ΠΕΜΠΤΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣΣαράντα ήμερες μετά την Ανάσταση, ο Χριστός εμφανιζόταν συνεχώς στους Μαθητές Του, με τους οποίους συνομιλούσε, συνέτρωγε και συνέπινε, για να κάνει βεβαιότερη την Ανάσταση Του. Την 40στή ήμερα από του Πάσχα, εμφανίστηκε πάλι, έδωσε τις τελευταίες εντολές (Κηρύξατε, μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, αναμείνατε στην Ιερουσαλήμ για να λάβετε το Άγιο Πνεύμα) και «τους εξήγαγε εις το ορός των ελαίων».
Εκεί μπρος στα μάτια όλων και της Παναγίας Μητέρας Του, αφού τους ευλόγησε, Ανελήφθη (ως Θεάνθρωπος, αναβιβάζων μαζί Του και την ανθρώπινη φύση -διότι ως Θεός ήταν πάντοτε και στους ουρανούς) «καθήμενος επί νεφέλης».
Τότε παρουσιάστηκαν δύο άγγελοι, σαν νέοι λευκοφορούντες και είπαν: «ἄνδρες Γαλιλαῖοι, τί ἑστήκατε ἐμβλέποντες εἰς τὸν οὐρανόν; οὗτος ὁ ᾿Ιησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανόν, οὕτως ἐλεύσεται, ὃν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτὸν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν» (Πρ. α’, 11). Και οι Μαθητές μετά ταύτα επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ «μετά χαράς μεγάλης». Είθε η χαρά αυτή να γίνει βίωμα και μόνιμη κατάσταση των ψυχών όλων μας…
Ο Άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης υμνεί ωραιότατα τη σημερινή εορτή ως έξης: «Εφθάσαμε και εις την ένδοξον Ανάληψιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Και καθώς ο Ευαγγελισμός είναι η αρχή όλων των Δεσποτικών εορτών, αυτή (η Ανάληψις) είναι το τέλος. Και εκείνη μεν ήταν η κατάβασις του Θεού εις την γην, αυτή δε είναι η άνάβασις του αυτού Θεού Λόγου από την γην εις τον Ουρανόν. Τότε μεν εκατέβη γυμνός από σάρκα, τώρα δε αναβαίνει φορώντας την ανθρωπίνην φύσιν… Δια τούτο ας ευφρανθώμεν σήμερον αδελφοί, βλέποντες την φθαρτήν και θνητήν ημών φύσιν, την κρημνισθείσαν από τον Παράδεισον, να αναβαίνη εν τω Χριστώ άφθαρτος και αθάνατος και μετά δόξης μεγάλης εις τους Ουρανούς, ας πανηγυρίσωμεν λαμπρώς και ας εορτάσωμεν…». Δι’ αυτό, σύμφωνα με ορισμένους Διδασκάλους, η Ανάληψη είναι η μεγαλύτερα όλων των Δεσποτικών εορτών, επειδή πραγματοποιήθηκε ο σκοπός της ενσάρκου οικονομίας, δηλ. «η αναβίβασις εις τους ουρανούς της καταπεσούσης ανθρωπινής φύσεως μας».
Χαιρόμαστε λοιπόν γιατί παρ’ ότι ο Χριστός ανελήφθηκε στους ουρανούς, θα παραμένει μαζί μας «πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματ. κη’, 20) με το Άγιο Πνεύμα, το όποιο μας χορηγεί τα ποικίλα χαρίσματα.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
Την εβδόμη Κυριακή από του Πάσχα, η Εκκλησία μας τιμά τους 318 θεοφόρους Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, την οποία συνεκάλεσε ο πρώτος χριστιανός αυτοκράτωρ Άγιος Κωνσταντίνος ο Μέγας και Ισαπόστολος, το 325, στη Νίκαια της Βηθυνίας. Αφορμή της συγκλήσεως υπήρξε ο πρωτοπρεσβύτερος της Αλεξανδρείας Άρειος, ο όποιος από το 315 άρχισε να βλασφημεί τον Υιό του Θεού, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι Θεός, αλλά κτίσμα, ξένος της ουσίας και της δόξης του Πατρός. Παρά την καθαίρεση του από Σύνοδο της Αλεξανδρείας το 321, αυτός συνέχισε να διαδίδει την αίρεση του, με αποτέλεσμα η πλάνη αυτή ν’ αυξάνει και να σπαράσσει την Εκκλησία.
Γι’ αυτό συγκεντρώθηκαν στη Νίκαια οι Ποιμένες και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας, οι όποιοι με ένα στόμα ανακήρυξαν τον Υιόν και Λόγον του Θεού ομοούσιον με τον πατέρα Του και Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού, διατυπώσαντες και τα πρώτα επτά άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως. (Τα υπόλοιπα άρθρα 8-12 τα συμπλήρωσε η Β’ Οικουμενική Σύνοδος το 381). Τον δε Άρειο και τους ομόφρονές του τους αναθεμάτισαν και απέκοψαν από το σώμα των πιστών.
Η μνήμη της εορτής αυτής καθορίστηκε να τιμάται σήμερα, διότι αυτό που φανερώνει η Ανάληψη του Κυρίου, αυτό και ανεκήρυξαν και ομολόγησαν οι Πατέρες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου: ότι αληθώς ο Υιός του Θεού, τέλειος ων Θεός και τέλειος άνθρωπος, ο αναληφθείς στους ουρανούς μετά την Ανάσταση Του, είναι ομοούσιος και ομότιμος προς τον Πατέρα Του.
ΣΑΒΒΑΤΟ ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ
(Σάββατο των Ψυχών ή Ψυχοσάββατο)
Είναι το δεύτερο του έτους. Σήμερα καθορίστηκε η τέλεση μνημοσύνων υπέρ των κεκοιμημένων, επειδή αύριο θα επικαλεστούμε για εμάς το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, κάνουμε λοιπόν σήμερα το ίδιο και γι’ αυτούς: να αναπαύσει τις ψυχές τους.
Δεν πρέπει όμως να προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους μας μόνο αυτές τις δύο ήμερες. Οι μόνοι που μπορούμε να προσφέρουμε κάποια βοήθεια σ’ αυτούς είμαστε εμείς οι ζώντες. Γι’ αυτό με προσευχές («Κύριε Ιησού Χριστέ, ανάπαυσε τους δούλους σου») και με ελεημοσύνες, μπορούμε να τους βοηθούμε και να τους αναπαύουμε πολύ («αἱ προσευχαί σου καὶ αἱ ἐλεημοσύναι σου ἀνέβησαν εἰς μνημόσυνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» Πράξ. ι’, 4, «ἡ προσευχὴ καὶ αἱ ἐλεημοσύναι σου ἐμνήσθησαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» Πράξ. ι’, 31). Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην ερμηνεία της επιστολής προς Φιλιππησίους γράφει μεταξύ άλλων: «Στη διαθήκη σου βάλε συγκληρονόμο όχι μόνο τα παιδιά σου και τους συγγενείς σου, αλλά και το όνομα του Θεού και το χαρτί (της διαθήκης) ας έχει μέσα και κάτι για τους πτωχούς και εγώ σου γίνομαι εγγυητής γι’ αυτές τις θεάρεστες επιλογές σου».
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ
Οι παρευρεθέντες στην Ανάληψη του Κυρίου που έφθαναν τους 120, (11 Απόστολοι, 70 οι λοιποί Απόστολοι, οι Μυροφόρες γυναίκες, η Παναγία Μητέρα Του, οι αδελφοί και αδελφές Του), επέστρεψαν στο υπερώο, «προσκαρτερούντες τη προσευχή και τη δεήσει» και αναμένοντας την εκπλήρωση της επαγγελίας του Διδασκάλου, για την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Εκεί, τότε, εξέλεξαν και τον Ματθία και τον συναρίθμησαν με τους ένδεκα Αποστόλους.
Αυτό –η επιφοίτηση- πράγματι έγινε, δέκα ήμερες μετά την Ανάληψη και πενήντα ήμερες μετά το Πάσχα, την ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ, ώρα 9η πρωινή. Αυτό το μέγα γεγονός εορτάζεται σήμερα.
Το Πανάγιο Πνεύμα, την Πεντηκοστή, με βοή ισχυρού ανέμου και όψη πύρινων γλωσσών, έεκάθισε στα κεφάλια των Αποστόλων, οι όποιοι έτσι φωτίστηκαν, έγιναν Πνευματοφόροι και απόκτησαν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Όταν, αμέσως μετά, στα πλήθη των προσκυνητών της Ιερουσαλήμ, («Πάρθοι καὶ Μῆδοι καὶ ᾿Ελαμῖται, … καὶ οἱ ἐπιδημοῦντες Ρωμαῖοι, ᾿Ιουδαῖοί τε καὶ προσήλυτοι, Κρῆτες καὶ ῎Αραβες,…» (Πράξ. β’, 9-11) που συγκεντρώθηκαν από τη δημιουργηθείσα βοή, ομίλησε ο Απόστολος Πέτρος και τους εξήγησε το φαινόμενο της επιφοιτήσεως, ως εκπλήρωση της επαγγελίας του Θεού, που προείπε ο Προφήτης Ιωήλ, συγκινήθηκαν, δέχτηκαν το λόγο των Αποστόλων που τους μιλούσαν μάλιστα δε και στη μητρική τους γλώσσα, (όλοι ήσαν Ιουδαίοι, αλλά από διαφόρους τόπους), βαπτίστηκαν και δημιούργησαν αυτή την ήμερα την πρώτη Εκκλησία του Χριστού (3.000 ψυχές). «Σήμερα κατατάχθηκαν στο στρατόπεδο του Χριστού οι πρώτοι οπλίτες Του. Σήμερα το σκάφος της Εκκλησίας γλίστρησε από τα σκαριά για το μεγάλο του ταξίδι με πλοηγό τον Χριστό. Σήμερα οι Απόστολοι από το υπερώο άνοιξαν τα πτερά τους και πέταξαν σαν χελιδόνια κομίζοντες το μέγα μήνυμα στην οικουμένη. Σήμερα η γη από έρημος εξορίας έγινε προαύλιο του Παραδείσου». Οι αγράμματοι Απόστολοι, με μιας έγιναν σοφοί. Εθεολόγησαν θαυμασίως, έγιναν κήρυκες της αληθείας και διδάσκαλοι της οικουμένης!
Η Πεντηκοστή, που θεωρείται η γενέθλια ήμερα της Εκκλησίας μας με τη σημερινή της μορφή, δεν είναι ένα γεγονός που συνέβη μια φορά μονάχα. Δεν είναι ένα γεγονός που απλώς το αναθυμόμαστε σήμερα και το τιμάμε. Είναι η ίδια η ζωή της Εκκλησίας, μια ζωή αδιάκοπης κοινωνίας του Αγίου Πνεύματος.
Αυτό το Άγιο Πνεύμα φωτίζει και σήμερα όλους αυτούς, που τηρούντες τις εντολές του Χριστού, «προσκαρτερούν» με υπομονή στο δικό τους υπερώο, «μηδέν αμφιβάλλοντες» για τις υποσχέσεις Του. Μετά τη Θεία Λειτουργία της ημέρας, ακολουθεί ο Εσπερινός του απογεύματος, ο οποίος για λόγους οικονομίας τελείται πρωί. Είναι ο Εσπερινός της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος. Όπως προείπαμε, τις Κυριακές δε γονατίζουμε. Σήμερα όμως παρ’ ότι Κυριακή «κλίναντες τα γόνατα» προσευχόμαστε γονατιστοί, διότι είναι Εσπερινός της επομένης, δηλ. Εσπερινός της Δευτέρας, που τελείται πρωί.
Στο μέσο περίπου της Ακολουθίας γονατίζουμε όλοι οι πιστοί και απευθύνουμε στην Αγία Τριάδα -στον Πατέρα, στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα- ευχές δοξολογίας, ικεσίας και ευχαριστίας για μας και για τους κεκοιμημένους μας. Ζητάμε με τις ευχές και τη γονυκλισία, το Άγιο Πνεύμα να μείνει πάντα πάνω μας και μέσα μας έως της συντέλειας των αιώνων.
ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Κατά την ήμερα αυτή, Δευτέρα της Πεντηκοστής, «αυτό το Πανάγιον και Ζωοποιόν και Παντοδύναμον εορτάζομεν Πνεύμα, τον ένα της Τριάδος Θεόν, το ομότιμον και ομοούσιον και ομόδοξον τω Πατρί και τω Υιώ».
Το Άγιο Πνεύμα, σύμφωνα με την αψευδή υπόσχεση του Κυρίου μας, παραμένει συνεχώς στην Εκκλησία και την οδηγεί «εις πάσαν την αλήθειαν». Την κυβερνά πάνσοφα, την προστατεύει από τους ποικίλους κινδύνους που διατρέχει στην πορεία της δια μέσου των αιώνων, και τοιουτοτρόπως την καθιστά απόρθητη, ακατάλυτη από τις δυνάμεις του σκότους και πάντοτε νικήτρια!
Κάποτε ο καίσαρ της Ρώμης έκαμνε θαλάσσιο περίπατο με μικρό πλοιάριο. Όταν σε λίγο η αιφνίδια τρικυμία ετάρασσε το πλοίο, ο πηδαλιούχος καταλήφθηκε από μεγάλο φόβο. Τότε ο καίσαρ εκραύγασε προς αυτόν αισιόδοξα:
-Τί φοβάσαι; Καίσαρα φέρεις!
Έτσι ακριβώς λέμε και εμείς: Τί φοβάσαι Ορθοδοξία; Το Πνεύμα το Άγιο, δηλ. τον Βασιλέα του σύμπαντος φέρεις εντός σου!
Αυτό το Άγιο Πνεύμα θα μας ακολουθεί, θα μας προφυλάσσει από κάθε φθορά και αποσύνθεση και θα μας διδάσκει πάντοτε «πάσαν την αλήθειαν». Αυτό, ως ψυχή θα μένει στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία (εντός μας) και θα την φυλάττει ακέραιη, σώα και ανεπηρέαστη από κάθε επιβουλή.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ
Η τελευταία εορτή της περιόδου του Πεντηκοσταρίου είναι η Κυριακή των Αγίων Πάντων, κατά την οποία, λόγω των γενεθλίων της προηγούμενης Κυριακής, τιμούμε όλους τους φίλους του Χριστού, τους Αγίους, ως απαρχές και πρωτογεννήματα της Εκκλησίας, ως φύλακες των εντολών Του, λαμπρά παραδείγματα αρετής και μεγάλους ευεργέτες μας. Στα λείψανα των Μαρτύρων θεμελιώθηκε η Εκκλησία και με το αίμα τους ποτίστηκε και αυξήθηκε.
Επειδή όμως υπάρχουν πολλοί άγνωστοι Άγιοι και συνεχώς ο αριθμός τους αυξάνει στο διηνεκές, γι’ αυτό μια φορά το χρόνο με την εορτή αυτή, τελούμε τη μνήμη πάντων των Δικαίων, Προφητών, Αποστόλων, Μαρτύρων, Ομολογητών, Ποιμένων, Διδασκάλων και Οσίων, ανδρών και γυναικών, γνωστών και αγνώστων από Αδάμ μέχρι των ημερών μας. Μαζί τους επίσης τιμούμε τα τάγματα των Αγγέλων και προ πάντων την Υπεραγία Θεοτόκο, την αειπάρθενο Μαρία, τη Μητέρα του Κυρίου μας.
Γι’ αυτούς τους Αγίους, ο κορυφαίος ορθόδοξος σέρβος θεολόγος και ομολογητής (+) π. Ιουστίνος Πόποβιτς έγραψε:
Οι Άγιοι είναι οι άνθρωποι που ζουν στη γη τις άγιες, αιώνιες και θείες αλήθειες. Γι’ αυτό οι βίοι των Αγίων:
-Αποτελούν την εφηρμοσμένη δογματική και δεικνύουν ότι τα δόγματα δεν είναι θεωρητικές μόνον αλήθειες, αλλά έχουν γίνει βίωμα στη ζωή αυτών των Αγίων.
-Περιέχουν ολόκληρη την ορθόδοξη εφαρμοσμένη ηθική, η οποία στους βίους των Αγίων είναι μία εφαρμοσμένη δογματική.
-Είναι η μοναδική παιδαγωγική της Ορθοδοξίας, με την οποία καταδεικνύεται πώς διαπλάσσεται ο απλός άνθρωπος σε τέλειο άνθρωπο, με τα άγια Μυστήρια, τη χάρη του Θεού και τις αγίες αρετές.
-Είναι μία ιδιόμορφη ορθόδοξη εγκυκλοπαίδεια, στην οποία βρίσκει μια διψασμένη ψυχή ό,τι χρειάζεται για να φθάσει στην αιώνια Αλήθεια.
-Δείχνουν τον ασφαλή δρόμο φωτισμού, αγιασμού και σωτηρίας, καθώς και τον τρόπο με τον όποιο κατανικά κανείς την αμαρτία, το πάθος, τον δαίμονα, τον θάνατο. Δείχνουν επίσης πώς κανείς από ληστής, πόρνος, μέθυσος και άσωτος, γίνεται Άγιος.
-Αποδεικνύουν ότι ο κάθε Άγιος είναι ο Χριστός επαναλαμβανόμενος.
Τέτοιοι άνθρωποι πρέπει να γίνουμε και εμείς, εφαρμόζοντας την επιταγή των Αποστόλων και όλων των Αγίων. Και επειδή την αγία ζωή πρέπει να τη ζούμε «συν πάσι τοις αγίοις», με τη βοήθεια και καθοδήγηση τους, γι’ αυτό και «της Παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας μετά πάντων των Αγίων μνημονεύσαντες, εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα»!
Ο Απόστολος Παύλος απαριθμώντας τα κατορθώματα των Αγίων Μαρτύρων και προβάλλοντας τους για παράδειγμα στον καθημερινό μας αγώνα, γράφει για να αποστραφούμε τα γήινα και την αμαρτία και να μιμηθούμε την υπομονή και την ανδρεία τους: «Τοιγαροῦν καὶ ἡμεῖς, τοσοῦτον ἔχοντες περικείμενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων, ὄγκον ἀποθέμενοι πάντα καὶ τὴν εὐπερίστατον ἁμαρτίαν, δι’ ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν » (Εβρ. ιβ’, 1).