμαρτιῶν καὶ κυριεύτηκε ἀπὸ πολλὰ κακά. Ἄν λοιπὸν αὐτὸς ἔπαθε τέτοια, πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ καθένας νὰ λέει, «Ἀφοῦ νηστεύω καὶ ζῶ σὰν ξένος καὶ δίνω ἐλεημοσύνη καὶ ἔχω φυλαχθεῖ ἀπὸ πορνεία, κλοπὴ καὶ τὰ ὅμοια, ἄραγε εἶμαι ἅγιος; Γιατὶ τελειότητα δὲν εἶναι μόνον ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὰ φανερὰ κακά, ἀλλὰ κυρίως ἡ κάθαρση τῆς διανοίας!

2. Ἄν λοιπὸν καθάρισες ὅλη τὴν ἀνομία, ποὺ ἔχεις μέσα σου, καὶ ἀπέρριψες τὴν ἁμαρτία, τότε καυχήσου γιὰ τὴν καθαρότητα ποὺ σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός. Ἄν ὅμως ὄχι, τότε ταπεινώσου σὰν φτωχός παρακαλώντας τὸ Χριστὸ νὰ σὲ καθαρίσει ἀπὸ τὶς κρυφὲς ἁμαρτίες σου. Ἡ καθαρότητα τῆς καρδιᾶς δὲν μπορεῖ νὰ πραγματοποιηθεῖ διαφορετικά, παρὰ μόνο μέσω τοῦ Ἰησοῦ.

3. Ἄν ἀπέκτησες σοφία κοσμικὴ καὶ γήϊνες γνώσεις, ἀρνήσου τες. Ἄν στηρίζεσαι σὲ προτερήματα τῆς σάρκας, ταπείνωσε τὸν ἑαυτό σου καὶ μίκρυνέ τον. Γιατὶ μόνον ἔτσι θὰ μπορέσεις νὰ γίνεις μαθητὴς τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος. Καὶ σ’ αὐτὴ θὰ βρεῖς τὴν ἀληθινὴ σοφία, ὄχι σὲ κομψά λόγια, ἀλλὰ στὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ, ἔχοντας ἐσωτερικά τὰ ἴδια ἐνεργήματα μ’ ἐκείνους ποὺ καταξιώθηκαν νὰ τὴν ἀποκτήσουν.

4. Κι’ ἄν ἀκόμη ἔλαβες οὐράνια γεύση. Κι’ ἄν ἀκόμη ἔγινες μέτοχος ἐκείνης τῆς σοφίας καὶ ἀπέκτησες ἀνάπαυση στὴν ψυχή σου, μήν ὑπερηφανεύεσαι, μήτε νὰ ξεθαρρεύεις σὰν νὰ κατάκτησες ὅλη τὴν ἀλήθεια, γιὰ νὰ μήν ἀκούσεις καὶ σὺ τὸ τοῦ Θείου Παῦλου. «Τώρα πλέον εἴσασθε χορτάτοι! Τώρα πλέον γίνατε πλούσιοι! Χωρίς έμᾶς. κατακτήσατε τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν!…». Ἀλλὰ κι’ ἄν γεύθηκες τὰ οὐράνια, νὰ πιστεύεις ὅτι δὲν ἄγγιξες ἀκόμη τὸ Χριστό. Αὐτὸ τὸ φρόνημα νὰ κυριαρχεῖ μέσα στὴ διάνοιά σου.

Mελέτημα 21

1. Ὅπως ὁ πλεονέκτης, κι’ ἄν μαζέψει ἀναρίθμητα χρήματα, δὲν χορταίνει, ἀλλὰ μεγαλώνει ἡ ἐπιθυμία του γιὰ περισσότερα. Ἤ ὅπως ἐκεῖνος ποὺ ἀπομακρύνεται ἀπὸ ἕνα ποτάμι μὲ γλυκύτατο νερὸ πρίν ξεδιψάσει νοιώθει μεγαλύτερη δίψα. Ἔτσι καὶ στὸν καθένα μας ἡ γεύση τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει κορεσμὸ ἤ τέλος. Ἀλλὰ ὅσο πλουτίζει κανεὶς μ’ αὐτὸν τὸν πλοῦτο, τόσο νομίζει τὸν ἑαυτό του φτωχό. Οἱ Χριστιανοὶ δὲν θεωροῦν πολύτιμη τὴ ζωή τους, ἀλλὰ νοιώθουν νὰ εἶναι ἕνα μηδενικὸ μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ θεωροῦν τὸν ἑαυτό τους δούλο ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Πολύ χαίρεται ὁ Θεὸς καὶ ἀναπαύεται μ’ αὐτήν τὴν ψυχὴ γιὰ τὴν ταπείνωσή της. Ἄν λοιπὸν ἔχει κανεὶς κάποιο καλὸ ἤ καὶ εἶναι πνευματικὰ πλούσιος, νὰ μὴ νομίζει ὅτι εἶναι πνευματικὰ πλούσιος, νὰ μὴ νομίζει ὅτι εἶναι κάτι ἤ ἔχει κάτι. Γιατὶ ὁ Κύριος σιχαίνεται τὴν οἴηση. Καὶ αὐτὴ ἔχει διώξει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸν Παράδεισο μὲ τὸ «θὰ εἶστε σὰν θεοὶ» τοῦ σατανᾶ. Σκέψου ὅτι ὁ Κύριος καὶ Θεός σου Ἰησοῦς κένωσε τὸν ἑαυτό Του παίρνοντας δούλου μορφὴ καὶ σταυρώθηκε καὶ συγκαταριθμήθηκε μεταξύ τῶν κακούργων. Ἄν ἔτσι ἔγινε μὲ τὸ Θεό, ἐσὺ τὸ σκουλήκι ὁ ἄνθρωπος, ποὺ εἶσαι τελείως ἀκάθαρτος, πῶς ἔχεις μεγάλη ἰδέα γιὰ τὸν ἑαυτό σου καὶ ὑπερηφανεύεσαι; Ἄν ἔχεις λοιπὸν κάτι καλό, ποὺ ἔλαβες ἀπὸ τὸ Θεό, νὰ λές: “Αὐτὸ δὲν εἶναι δικὸ μου, ἀπὸ Ἄλλον τὸ πῆρα, καὶ ἄν Αὐτὸς θέλει, θὰ μοῦ τὸ πάρει πίσω”. Ἔτσι κάθε καλὸ νὰ τὸ ἀποδίδεις στὸν Κύριο καὶ κάθε κακὸ στὸν ἑαυτό σου!

2. Ὁ Θησαυρός ποὺ λέει ὁ Ἀπόστολος ὅτι τὸν ἔχουμε σὲ πήλινα σκεύη, εἶναι (νὰ πιστεύεις) ἡ ἁγιαστικὴ δύναμη τοῦ Πνεύματος, τὴν ὁποία ἀξιώθηκες νὰ λάβεις ἀπ’ αὐτὴ ἀκόμη τὴ ζωή. Ἐκεῖνος λοιπὸν ποὺ βρῆκε καὶ κρατάει μέσα του τὸν ἐπουράνιο αὐτὸ θησαυρὸ τοῦ ἀγίου Πνεύματος, μπορεῖ νὰ ἐργάζεται κάθε ἀρετὴ καὶ κάθε ἐντολὴ χωρὶς κόπους καὶ κούραση. Γιατὶ μόνο μὲ τὴ δύναμη καὶ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θὰ μπορέσουμε χωρὶς μόχθο καὶ ταλαιπωρία νὰ ἐργαζόμαστε τὸ σύνολο τῶν ἀρετῶν.

3. Ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν τὸν Θεϊκὸ πλοῦτο τοῦ Πνεύματος μέσα τους, ὅταν μιλᾶνε πνευματικὰ τὰ βγάζουν ἀπὸ τὸ θησαυρὸ ποὺ ἔχουν μέσα τους. Ὅσοι ὅμως δὲν ἔχουν αὐτὸν τὸν Θεϊκὸ πλοῦτο μέσα τους προβάλλουν τὰ ξένα σὰν δικά τους κι’ ἐμφανίζονται σὰν γονεῖς ξένων τέκνων. Γι’ αὐτό, μὴ ἔχοντας δικό τους θησαυρό, δὲν μποροῦν καὶ τοὺς ἄλλους νὰ ὡφελοῦν καὶ τὸν ἑαυτό τους νὰ εὐφραίνουν μὲ τὴ διδασκαλία τους.

Mελέτημα 22

1. Ἐκεῖνοι, ποὺ ἀξιώθηκαν νὰ γίνουν τέκνα Θεοῦ καὶ ἔχουν τὸν Χριστὸ μέσα τους, περιθάλπονται στα βάθη τῆς καρδιᾶς τους ἀπὸ τὴ Θεία Χάρη. Συμβαίνει δηλαδὴ καμμιά φορά οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, σὰν νὰ βρίσκονται σὲ βασιλικὸ δεῖπνο, νὰ εὐφραίνονται καὶ νὰ χαίρονται μὲ κάποια ἀνέκφραστη καὶ ἀνείπωτη ἀγαλλίαση. Καὶ ἄλλοτε, σὰν νεόνυμφοι νὰ νοιώθουν πνευματικὴ ἡδονή, ἐνῶ ἄλλοτε σὰν ἀσώματοι ἄγγελοι νὰ αἰσθάνονται τόση ἐλαφρότητα στὸ σῶμα τους, ὥστε νὰ νομίζουν ὅτι δὲν ἔχουν σῶμα. Καὶ ἄλλοτε πάλι, τὸ Πνεῦμα ἄναψε μέσα τους τόση ἀγάπη, ἑνωμένη μ’ άνείπωτη ἡδονή, ὥστε ἄν ἦταν δυνατὸν κάθε ἄνθρωπο νὰ τὸν ἀγκαλιάσουν, χωρὶς νὰ ξεχωρίζουν καλὸ ἤ κακό. Ἄλλοτε δὲ τόσο πολύ ἐξουδένωσαν τὸν ἑαυτό τους, ὥστε νὰ νομίζουν ὅτι κανένας δὲν εἶναι παρακάτω ἀπ’ αὐτούς, ἀλλὰ ὅτι εἶναι τελευταῖοι ἀπ’ ὅλους. Πότε τοὺς κυκλώνει μεγάλη γαλήνη καὶ ήσυχία καὶ τοὺς ἀγκαλιάζει ἡ εἰρήνη καὶ τοὺς κυριεύει μιὰ θαυμαστή πνευματικὴ ἡδονή. Καὶ πότε γεμίζουν σύνεση καὶ Θεία σοφία καὶ ἀνεξιχνίαστη πνευματικὴ γνώση. Καὶ γενικά δέχονται τόση σοφία ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Χριστοῦ, ὅπου δὲν μπορεῖ καμμιά γλώσσα νὰ διηγηθεῖ!

2. Τὰ παραπάνω ἐνεργήματα τοῦ Πνεύματος ἀνήκουν σὲ μεγάλα μέτρα, ποὺ πλησιάζουν τὴν τελειότητα. Ὅταν φτάσει κανεὶς στὴν πνευματικὴ τελειότητα, ἀφοῦ καθαρθεῖ πλήρως ἀπ’ ὅλα τὰ πάθη καὶ ἐνωθεῖ μὲ τὸ Παράκλητο Πνεῦμα, τότε γίνεται ὅλος φῶς, ὅλος πνεύμα, ὅλος χαρά, ὅλος ἀνάπαυση, ὅλος ἀγαλλίαση, ὅλος ἀγάπη, ὅλος εὐσπλαχνία, ὅλος ἀγαθότητα καὶ καλωσύνη. Αὐτοὶ λοιπόν, ποὺ ἑνώθηκαν ἐξ ὁλοκλήρου μὲ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἔχουν ἐξομοιωθεῖ μὲ τὸν Χριστό! Γιατί, ἀφοῦ ἔγιναν ἄμεμπτοι καὶ καθαροὶ στὴν καρδιὰ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι ἀδύνατο νὰ παρουσιάσουν καρποὺς κακίας, ἀλλὰ πάντοτε καρποὺς Πνεύματος. Αὐτὴ εἶναι ἡ προκοπὴ τῆς πνευματικῆς τελειότητος, ποὺ δίνει ὁ Δεσπότης Χριστός.

3. Συμβαίνει δηλαδὴ μόλις κανεὶς γονατίσει στὴν προσευχὴ νὰ γεμίζει ἡ καρδιά του ἀπὸ Θεία ἐνέργεια καὶ ἡ ψυχή του νὰ χαίρεται μαζὶ μὲ τὸν Κύριο, σὰν νύμφη μὲ τὸν νυμφίο. Ὁ προφήτης Ἡσαΐας λέει• «Ὅπως χαίρεται ὁ νυμφίος μὲ τὴ νύμφη, ἔτσι θὰ χαρεῖ ὁ Κύριος μαζί σου». Καὶ ἀπὸ τὴν προσευχὴ συμβαίνει ἐκείνη τὴν ὥρα στὸν ἄνθρωπο νὰ φεύγει καὶ ἡ ψυχὴ μαζὶ μὲ τὴν προσευχὴ (=ἔκσταση).

Mελέτημα 23

1. Νὰ ξέρεις ὅτι τὰ σχετικά μὲ τὴ Χάρη ἔχουν ὥς ἑξῆς: Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι ἡ τελειότητα ἔχει (12) δώδεκα σκαλοπάτια. Συμβαίνει λοιπὸν νὰ φτάσει κάποιος καὶ σ’ αὐτὸ τὸ μέτρο. Ἀλλὰ πάλιν ὑποχωρεῖ ἡ Χάρη καὶ κατεβαίνει ἕνα σκαλοπάτι, σταματώντας στὸ ἐνδέκατο. Τώρα καὶ ν’ ἀκούει καὶ νὰ μιλάει καὶ νὰ φροντίζει γιὰ κάτι μπορεῖ. Ἄν ὅμως ἔμενε στὸ δωδέκατο σκαλοπάτι θὰ ἦταν ἐκστατικός, σὰν μεθυσμένος καὶ δὲν θὰ φρόντιζε γιὰ τοὺς ἀδελφούς του οὔτε θ’ ἀσχολεῖτο μὲ τὴ διακονία τοῦ λόγου.

2. Ὁ Κύριος εἶπε· «Ὅταν ὅμως θὰ ἔλθει ἐκεῖνος, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, θὰ σᾶς ὁδηγήσει σὲ ὅλη τὴν ἀλήθεια»· Ἐκεῖνος λοιπὸν θὰ προσευχηθεῖ καὶ ἐκεῖνος θὰ κλάψει. Γιατί, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος, ἐμεῖς δὲν ξέρουμε πῶς νὰ προσευχηθοῦμε ὅπως πρέπει, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τὸ ἴδιο μεσιτεύει γιὰ μᾶς μὲ στεναγμοὺς ἀλαλήτους. Γιατὶ μόνο στὸ Πνεῦμα εἶναι φανερὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅταν κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ἐπιφοίτησε ὁ Παράκλητος καὶ ἡ δύναμη τοῦ ἀγαθοῦ Πνεύματος σκήνωσε στὶς ψυχὲς τῶν Ἀποστόλων, ἀφαιρέθηκε ἀπ’ αὐτοὺς τὸ κάλυμμα τῆς κακίας, καταργήθηκαν τὰ πάθη καὶ ξεσκεπάστηκαν τὰ μάτια τῆς καρδιᾶς τους. Καὶ ἀφοῦ γέμισαν ἀπὸ σοφία καὶ ἔγιναν τέλειοι ἀπὸ τὸ Πνεῦμα, ἔμαθαν πῶς νὰ πράττουν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.»

3. Ὅταν ἀκούσεις περί ἑνώσεως νυμφίου καὶ νύμφης καὶ περί χορῶν καὶ ὀργάνων καὶ ἑορτών, μὴ βάλεις στὸ νοῦ σου τίποτε ὑλικὸ ἤ ἐπίγειο. Αὐτὰ λέγονται ἀπὸ συγκατάβαση μόνο γιὰ παράδειγμα. Ἡ οὐσία τους εἶναι ἀνέκφραστη καὶ πνευματικὴ καὶ ἀπρόσιτη στὰ σαρκικά μάτια. Μόνο ψυχὲς ἅγιες καὶ πιστὲς μποροῦν νὰ τὰ ἐννοήσουν. Γιατὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, οἱ ἐπουράνιοι θησαυροί, οἱ χοροὶ καὶ οἱ ἑορτὲς τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων φανερώνονται μόνον σ’ ἐκεῖνον ποὺ τὰ δοκίμασε. Ἐνῶ ὁ ἀμύητος οὔτε κἄν νὰ τὰ θεωρήσει εἶναι δυνατόν. Ἄκουε λοιπὸν γι’ αὐτὰ μὲ εὐλάβεια, μέχρις ὅτου σοῦ συμβεῖ, γιὰ τὴν πίστη σου, νὰ καταξιωθεῖς νὰ τὰ ἐπιτύχεις. Τότε θὰ ἐννοήσεις μὲ τὴν πείρα τῶν ψυχικῶν όφθαλμῶν, σὲ ποιὰ ἀγαθὰ καὶ μυστήρια μποροῦν νὰ μετέχουν οἱ ψυχὲς τῶν Χριστιανῶν ἀπ’ αὐτὴ τὴ ζωή. Γιατὶ στὴν ἀνάσταση, καὶ τὸ σῶμα τὸ ἴδιο τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν θὰ ἀξιωθεῖ νὰ τὰ βλέπει αὐτὰ καὶ νὰ τὰ κρατᾶ, ὅταν καὶ αὐτὸ γίνει πνευματικό.

4. Τὰ κάλλη καὶ οἱ ἀγαθοὶ καρποί τῆς ψυχῆς μας, δηλαδὴ ἡ προσευχή, ἡ ἀγάπη, ἡ πίστη, ἡ ἀγρυπνία, ἡ νηστεῖα καὶ ὁ λοιπὲς ἀρετές, ὅταν ἐνωθοῦν μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τότε καὶ αὐτὰ σὰν θυμίαμα βγάζουν πλούσια εὐωδία. Ἀλλὰ καὶ ἐμεῖς τότε πολιτευόμαστε εὔκολα κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Γιατὶ χωρὶς τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίζει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ἡ νύμφη ψυχὴ γίνει ἄξια νὰ ἐνωθεῖ μὲ τὸν Νυμφίο Χριστό, ὑποτάσσεται πλέον καὶ δὲν ἀκολουθεῖ πιὰ τὸ δικό της θέλημα, ἀλλὰ τὸ θέλημα τοῦ Νυμφίου της Χριστοῦ!

5. Τὸ ἔνδυμα γάμου, γιὰ τὸ ὁποῖο κάνει λόγο ὁ Χριστὸς, νὰ φρονείς ὅτι εἶναι ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔγινε ἄξιος νὰ τὴν περιβληθεῖ, δὲν θὰ μετάσχει στὸν ἐπουράνιο γάμο καὶ στὸ πνευματικὸ ἐκεῖνο δεῖπνο.

Mελέτημα 24

1. Ἄς προσπαθήσουμε μὲ πόθο νὰ πιοῦμε τὸ πνευματικὸ καὶ θεϊκὸ κρασί καὶ νὰ μεθύσουμε μὲ νηφάλια μέθη, ὥστε, ὅπως ἐκεῖνοι ποὺ πίνουν πολὺ κρασί καὶ λένε ὕστερα πολλὰ λόγια, ἔτσι κι’ ἐμεῖς, ἀφοῦ πιοῦμε χορταστικὰ ἀπὸ τὸ πνευματικὸ αὐτὸ κρασί, νὰ μιλᾶμε πολλὰ διηγούμενοι τὰ Θεία μυστήρια. «Καὶ τὸ ποτήριον σου μεθύσκον με ὡσεὶ κράτιστον» (ψαλμωδός).

2. «Πτωχὴ τῷ πνεύματι» εἶναι ἐκείνη ἡ ψυχή, ποὺ γνωρίζει καλά τὰ τραύματά της καὶ τὸ σκοτάδι τῶν παθῶν, ποὺ τὴν περικυκλώνει, καὶ ζητάει συνεχῶς τὴ λύτρωση ἀπὸ τὸν Κύριο. Γιατί, ἄν δὲν εὐχαριστεῖται στὰ τραύματα καὶ τοὺς μώλωπες τῶν παθῶν της οὔτε δικαιολογεῖ τὰ σφάλματά της, ὁ Κύριος ἔρχεται καὶ τὴ γιατρεύει καὶ τῆς ἀποκαθιστᾶ τὸ κάλλος της. Μὲ μόνο ὅρο νὰ μὴ μετέχει μὲ τὴν προαίρεσή της νὰ βοᾶ πρὸς τὸν Κύριο γιὰ νὰ τὴν ἐλευθερώσει ἀπὸ τὰ πάθη της. Αὐτὴ ἡ ψυχὴ εἶναι μακάρια. Ἀλλοίμονο ὅμως σ’ ἐκείνη τὴν ψυχὴ ποὺ δὲν ἔχει συναίσθηση τῶν τραυμάτων της. Αὐτὴν τὴν ψυχὴ ὁ ἀγαθός Γιατρός δὲν τὴν θεραπεύει, γιατί δὲν τὸν ζητάει, νομίζοντας ὅτι εἶναι ὑγιής. Λέει ὁ Κύριος• «Δὲν ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ γιατρὸ οἱ ὑγιεῖς, ἀλλὰ οἱ ἄρρωστοι».

3. Εἶναι πράγματι μακάριοι καὶ ἀξιοζήλευτοι γιὰ τὰ ὅσα ἀπολαμβάνουν στὸ βίο τους, ὅσοι μὲ θερμή πίστη γνώρισαν μὲ πεῖρα τὰ ἐπουράνια μυστήρια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἔχουν πατρίδα, τοὺς οὐρανούς. Αὐτοὶ εἶναι οἱ καλύτεροι ἀπ’ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Γιατί; Διότι αὐτοὶ μόνο, ὅσο ζοῦνε ἀκόμη στὴ γῆ, μπόρεσαν νὰ κατοπτεύουν τὰ κάλλη τοῦ Πνεύματος. Γι’ αὐτοὺς λέει ὁ Θεῖος Ἀπόστολος: «Ἡ δική μας πατρίδα βρίσκεται στοὺς οὐρανούς» καὶ «Μάτια δὲν εἶδαν καὶ αὐτιά δὲν ἄκουσαν καὶ ἄνθρωπος δὲν διανοήθηκε τὰ ἀγαθὰ ποὺ ἑτοίμασε ὁ Θεὸς γι’ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἀγαποῦν». Καὶ προσθέτει• «Σὲ μᾶς ὅμως τὰ ἀπεκάλυψε μέσω τοῦ Πνεύματός Του». Αὐτοὶ εἶναι οἱ ἀληθινοὶ σοφοὶ καὶ δυνατοὶ καὶ εὐγενεῖς καὶ οἱ φρόνιμοι.

4. Ἔτσι οἱ τρεῖς παῖδες ποὺ δὲν προσκύνησαν τὸν ἀνδριάντα τοῦ Ναβουχοδονόσορα δὲν ἐκάηκαν ἀπὸ τὴ φωτιὰ τῆς καμίνου. Ὁ Προφήτης Ἠλίας κατέβασε φωτιὰ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ μὲ τὴν προσευχή του. Ὁ Μωϋσῆς νίκησε ὅλη τὴν Αἴγυπτο καὶ τὸν τύραννο Φαραώ. Ὁ Λώτ καὶ ὁ Νῶε καὶ τόσοι ἄλλοι, ποὺ ἐνῶ ἐξωτερικά εἶχαν πολὺ εὐτελὴ ἐμφάνιση, ὑπερίσχυσαν σὲ πολλοὺς ἐπισήμους καὶ δυνατοὺς μὲ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ.